Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Edyta Podrazik po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym skargi [...] sp. z o.o. z siedzibą w [...] na akt Rady Gminy z dnia [...] maja 2019 r., nr [...] w przedmiocie przyjęcia stanowiska w sprawie sprzeciwu wobec ideologii LGBT i gender postanawia odrzucić skargę. /-/ E. Podrazik

Postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2020 r., sygn. akt II SA/Po [...], Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu działając na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 i pkt 5a i § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325; dalej: "P.p.s.a."), odrzucił skargę [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] na "stanowisko" Rady Gminy z dnia [...] maja 2019 r. w przedmiocie przyjęcia stanowiska w sprawie sprzeciwu wobec ideologii LGBT i gender.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że skarga jest niedopuszczalna, albowiem zaskarżone "stanowisko" Rady Miejskiej w [...] nie dotyczy sprawy z zakresu administracji publicznej, nie stanowi realizacji zadania publicznego przypisanego temu organowi samorządu terytorialnego w drodze ustawy, nie nakłada obowiązku, nie stwierdza uprawnienia lub obowiązku, jak też nie tworzy lub znosi istniejącego stosunku prawnego. Zaskarżony akt wymyka się kontroli sądu administracyjnego jako akt, który nie ingeruje swoją treścią w sferę publicznoprawną, kierując do innych podmiotów nakaz wiążącego postępowania, nie nakłada na obywateli obowiązków, nie nadaje uprawnień czy też w jakikolwiek inny sposób nie kształtuje ich sytuacji prawnej. Dodatkowo Sąd wskazał, że z treści skargi nie wynika, w jaki sposób zaskarżone stanowisko Rady Gminy narusza interes prawny skarżącej, która jest spółką prawa handlowego, tym bardziej, że wskazane w skardze przepisy rangi konstytucyjnej nie odnoszą się do praw, czy obowiązków tej kategorii osób.

W wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej [...] Sp. z o.o. z siedzibą w [...] od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia [...] kwietnia 2020 r., sygn. akt: II SA/Po [...], Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 25 września 2020 r., sygn. akt I OSK 1256/20, uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu NSA wskazał, że Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni pojęcia aktów podejmowanych w sprawach z zakresu administracji publicznej i wadliwie zastosował art. 3 § 1 i § 2 pkt 5 i 6 P.p.s.a. przyjmując, że "stanowisko Rady Gminy zajęte na sesji w dniu [...] maja 2019 roku w sprawie sprzeciwu wobec ideologii LGBT i gender" nie podlega kontroli sądowoadministracyjnej, jako nie będące aktem podjętym w sprawach z zakresu administracji publicznej.

Formułując wskazania co do dalszego postępowania NSA wskazał, że ponownie badając dopuszczalność skargi, Sąd I instancji przyjmie, że zaskarżone "stanowisko" stanowi akt podjęty w sprawie z zakresu administracji publicznej oraz oceni, czy skarga jest dopuszczalna z przyczyn podmiotowych, badając i wykazując istnienie bądź brak legitymacji procesowej i nie poprzestając wyłącznie na konstatacji o braku wskazania przez stronę skarżącą przesłanek z art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

W wykonaniu zarządzenia Przewodniczącego Wydziału z dnia [...] października 2020 r. skarżąca została wezwana do wykazania, że interes prawny lub uprawnienie skarżącej zostały naruszone zaskarżonym aktem Rady Gminy.

W odpowiedzi na wezwanie Spółka wskazała, że ani interes prawny, ani uprawnienie skarżącej nie zostały naruszone, ale legitymacja czynna skarżącej wynika z art. 101a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Mianowicie każdy, kto stwierdzi, że organ gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Skarga podlegała odrzuceniu, albowiem zaskarżony akt nie narusza interesu prawnego lub uprawnienia skarżącej, stosownie do wymagań art. 101a ust. 1 w zw. z art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r., poz. 713; dalej: "u.s.g.").

Odnosząc się do legitymacji skargowej skarżącej wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 101 ust. 1 u.s.g., każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Art. 101a ust. 1 tej ustawy wskazuje natomiast, że przepisy art. 101 stosuje się odpowiednio, gdy organ gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich.

Z powyższego wynika, że podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przez niewykonywanie przez organ gminy czynności nakazanych prawem albo przez podejmowanie czynności prawnych lub faktycznych – w sprawie z zakresu administracji publicznej.

Wbrew twierdzeniu skarżącej, odpowiednie stosowanie art. 101 u.s.g. w sytuacji, gdy organ gminy nie wykonuje czynności nakazanej prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich, oznacza, że skarżący musi wykazać, że takie zachowanie narusza jego interes prawny lub uprawnienie. Legitymacja skargowa opiera się zatem na twierdzeniu danego podmiotu, że określone "zachowanie" organu gminy narusza jego interes prawny lub uprawnienie i to stanowi podstawę zaskarżenia. Naruszenie interesu prawnego w rozumieniu art. 101a ust. 1 w zw. z art. 101 ust. 1 u.s.g. oznacza istnienie powiązania pomiędzy sferą indywidualnych praw i obowiązków skarżącego, wynikających z norm prawa materialnego, a zaskarżoną bezczynnością organu gminy albo podejmowanymi przez ten organ czynnościami prawnymi lub faktycznymi [por. A. Sidorowska-Ciesielska, komentarz do art. 101a ustawy o samorządzie gminnym (w:) S. Gajewski, A. Jakubowski (red.), Ustawy samorządowe. Komentarz, Warszawa 2018, wyd. el./Legalis].

W rozpoznawanej sprawie skarżąca nie wykazała, aby zaskarżone stanowisko w sprawie sprzeciwu wobec ideologii LGBT i gender – stanowiące podjętą czynność prawną w rozumieniu art. 101a ust. 1 u.s.g. – naruszało jej interes prawny.

Podkreślenia wymaga, że interes prawny, do którego nawiązuje art. 101 ust. 1 u.s.g., musi wynikać z normy prawa materialnego kształtującego sytuację prawną wnoszącego skargę. Interes prawny jest kategorią materialnoprawną, obejmującą uprawnienia i obowiązki oparte na prawie. O jego istnieniu decyduje przepis prawa materialnego dający prawo wydania rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie. Tak rozumiany interes prawny musi być własny, czyli o charakterze osobistym, skonkretyzowany i realny. Musi też być bezpośredni, co wyraża się w tym, że odnosi się wprost do podmiotu kwestionującego akt prawny i dotyczy jego bezpośrednio (por. wyrok NSA z dnia 9 maja 2002 r., sygn. akt IV SA 2526/01; dostępny pod adresem www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Od interesu prawnego należy zatem odróżnić interes faktyczny, który występuje wówczas, gdy określony podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany sposobem uregulowania danej kwestii, jednakże poprzez dane uregulowanie nie dochodzi do naruszenia wskazanej normy.

Zdaniem Sądu skarżąca nie wskazała żadnego przepisu prawnego, z którego miałby wynikać jej interes prawny w kwestionowaniu zaskarżonego aktu.

W skardze na zaskarżony akt spółka zarzuciła Radzie Gminy naruszenie: 1) art. 7 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 u.s.g. poprzez wykroczenie poza zakres działania gminy i zakres właściwości rady gminy oraz władczą ingerencję w zakres kompetencji innych organów publicznych, w tym organów wykonawczych samorządu terytorialnego i organów administracji rządowej, a w konsekwencji brak podstawy prawnej i naruszenie konstytucyjnej zasady legalizmu, z której wynika, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa; 2) naruszenie art. 47, art. 48, art. 54 ust. 1, art. 70 ust. 1 i art. 73 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, poprzez ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności, podczas gdy ich ograniczenie może nastąpić tylko w drodze ustawy; 3) naruszenie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP w zw. z art. 1 u.s.g., poprzez dyskryminację ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową, polegającą na wykluczeniu ze wspólnoty samorządowej jej mieszkańców identyfikujących się jako lesbijki, geje, osoby biseksualne i transpłciowe; 4) naruszenie art. 30 w zw. z art. 47 w zw. z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP i art. 54 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 8 w zw. z art. 14 i art. 10 w zw. z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., Dz.U. z 1993 r. poz. 61.284), poprzez bezprawną ingerencję w wolności i prawa osób nieheteronormatywnych i transpłciowych, polegającą na naruszeniu ich godności, a także ograniczeniu prawa do życia prywatnego w zgodzie ze swoją orientacją seksualną i tożsamością oraz ekspresji tych cech, a w konsekwencji dyskryminację ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową; 5) naruszenie art. 48, art. 70 ust. 1 i art. 73 Konstytucji RP, poprzez bezprawne ograniczenie praw i wolności mieszkańców gminy do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, do nauki i do nauczania, polegające na władczej ingerencji w działalność placówek oświatowych, narzuceniu im wartości zgodnych wyłącznie z jednym światopoglądem oraz dążeniu do wykluczenia z programu nauczania treści dotyczących edukacji seksualnej i antydyskryminacyjnej.

Zauważenia wymaga, że skarżąca – jako spółka prawa handlowego – przywołała szereg przepisów rangi konstytucyjnej nieodnoszących się do praw tej kategorii osób. Odnoszą się one bowiem do praw osób fizycznych, takich jak prawo do życia prywatnego, rodzinnego, czy też decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47). Jako spółka prawa handlowego skarżąca nie jest również podmiotem, któremu zostało zagwarantowane prawo rodzica do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami (art. 48 ust. 1), czy też prawo nauki lub powszechny i równy dostęp do wykształcenia (art. 70). W odniesieniu do spółki prawa handlowego nie sposób również mówić o naruszeniu wolności wyrażania poglądów (art. 54), albowiem spółka prawa handlowego – odrębna od osobowości prawnej wspólników – ich nie posiada. Zagwarantowana w art. 73 Konstytucji wolność nauczania dotyczy natomiast nauczycieli lub placówek oświatowych. Tymczasem z dołączonego do skargi wydruku z Krajowego Rejestru Sądowego skarżącej spółki nie wynika, aby zajmowała się ona jakąkolwiek działalnością edukacyjną. Spółka zajmuje się sprzedażą hurtową perfum i kosmetyków, produkcją artykułów gospodarstwa domowego, toaletowych i sanitarnych oraz wydawaniem książek.

Z oczywistych względów nie sposób również uznać, aby zaskarżone stanowisko w odniesieniu do spółki prawa handlowego naruszało zakaz równego traktowania i zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z przyczyn związanych z orientacją seksualną i tożsamość płciową.

Powyższe uwagi należy analogicznie odnieść do powołanych przez skarżącą przepisów Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, która zgodnie z art. 1, zapewnia każdemu człowiekowi, podlegającemu jurysdykcji stron układających się, prawa i wolności określone w rozdziale I konwencji.

Co więcej, odpowiadając na wezwanie Sądu spółka wprost wskazała, że zaskarżone stanowisko nie narusza ani jej interesu prawnego, ani uprawnień, a – jak już powyżej wskazano – skarga wnoszona w trybie art. 101a ust. 1 u.s.g. nie ma charakteru actio popularis.

Reasumując, brak jest jakiejkolwiek normy prawnej pozwalającej zasadnie twierdzić, że zaskarżone stanowisko w sposób bezpośredni dotyczy sfery praw lub obowiązków skarżącej spółki prawa handlowego, posiadającej własną (odrębną i niezależną od osobowości prawnej jej wspólników) podmiotowość prawną, w dodatku której siedziba znajduje się na terenie innej gminy, aniżeli gmina, której rada podjęła zaskarżony akt.

Uwzględniając powyższe kwestie Sąd, w oparciu o art. 58 § 1 pkt 5a i § 3 w zw. z art. 16 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.

/-/ E. Podrazik