Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Irena Kamińska po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P.K. na postanowienie zawarte w punkcie III wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 listopada 2014 r. o sygn. akt IV SAB/Wr 218/14 w przedmiocie kosztów postępowania sądowego w sprawie ze skargi P.K. na bezczynność Wójta Gminy Ł. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu.

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2014 r. o sygn. akt IV SAB/Wr 218/14, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2014 r. sprawy ze skargi P. K. na bezczynność Wójta Gminy Ł. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, Wojewódzki Sąd Administracyjny zobowiązał Wójta Gminy Ł. do rozpoznania wniosku skarżącego z dnia 8 sierpnia 2014 r. w terminie 14 dni od dnia doręczenia prawomocnego wyroku. Ponadto stwierdził, że bezczynność Wójta Gminy Ł. w rozpoznaniu wniosku skarżącego nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, zaś w punkcie III zasądził od Wójta Gminy Ł. na rzecz skarżącego kwotę 117 (słownie: sto siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że o kosztach orzekł na zasadzie z art. 200 p.p.s.a.

Zażalenie na orzeczenie o kosztach (postanowienie z punktu III wyroku) wniósł P. K., reprezentowany przez pełnomocnika. W zażaleniu wskazał, że skarżący działał w sprawie przed sądem pierwszej instancji przez pełnomocnika, który sporządził skargę. Związane z tym koszty powinny zostać zatem uwzględnione.

W odpowiedzi na zażalenie Wójt Gminy Ł. wniósł o oddalenie zażalenia.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie, jednak nie z wszystkich przyczyn w nim określonych.

Zgodnie z art. 200 p.p.s.a., w razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Wniosek o zwrot kosztów sąd rozstrzyga w każdym orzeczeniu uwzględniającym skargę oraz w orzeczeniu, o którym mowa w art. 201, art. 203 i art. 204 (art. 209 p.p.s.a.)

W świetle art. 205 § 2 p.p.s.a., do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Przepisy ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie regulują szczegółowych zasad ustalania wysokości przysługujących stronie należności, odsyłając w tym zakresie do przepisów odrębnych.

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490), podstawę zasądzenia opłaty za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego stanowią stawki minimalne określone w rozdziałach 3 – 4 rozporządzenia. Skoro zatem prawodawca określa te stawki jako "podstawę", to znaczy, że Sąd może zasądzić koszty w wysokości niestandardowej (niepodstawowej), a nawet odstąpić od ich zasądzenia w sytuacji nadzwyczajnej, gdy ich zasądzenie miałoby charakter nadużycia prawa do zwrotu ww. kosztów.

Nadużycie takie wyklucza przyznanie stosowanego wynagrodzenia, gdyż jest niedopuszczalne w państwie prawnym, chcącym urzeczywistniać zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 ustawy zasadniczej), zwłaszcza biorąc pod uwagę zasadę konstytucyjną ochrony równowagi finansów publicznych (wywodzonej przez Trybunał Konstytucyjny z całokształtu regulacji konstytucyjnych zawartych w rozdziale X Konstytucji, zwłaszcza zaś z art. 216 oraz art. 220 Konstytucji, ale także z art. 1 Konstytucji – zob. np. wyrok TK z dnia 27 lutego 2002 r. o sygn. akt K 47/01; wyrok TK z dnia 12 grudnia 2012 r. o sygn. akt K 1/12, publ. http://trybunal.gov.pl). Pogląd ten, wyrażony w postanowieniu NSA z dnia 12 marca 2014 r. o sygn. akt I OZ 165/14, odnieść można także do analizowanej materii.

Naczelny Sąd Administracyjny przypomina, że główną funkcją postępowania przed sądem administracyjnym jest załatwienie określonej sprawy, nie zapewnienie pełnomocnikowi czy jego mocodawcy zysków w związku z zasądzanymi kosztami postępowania.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym w niniejszej sprawie nie podziela stanowiska wyrażonego w postanowieniu NSA z NSA z dnia 5 marca 2015 r., I OZ 183/15, iż obowiązujące przepisy nie pozwalają na zasądzenie, w razie uwzględnienia skargi w całości, zwrotu kosztów postępowania poniżej stawek minimalnych, a nawet odstąpienia od nich. Sąd, zasądzając opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, zgodnie z art. § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia, bierze bowiem pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. A zatem zasądzenie kosztów nie ma charakteru automatycznego. O tym, jakie koszty należy uznać za niezbędne i celowe do dochodzenia praw w sprawie decyduje Sąd. Naruszeniem ww. § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia byłaby zatem sytuacja, gdyby Sąd zasądzał minimalną stawkę określoną w rozporządzeniu w sytuacji znikomego wkładu pracy pełnomocnika, a także gdy charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w sposób oczywisty wskazuje, że nie przyczynił się on do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Jak była mowa, stosownie do art. 205 § 2 p.p.s.a., o niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego zalicza się ich wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Warto zaznaczyć, że jak trafnie przyjmuje się w orzecznictwie, jeżeli czynności procesowe pełnomocnika tego samego mocodawcy są podobne w wielu sprawach, wówczas wystarczy zasądzić stosowne wynagrodzenie jednokrotnie (postanowienie NSA z dnia 20 listopada 2014 r., I OZ 1035/14; wyrok NSA z dnia 26 listopada 2014 r., II OSK 1139/13). Wówczas bowiem charakter sprawy, stosownie do § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, przemawia za odmową przyznania wynagrodzenia pełnomocnikowi. Jeżeli zatem charakter sprawy jest analogiczny, to można zasądzić koszty tylko jednokrotnie.

Godzi się jednak zauważyć, że w niniejszej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 listopada 2014 r. o sygn. akt IV SAB/Wr 218/14 w żaden sposób nie odniósł się do tego, czy przyczyną odmowy zasądzenia kosztów postępowania było podobieństwo sprawy do innych, w których już zasądzono na rzecz pełnomocnika koszty, czy nadużycie prawa przez skarżącego i jego pełnomocnika, czy też legła u tego inna przyczyna. Uniemożliwiło to merytoryczną kontrolą postanowienia przez Naczelny Sąd Administracyjny. Stąd Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyjaśni te kwestie ponownie rozpoznając zagadnienie zasądzenia kosztów postępowania sądowego.

Mając na uwagę powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny zastosował art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. i uchylił zaskarżone postanowienie.