Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Halina Filipowicz-Kremis Sędziowie: Sędzia WSA Władysław Kulon Asesor WSA Wojciech Śnieżyński (sprawozdawca) po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 lutego 2021 r. sprawy ze skargi Ł. C. na decyzję Wojewody D. z dnia [...] lipca 2020 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania z miejsca pobytu stałego I. oddala skargę w całości; II. przyznaje od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu na rzecz adw. M. L. – S. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 295,20 zł (słownie: dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych 20/100), stanowiącą wynagrodzenie pełnomocnika w tym podatek VAT w kwocie 55,20 zł (słownie: pięćdziesiąt pięć złotych 20/100).

Wojewoda D. decyzją z [...].07.2020 r., nr [...], po rozpatrzeniu odwołania D. C. (dalej również jako ″wnioskodawca″) od decyzji Wójta Gminy S. z [...].04.2020 r., nr [...] orzekającej o odmowie wymeldowania Ł. C. (dalej również jako ″skarżąca″) z miejsca pobytu stałego w lokalu pod adresem B. [...] (gm. S.), uchylił zaskarżoną decyzję w całości i orzekł o wymeldowaniu Ł. C. z przedmiotowego lokalu.

W uzasadnieniu decyzji wydanej na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 35 ustawy z 24.09.2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2019 r., poz. 1397 ze zm.) podano, że postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte [...].09.2019 r. na wniosek D. C., który żądał wymeldowania z pobytu stałego pod wskazanym adresem, matki Ł. C. Wnioskodawca swój wniosek uzasadnił tym, że skarżąca opuściła mieszkanie z własnej woli i nie pozostawiła swoich rzeczy osobistych, ani przedmiotów stanowiących jej własność i nie posiada kluczy do budynku. Wskazał, że skarżąca przebywa obecnie w Z. Wnioskodawca podał, że jest jedynym właścicielem objętego wnioskiem lokalu.

Organ odwoławczy podał, że Ł. C. zawiadomiona o wszczęciu w ten sposób postępowania nadesłała pisemne wyjaśnienia (opatrzone datą z [...].09.2019r.), z treści których wynika, że wnosi o "natychmiastowe zamknięcie postępowania" z uwagi na prawomocną decyzję Wójta Gminy S. z [...].08.2014 r., którą odmówiono wymeldowania skarżącej z przedmiotowego lokalu. Powołała się na brak dowodów potwierdzających twierdzenia wnioskodawcy o dobrowolności i trwałości opuszczenia przez nią domu. Wskazała, że została usunięta z mieszkania wbrew swej woli i zmuszona do zaprzestania z korzystania z dorobku swojego życia, a złośliwe działania wnioskodawcy zostały udowodnione w poprzednim postępowaniu.

W piśmie z [...].10.2019 r. wnioskodawca podtrzymał żądanie wymeldowania wyjaśniając, że jest ono oparte o okoliczności, jakie zaistniały już po wydaniu odmownej decyzji z 2014 r. Wskazał, że skarżąca od tego czasu nie mieszkała i nawet nie przebywała w miejscu zameldowania, ani nie usiłowała choćby korzystać w jakiejkolwiek formie z pomieszczeń mieszkalnych czy gospodarczych, a także nie posiadała żadnych swoich rzeczy, które przechowywałaby w tym lokalu. Odnosząc się do twierdzeń skarżącej podał, że orzeczenie o eksmisji nie jest niezbędne do uwzględnienia wniosku o wymeldowanie. Zaprzeczył też twierdzeniom dotyczącym znęcania się nad skarżącą. Jednocześnie wnioskodawca wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków: A. P., M. i B. T., A. D. i J. C.

Przy piśmie z [...].10.2019 r. skarżąca załączyła korespondencję prowadzoną w 2014 r. z KPP w Z. w sprawie umożliwienia jej zamieszkania i korzystania ze spornego lokalu. Ponadto podała jako świadków w sprawie: R. C., K. S., J. C. oraz J. R.

Organ odwoławczy wskazał, że spośród świadków przesłuchanych w sprawie:

- A. P. zeznała, że nie wie, kiedy skarżąca opuściła miejsce zameldowania i nie wie nic na temat okoliczności tego opuszczenia, ale nie widywała tej osoby w mieszkaniu od ponad roku, a odwiedzając wnioskodawcę w domu nie widziała żadnych damskich rzeczy, zaś przez około 6 lat nie widywała jej również w B.;

- M. T. zeznał, że od dłuższego czasu nie widział skarżącej na posesji, a od wiosny 2012 r. nie widuje jej nie tylko w B., ale i w innych miejscowościach, wie tylko, że były jakieś konflikty rodzinne, ale on nie zna okoliczności opuszczenia domu przez skarżącą;

- A. D. zeznała, że skarżąca opuściła dom wiosną 2012 r., ale nie wie, czy osoba ta podejmowała czynności, aby powrócić do lokalu, a podczas wizyt w tej nieruchomości nie widziała rzeczy, które mogłyby należeć do tej osoby. Ponadto zeznała, że spotyka skarżącą w Z., dlatego uważa, że tam mieszka z synem;

- J. R. zeznała, że nie zna dokładnie daty opuszczenia miejsca zameldowania przez skarżącą, ale jest jej wiadome, że sąsiadka wyjechała do syna i wnuka, a po powrocie nie mogła wejść do domu i wtedy skarżąca przyszła do niej osobiście to powiedzieć, jak również była wówczas interwencja Policji. Zeznająca stwierdziła, że zdarzenie to miało miejsce 5-6 lat temu, a obecnie skarżąca koncentruje prawdopodobnie swoje sprawy u syna w Z., ponadto ma ona stare klucze do domu, ale nie dysponuje nowymi. Dodała też, że widuje skarżącą około 1-2 razy w miesiącu w B. i wtedy nocuje ona u niej albo u K. S.;

- K. S. zeznała, że skarżąca opuściła miejsce zameldowania około 9-10 lat temu, kiedy wyjechała do drugiego syna – R., pomóc przy dziecku, a jak wróciła, to były wymienione zamki i nie mogła wejść do domu, przy czym mimo interwencji Policji nie otrzymała nowych kluczy, dlatego teraz mieszka z drugim synem w wynajętym mieszkaniu w Z. Zdaniem świadka, skarżąca ma zamiar powrócić do domu, gdyż nie stać jej na wynajem mieszkania, tym bardziej że wyremontowała sporną nieruchomość za kredyty zaciągnięte przez siebie;

- B. T. zeznał, że skarżąca opuściła miejsce zameldowania około 2012-2013 r., ale nie są mu znane okoliczności tego opuszczenia, nie wie także, czy zabrała ona swoje rzeczy osobiste z lokalu i nie słyszał od swojej rodziny, czy była ona później na posesji;

- R. C. zeznał, że mama nie opuściła dobrowolnie miejsca zameldowania, tylko w maju 2012 r. została przez niego poproszona, aby przyjechała pomóc mu w opiece nad jego rocznym synem. Było to po wydarzeniach, jakie miały miejsce jesienią 2011 r. (dokuczanie, czy wręcz znęcanie się nad nią przez męża i drugiego syna poprzez np. wyłączanie prądu czy wyłamanie drzwi do pokoju, co było zgłaszane na Policji, ale nie odniosło żadnego skutku). Gdy po kilku dniach pojechała do domu, to okazało się, że zostały zmienione zamki i ona nie może dostać się do mieszkania. Wtedy telefonicznie skontaktowała się z mężem, a wówczas on powiedział, że teraz właścicielem jest syn D., który nie wydał mamie kluczy do nieruchomości i nawet interwencja Policji była nieskuteczna. Później mama próbowała na różne sposoby dostać się do domu, aby tam zamieszkać, ale syn D. nie udostępnił jej lokalu i obecnie mama mieszka u koleżanek albo u niego, jednak cały czas stara się powrócić do miejsca zameldowania. Świadek zeznał ponadto, że mama nie zabrała swoich rzeczy z domu i wszystko pozostało w spornej nieruchomości, przy czym on wozi mamę minimum 2 razy w miesiącu do B. do koleżanek (wizyty te trwają po kilka dni) i ona zawsze, widząc swój dom, ma łzy w oczach i chciałaby powrócić do tego domu, o który dbała przez 40 lat, gdyby było to możliwe, jednak obecnie razem z mamą wynajmują mieszkanie i dzielą się kosztami. Świadek dodał, że toczy się postępowanie karne wobec ojca i brata D., przy czym dotyczy ono uniemożliwiania mamie zamieszkiwania w spornym lokalu, w którym zostały jej wszystkie rzeczy i wyposażenie, skutkiem czego ona musiała kupić wszystko od nowa. Stwierdził ponadto, że z pokoju, który zajmowała mama i on, gdy jeszcze mieszkał w spornej nieruchomości, po wyłamaniu przez brata drzwi do tego pokoju zabrał on swój telewizor i łóżko, a do reszty rzeczy nie miał już dostępu. Wyjaśnił też, że mama prosiła o wydanie jej kluczy do lokalu kilka dni po powrocie od niego, a ponownie około 2-3 lata temu i cały czas usilnie stara się powrócić do domu;

- J. C. zeznał, że jego bratowa opuściła mieszkanie około 7 lat temu, przy czym wyprowadziła się dobrowolnie i "we własnym interesie", zabierając m.in. meble, telewizor. Świadek dodał, że z relacji bratanka wie, iż proponował on matce klucze do domu, ale pod warunkiem, że będzie tam mieszkała, lecz ona odmówiła przyjęcia kluczy. Natomiast odnośnie utrudniania bratowej zamieszkiwania w lokalu, okoliczności wymiany zamków czy interwencji Policji świadek nie posiadał wiedzy.

Przesłuchana w dniu [...].01.2020 r. Ł. C. wyjaśniła, że nie opuściła miejsca zameldowania dobrowolnie, gdyż w maju 2012 r. pojechała jedynie do drugiego syna na urodziny wnuka, nie zabierając ze sobą nic poza tym, co potrzebowała na kilka dni, a po 2 dniach wróciła i okazało się, że są wymienione zamki. Była wówczas interwencja Policji i później jeszcze były kolejne, gdy ona próbowała wejść do domu, w którym pozostał cały dorobek jej życia. Jednak od tamtego czasu nie była w lokalu i nie próbowała odebrać swoich rzeczy, a podejmowała działania mające na celu umożliwienie jej ponownego zamieszkania w lokalu, natomiast telewizor, wersalkę i kosiarkę zabrał z domu syn R., bo to były jego rzeczy. Od tamtej pory ona mieszkała w różnych miejscach: u siostry, koleżanki i syna, gdyż nie ma swojego własnego mieszkania, ale często przebywała w B., bo tęskniła za domem i wtedy odwiedzała koleżanki. Nie występowała przy tym do sądu o dopuszczenie do zamieszkania, gdyż nie wiedziała o takiej możliwości. Skarżąca załączyła do akt sprawy kopie następujących dokumentów: korespondencji z KPP w Z. z 2014 r., dotyczącej interwencji w sprawie umożliwienia jej zamieszkania w spornym lokalu, skargi z 2012 r. dotyczącej nieskutecznej interwencji Policji w sprawie wydania jej kluczy do nieruchomości, a także odpowiedzi Policji z [...].02.2014 r. na zapytanie organu gminy w sprawie interwencji Policji w lokalu pod adresem B. [...].

Tego samego dnia swoje wyjaśnienia w sprawie złożył wnioskodawca i podała do protokołu, że mama nie mieszka w domu od maja 2012 r. i nastąpiło to wówczas, gdy dowiedziała się, że ojciec przepisał mu gospodarstwo, co - w jego ocenie - było jedyną przesłanką do opuszczenia przez nią lokalu. Dodał, że mama wyprowadziła się dobrowolnie podczas ich nieobecności w domu, przy czym zabrała wszystkie rzeczy osobiste. Obecnie mama koncentruje swoje sprawy życiowe w Z. i nie posiada kluczy do domu, ponieważ zostały wymienione zamki. Była wówczas interwencja Policji i wnioskodawca stwierdził wówczas, że wyda mamie klucze, jeśli będzie zamieszkiwała w domu, ale mama chciała klucze, mimo iż powiedziała, że nie będzie mieszkać w tym lokalu. Wnioskodawca wyjaśnił również, że mama nie podejmowała prób powrotu do domu, czemu skarżąca zaprzeczyła, wskazując jako dowody w tej sprawie kopie przedłożonych przez nią dokumentów, a także powołując się na uzasadnienie decyzji organu gminy z 2014 r., w którym opisano wynik oględzin lokalu i wskazano, że są w nim jej rzeczy, jak również stwierdziła, że wymiana zamków nastąpiła już przy pierwszej interwencji Policji. Ponadto wnioskodawca wyjaśnił, że do czasu darowizny nieruchomości przez ojca miał dobre relacje z mamą, a dopiero potem ona wyprowadziła się i zaczęły się interwencje Policji. Stwierdził też, że mama była raz w domu podczas jego choroby w lipcu 2019 r., a on złożył wniosek o jej wymeldowanie, gdyż chce mieć spokój, żeby mama nie przychodziła i nie odgrażała się, że założy mu sprawę, jak on nie zapłaci bratu 250 tyś zł. Dodał, że obecnie nie jest możliwe wspólne zamieszkanie, gdyż jego żona obawia się mamy i jej oskarżeń. Wyjaśnił też, że mama wniosła do sądu o przywrócenie zamieszkania, ale sąd nie uwzględnił takiego żądania.

W kolejnym piśmie (opatrzonym datą [...].01.2020 r.) skarżąca wniosła uwagi do zeznań świadka J. C. oraz wnioskodawcy. Stwierdziła, że wymiana zamków nastąpiła nie na przełomie maja i czerwca 2012 r., ale już w dniu [...].05.2012r. była interwencja Policji z tego powodu, zatem twierdzenia świadka powielają nieprawdę i opierają się jedynie na tym, co wie od bratanka. Odnośnie natomiast pozostawionych przez nią rzeczy, to zostało to potwierdzone w poprzednim postępowaniu o jej wymeldowanie, zaś do sądu nie wnosiła o prawa do mieszkania, ale o dopuszczenie małżonka do korzystania z mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Ponadto skarżąca zakwestionowała wyjaśnienia syna, gdyż mąż nie wpuścił jej do domu i ona nie zabrała swoich rzeczy z lokalu, co potwierdzono "na poprzedniej wizji". Podobnie nieprawdą jest to, że syn chciał jej oddać klucze do domu, zaś dowodem na utrudnianie jej zamieszkiwania są m.in. zdjęcia wyłamanych drzwi oraz zaworu na centralnym ogrzewaniu. Skarżąca wniosła ponadto o udostępnienie akt z poprzedniego postępowania administracyjnego o jej wymeldowanie celem porównania zeznań świadków. Podała, że jest osobą schorowaną, gdyż w 2016 r. przeszła ostry zawał serca i musiała przebywać w szpitalach na leczeniu, a dodatkowo przez całe życie stosowano wobec niej przemoc - najpierw mąż chorujący na alkoholizm, a obecnie syn D., którego stać na pełnomocników. Do swojego pisma skarżąca dołączyła kopie następujących dokumentów: decyzji Wójta Gminy S. z [...].08.2014 r. odmawiającej wymeldowania jej ze spornego lokalu; decyzji Wojewody D. z [...].01.2015 r. utrzymującej w mocy decyzję organu I instancji, wniosku z [...].05.2012r. skierowanego przez skarżącą do Prokuratury Rejonowej w Z. o wszczęcie dochodzenia w sprawie stopowania przemocy przez wnioskodawcę oraz męża; zawiadomienia z [...].10.2019 r. skierowanego do Prokuratury Rejonowej w Z. o podejrzeniu popełnienia czynu zabronionego w postaci znęcania się przez wnioskodawcę oraz męża; zażalenia z [...].11.2019 r. do Sądu Rejonowego w Z. na postanowienie Prokuratury o odmowie wszczęcia dochodzenia.

Podczas przeprowadzonych w dniu [...].02.2020 r. oględzin lokalu nie stwierdzono w nim rzeczy osobistych skarżącej. Wskazała ona natomiast na elementy wyposażenia mieszkania, które stanowią jej majątek odrębny lub majątek wspólny z mężem. Ponadto stwierdziła, że w mieszkaniu były szafy z jej ubraniami, które zostały "oczyszczone", ubrania z segmentów zostały usunięte, a biżuteria z toaletki została zniszczona.

Po zawiadomieniu o gotowości decyzyjnej skarżąca wniosła pismo z [...].02.2020 r., w którym opisała, jak wnioskodawca wykorzystał chorobę alkoholową jej męża i w 2011 r. przejął całą nieruchomość, po czym zaczęły się jej problemy ze spokojnym zamieszkaniem w domu. Podtrzymał stanowisko o chęci przebywania w B., gdyż przez okres 40-letnia pracowała na tej nieruchomości, co dawało jej poczucie stabilności i spokoju oraz akceptacji ze strony społeczności tej miejscowości.

Natomiast pełnomocniczka wnioskodawcy najpierw wniosła o przeprowadzenie dowodu z załączonych wyroków sądowych dotyczących oddalenia powództwa skarżącej o: ustalenie nieważności umowy darowizny spornej nieruchomości, a także dopuszczenie do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Następnie wniosła o przeprowadzenie dowodu z oględzin spornej nieruchomości oraz pisma KPP Policji w Z. z [...].06.2012 r. skierowanego do skarżącej, będącego odpowiedzią na skargę dotyczącą prawidłowości i skuteczności interwencji z [...].05.2012 r. w sprawie utrudniania zabierania rzeczy ze spornego budynku oraz wydania kluczy do tego lokalu.

Na podstawie powyższych ustaleń, decyzją z [...].04.2020 r. Wójt Gminy S. odmówił wymeldowania skarżącej z pobytu stałego w lokalu położonym pod adresem B. [...] (gm. S.).

Rozpoznając odwołanie wnioskodawcy od tego rozstrzygnięcia Wojewoda D. stwierdził, że żadna ze stron nie kwestionuje, że skarżąca nie zamieszkuje obecnie w miejscu zameldowania. Istotą sporu jest natomiast ustalenie charakteru opuszczenia przez nią tego lokalu. Wnioskodawca stwierdził, że matka wyprowadziła się z lokalu z własnej woli, nie pozostawiając swoich rzeczy osobistych i nie posiada kluczy do domu, ani nie podejmowała prób powrotu do niego. Natomiast skarżąca oświadczyła, że nie opuściła miejsca zameldowania dobrowolnie, a jedynie pojechała na urodziny wnuka, a kiedy po 2 dniach wróciła, to były już wymienione zamki i nie mogła dostać się do mieszkania, przy czym już wcześniej miała utrudniane zamieszkiwanie.

Ustosunkowując się do powyższych stanowisk organ odwoławczy punktem wyjścia uczynił prawidłowe zrozumienie przesłanki dobrowolności opuszczenia lokalu, w tym zakresie podniósł, że wymóg dobrowolności opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego nie może być przyjmowany bezkrytycznie i automatycznie, ale musi być oceniany według kryteriów obiektywnych. Wobec tego stwierdził, że oceniając dobrowolności opuszczenia lokalu przez daną osobę należy wziąć po uwagę okoliczność dotyczącą przedsiębrania przez daną osobę środków zmierzających do przywrócenia możliwości zamieszkiwania w danym lokalu. W tym zakresie zauważył, że organ administracji publicznej może wziąć pod uwagę jedynie skuteczne działania mające na celu przywrócenie posiadania lub powrót osoby do lokalu, bowiem tylko takie działania mogą skutkować uznaniem przez organ, że opuszczenie lokalu nie było dobrowolne, a co za tym idzie brak byłoby wówczas podstaw do wymeldowania na podstawie art. 35 ustawy o ewidencji ludności. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy organ odwoławczy stwierdził, że skarżąca wystąpiła do sądu z powództwem o dopuszczenie do korzystania z mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Tym niemniej Sąd Rejonowy w Z. wyrokiem z [...].04.2015 r., sygn. akt [...] oddalił to powództwo. Następnie Sąd Okręgowy w Ś. wyrokiem z [...].07.2015 r., sygn. akt [...] oddalił apelację od tego wyroku. Odnosząc się z kolei do kwestii prowadzenia w roku 2014 postępowania administracyjnego w sprawie wymeldowania, Wojewoda zauważył, że po jego zakończeniu nastąpiła zmiana stanu istniejącego w sprawie. Skarżąca podjęła kroki prawne w celu ewentualnego powrotu do spornej nieruchomości, ale okazały się one nieskuteczne. Powyższego stanu nie zmienia również fakt złożenia przez skarżącą w toku obecnego postępowania administracyjnego zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz zażalenia do sądu na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia. Wojewoda w tym zakresie zauważył, że Sąd Rejonowy w Z. rozpatrzył to zażalenie na niekorzyść skarżącej.

Oceniając okoliczność pozostawienia w spornym lokalu przez skarżącą dorobku życia oraz braku innego lokalu, który byłby jej własnością, Wojewoda wyjaśnił, że pozostawienie rzeczy nawet o charakterze osobistym nie świadczy o skoncentrowaniu spraw życiowych w spornym lokalu (vide: wyrok WSA we Wrocławiu sygn. akt IV SA/Wr 249/14 z 13.11.2014 r.). Ponadto skarżąca oświadczyła, że nie podejmowała działań w celu odbioru swoich rzeczy. Natomiast brak własności innego lokalu również nie jest przesłanką do utrzymywania zameldowania w spornej nieruchomości. Nadto organ odwoławczy zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych, miejsce stałego pobytu osoby jest to miejsce, w którym dana osoba realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe, w szczególności mieszka, spożywa posiłki, wypoczywa, przyjmuje wizyty członków rodziny lub znajomych czy odbiera korespondencję, a skarżąca bezsprzecznie żadnej z tych funkcji od dawna nie realizuje w miejscu zameldowania na pobyt stały. Mając powyższe na uwadze organ odwoławczy stwierdził, że sporny lokal nie jest centrum spraw życiowych tej osoby, a opuszczenie przez nią tego lokalu należy potraktować nie tylko za dobrowolne, ale również za trwałe, gdyż jak oświadczyła, nie przebywa w nim od maja 2012 r.

W zaistniałej sytuacji Wojewoda stwierdził, że organ I instancji dokonał niewłaściwej oceny zebranego materiału dowodowego w zakresie charakteru opuszczenia spornego lokalu. Zgodnie z ustawą w ewidencji ludności rejestrowane są dane dotyczące miejsca pobytu mieszkańców. Dane te powinny odzwierciedlać stan faktyczny, a nie tworzyć fikcję meldunkową. Jednocześnie na organach gmin prowadzących ewidencję ludności spoczywa obowiązek podejmowania wszelkich działań prawnych w celu zapewnienia zgodności zapisów tej ewidencji z faktycznym miejscem pobytu osób, na których ciąży obowiązek zameldowania lub wymeldowania się. Zatem w sytuacji wydania przez organ I instancji decyzji odmawiającej wymeldowania skarżącej ze spornego lokalu, organ odwoławczy, biorąc pod uwagę zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz mając kompetencje merytoryczno-reformacyjne, Wojewoda uchylił zaskarżonej decyzji w całości i orzekł o wymeldowaniu. Dalsze utrzymywanie w ewidencji ludności zapisu, że miejscem stałego pobytu tej osoby jest w spornym lokal, oznaczałoby utrzymywanie fikcji meldunkowej i stanowiłoby naruszenie art. 28 ust. 4 ustawy o ewidencji ludności, zgodnie z którym zameldowanie na pobyt stały lub czasowy służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu osoby w miejscu, w którym się zameldowała.

Skargę od tej decyzji do sądu administracyjnego wniosła Ł. C. i zarzuciła w niej Wojewodzie naruszenie przepisów postępowania, tj.:

- art. 6, art. 7 oraz 8 k.p.a. poprzez ich niewłaściwą wykładnię skutkującą wydaniem w niniejszej sprawie decyzji orzekającej o wymeldowaniu skarżącej z miejsca stałego pobytu;

- art. 77 § 1, art. 80 k.p.a. poprzez brak wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego zebranego w sprawie materiału dowodowego, jednostronne danie wiary twierdzeniom wnioskodawcy i zawnioskowanym przez niego świadkom, które skutkowało przyjęciem, że skarżąca dobrowolnie opuściła swoje dotychczasowe miejsce zamieszkania, podczas gdy została ona z tego miejsca wyrzucona i do dnia dzisiejszego podejmuje kroki prawne mające na celu umożliwienie jej powrotu do miejsca zameldowania.

Na podstawie tak sformułowanych zarzutów skargi jej autorka wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka - policjanta Komendy Powiatowej Policji w Z. na okoliczność ustalenia, że wnioskodawca nie chciał wpuścić skarżącej do domu, wymienił zamki w spornym lokalu oraz odmówił wydania nowych kluczy, a także przeprowadzenie dowodu z notatek urzędowych z [...].04.2012 r., [...].05.2012 r. i [...].05.2012 r. sporządzonych przez policjantów z KPP Z. z podejmowanych interwencji.

W uzasadnieniu skargi skarżąca nie zgodziła się z oceną Wojewody dotyczącą dokonania przez organ I instancji niewłaściwej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie charakteru opuszczenia przez nią spornego lokaju. Według skarżącej organ odwoławczy nie uzasadnił szczegółowo swojego stanowiska w tym zakresie, skupiając swoją uwagę na tym, że rejestr ma odzwierciedlać rzeczywistość a nie tworzyć fikcję meldunkową. Tymczasem skarżąca nie opuściła dobrowolnie spornego lokalu i nie urządziła swojego centrum życiowego w Z. Twierdzenie takie jest sprzeczne z twierdzeniem samej skarżącej, a także części świadków. Co istotne, trudno dać wiarę wnioskodawcy, który twierdzi, że jego mama urządziła swoje centrum życiowe w Z., przeprowadzając się do drugiego syna. Skarżąca podkreśliła, że drugi z synów nie dysponuje mieszkaniem, w którym mogłaby swobodnie zamieszkiwać. Wynajmuje on niewielkie dwupokojowe mieszkanie, w którym zamieszkuje wraz z synem. Nielogiczne jest więc twierdzenie wnioskodawcy, że skarżąca postanowiła zamieszkać z drugim synem. Nadto jak wynika z zeznań R. C., skarżąca wielokrotnie nocuje u koleżanek oraz siostry. Skarżąca wskazała, że nie ma żadnego mieszkania, w którym mogłaby samodzielnie zamieszkiwać, nie ma też środków na samodzielne wynajęcie mieszkania. Wszystkie wymienione okoliczności, oceniane racjonalnie, winny prowadzić do wniosku, że nie podjęła ona swobodnej i samodzielnej decyzji o opuszczeniu spornego lokalu, a została z niego wyrzucona przez wnioskodawcę, po tym jak otrzymał on sporny lokal od ojca na mocy umowy darowizny. Powołując się na wybrane tezy z orzeczeń sądów administracyjnych wydanych w sprawach II SA/Op 462/19, IV SA/Po 1072/19, IV SA/Po 771/19 oraz III SA/Gd 925/18, skarżąca wskazała, że w sprawie kluczowe znaczenie ma ocena dobrowolności opuszczenia przez nią spornego lokalu, czy towarzyszyła jej przy tym wola przeniesienia swojego centrum życiowego do Z. i czy miała swobodny dostęp do spornego lokalu. Podtrzymała dotychczasowe stanowisko, że nie było jej dobrowolnej decyzji w zamieszkaniu w mieszkaniu wynajmowanym przez drugiego z synów. Zamieszkała w nim tylko dlatego, że wymienione zostały zamki w spornym lokalu co uniemożliwiło jej do niego dostęp. Nie jest także prawdą, że nie podejmowała prób powrotu do spornego lokalu. Oświadczyła, że nadal podejmuje takie próby. W chwili obecnej wystąpiła z wnioskiem do sądu o przyznanie jej pełnomocnika z urzędu celem założenia sprawy o zasiedzenie spornej nieruchomości. Wcześniej zawiadomiła prokuraturę o zaistniałem sytuacji, a także stosowaniu wobec niej przemocy psychicznej. W związku z zaistniałą sytuację zainicjowała postępowania dotyczące: unieważnienia aktu notarialnego w sprawie darowizny z [...].12.2011 r.; dopuszczenia do zamieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny; znęcania się psychiczne oraz braku dopuszczenia do zamieszkania.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

W piśmie przygotowawczym z [...].01.2021 r. stanowisko w sprawie przedstawił pełnomocnik z urzędu. Wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji pełnomocnik przywołał się na tezy wyroków NSA z 14.05.2010 r., II OSK 851/09, z 03.03.2015 r., sygn. II OSK 1641/13, z 16.07.2020 r., II OSK 686/20. Na tej podstawie wskazał, że kroki prawne podejmowane przez skarżącą wprost świadczą o tym, że nie opuściła ona miejsca zameldowania dobrowolnie oraz że próbowała odzyskać dostęp do lokalu, przy czym bez znaczenia dla tej okoliczności pozostaje, czy te kroki były skuteczne. Zdaniem pełnomocnika nie jest uzasadnionym w świetle treści art. 35 ustawy o ewidencji ludności powiązanie przesłanki dobrowolności opuszczenia lokalu ze skutecznością kroków prawnych. Ewidencyjnych celów nie można bowiem przedkładać ponad przesłankę dobrowolności. W takim stanie rzeczy pełnomocnik podtrzymał zarzut dowolności organu odwoławczego w ocenie zebranego materiału, a więc naruszenie zasady swobodnej oceny materiału dowodowego, o której mowa w art. 80 k.p.a. oraz zarzut naruszenia przez organ prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 35 ustawy o ewidencji ludności.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału II z [...].01.2021 r. skierowano sprawę na posiedzenie niejawne w trybie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 1842, ze zm.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli sądu w sprawie niniejszej jest decyzja Wojewody D. z [...].07.2020 r., uchylająca decyzję Wójta Gminy S. z [...].04.2020 r. o odmowie wymeldowania Ł. C. z miejsca pobytu stałego w lokalu pod adresem B. [...] (gm. S.) i w tym zakresie orzekająca o wymeldowaniu Ł. C. z tego lokalu.

Kwestię wymeldowania uregulowano w art. 35 ustawy z 24.09.2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2019 r. poz. 1397 ze zm.; dalej powoływana jako ustawa), zgodnie z którym, organ gminy wydaje z urzędu lub na wniosek właściciela lub podmiotów wskazanych w art. 28 ust. 2 (dysponujący tytułem prawnym do lokalu) decyzję w sprawie wymeldowania obywatela polskiego, który opuścił miejsce pobytu stałego albo opuścił miejsce pobytu czasowego przed upływem deklarowanego okresu pobytu i nie dopełnił obowiązku wymeldowania się. Decyzja o wymeldowaniu ma charakter związany i zapada po zaistnieniu następujących przesłanek: po pierwsze - opuszczenie miejsca pobytu stałego; po drugie - niedopełnienie obowiązku wymeldowania się. Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania (art. 25 ust. 1 ustawy). O pobycie stałym przesądzają zatem dwa elementy: fizyczne przebywanie danej osoby w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem oraz zamiar przebywania w tym miejscu (lokalu) w sposób stały (na stałe). Przesłanka opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego w rozumieniu przepisu art. 35 ustawy, jak przyjmuje się w orzecznictwie sądowym, jest spełniona wówczas, gdy opuszczenie to ma charakter trwały i jest dobrowolne. Stanowisko to ukształtowane na tle poprzednio obowiązującego przepisu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t. j. Dz. U. 2006, Nr 139 poz. 993 ze zm.) zachowuje nadal w pełni aktualność i jest całkowicie akceptowane przez sąd orzekający w niniejszej sprawie.

Za miejsce stałego pobytu danej osoby uważa się miejsce, w którym osoba ta stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe, to jest spędza czas wolny od pracy, nocuje, spożywa posiłki, przechowuje swoje rzeczy, odbiera korespondencję czy też przyjmuje wizyty rodziny lub znajomych. Natomiast przez opuszczenie miejsca stałego wymeldowania rozumie się nie tylko faktyczne nie przebywanie ale i zamiar opuszczenia danego lokalu, z jednoczesnym zerwaniem związków z dotychczasowym lokalem i zorganizowaniem centrum życiowego w innym miejscu. Innymi słowy, chodzi o sytuację, w której osoba fizyczna nie przebywa w lokalu mieszkalnym, w którym poprzednio miała zorganizowane centrum życiowe, a nie przebywanie to jest wynikiem woli tej osoby.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd stwierdził, że ustalenia poczynione przez Wojewodę uzasadniają przyjęcie, że zaistniały podstawy do wymeldowania skarżącej z miejsca pobytu stałego w lokalu położonym pod adresem B. [...] (gm. S.). Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, który organ odwoławczy ponownie ocenił rozpoznając odwołanie, potwierdza fakt trwałości opuszczenia przez skarżącą miejsca dotychczasowego zameldowania. Bezspornym jest brak przebywania skarżącej od maja 2012 r. pod adresem zameldowania. Nie wiąże ona swoich podstawowych funkcji życiowych z tym miejscem. Całokształt okoliczności sprawy wskazuje, że opuszczenie spornego lokalu ma charakter trwały. Zameldowanie w lokalu odzwierciedlać ma rzeczywisty pobyt osoby w lokalu.

Odnosząc się z kolei do kwestii dobrowolność tego opuszczenia, to w tym zakresie nie ma wątpliwości, że skarżąca została zmuszona do opuszczenia miejsca zameldowania. Nie jest przy tym przedmiotem osądu tut. Sądu kwalifikacja tych działań z punktu widzenia prawa karnego oraz prawa cywilnego. Sąd daleki musi być również od wyrażania ocen moralnych dotyczących zachowania samego wnioskodawcy. Podkreślenia jednak w tym miejscu wymaga, że brak dobrowolności nie stanowi jednoznacznie negatywnej przesłanki do orzeczenia wymeldowania. Należy bowiem przyjąć, że nawet jeśli samo opuszczenie lokalu nie było dobrowolne i zachodziły okoliczności przymusu psychicznego czy fizycznego, to następnie trwałe związanie swojego centrum życiowego z innym miejscem zamieszkania, bez podejmowania skutecznych czynności prawnych mających na celu odzyskania możliwości zamieszkiwania w opuszczonym lokalu, stwarza sytuację zobowiązująca organ administracji do wymeldowania takiej osoby z poprzednio zajmowanego lokalu. Z tych względów należało podzielić stanowisko organu odwoławczego, który wskazał, że pomimo tego, iż skarżąca podejmowała kroki prawne w celu powrotu do lokalu, należało uwzględnić jednak skuteczność tych działań. W ugruntowanym orzecznictwie sądów administracyjnych traktuje się na równi z dobrowolnością opuszczenia lokalu te wszystkie sytuacje, w których osoba podlegająca wymeldowaniu nie może zgodnie z prawem lub na skutek okoliczności faktycznych dalej zamieszkiwać w miejscu, w którym była zameldowana. Jednocześnie zwraca się uwagę, że powiązanie przesłanki opuszczenia miejsca stałego pobytu z kwestią dobrowolności ma jedynie takie znaczenie, że nie może dojść do wymeldowania tak długo, jak długo zainteresowany może podjąć próby przywrócenia zamieszkiwania, usunięcia skutków zastosowania przymusu, likwidacji stanu niezgodnego z jego wolą, a polegającego na braku możliwości zamieszkiwania (np. wyroki NSA z: 8.10.2009 r., II OSK 1908/08, 9.05.2012 r., II OSK 299/11, 16.10.2013 r., II OSK 1163/12, 20.05.2016 r., II OSK 2065/14, 04.09.2015 r., II OSK 2315/14, 11.01.2018r., II OSK 1177/17, 18.06.2019r., II OSK 2025/17, 18.12.2019 r., II OSK 3427/18, 17.10.2019 r., II OSK 2418/18, 19.12.2019 r., II OSK 3268/18). Wyczerpanie bezskuteczne tych środków lub rezygnację z ich zastosowania uznaje się za okoliczność usuwającą stan przymusu, a zatem otwierającą drogę do wymeldowania. W konsekwencji za dobrowolne opuszczenie mieszkania i okoliczność uzasadniającą spełnienie przesłanki z art. 35 ustawa o ewidencji ludności należy uznać także taką sytuację, gdy osoba usunięta z mieszkania lub zmuszona do tego, nie skorzysta z przysługujących jej środków prawnych umożliwiających jej powrót do lokalu lub środki te nie będą skuteczne prawnie.

W rozpatrywanym przypadku przyjdzie stwierdzić, że pod wydaniu wcześniejszej decyzji odmawiającej wymeldowania skarżącej z miejsca stałego pobytu, co miało miejsce w 2014 r., Sąd Okręgowy w Ś. wyrokiem z [...].07.2015 r., sygn. akt [...] oddalił apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Z. z [...].04.2015 r., sygn. akt [...], którym oddalono powództwo skarżącej o dopuszczenie do korzystania z mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Z dostępnego Sądowi materiału dowodowego nie wynika aby skarżąca - po tym orzeczeniu - korzystała z przysługujących jej środków prawnych umożliwiających powrót do lokalu. Dopiero zainicjowanie przez wnioskodawcę niniejszego postępowania spowodowało, że skarżąca zadeklarowała wolę podjęcia takich środków. Tym niemniej, biorąc pod uwagę fakt długiego nieprzebywania w spornym lokalu, bez podejmowania działań zmierzających do odzyskania możliwości stałego w nim zamieszkiwania, w ocenie Sądu, wszystkie te okoliczności czynią zasadnym uznanie, że zostały spełnione przesłanki do wymeldowania skarżącej. Organ odwoławczy prawidłowo stwierdził, że opuszczenie miejsca zameldowania przez skarżącą należało zakwalifikować jako tożsame z dobrowolnym opuszczeniem lokalu, ponieważ w przeciwnym wypadku samo składanie w dowolnym czasie pism czy wniosków do różnych instytucji uniemożliwiłoby wydanie kiedykolwiek decyzji o wymeldowaniu takiej osoby.

Dlatego w ocenie Sądu, organ odwoławczy rozpoznając odwołanie trafnie ustaliły stan faktyczny sprawy i na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. podjął poprawną decyzję. Wbrew zarzutom skargi organ ten podjął wszelkie niezbędne kroki do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7 k.p.a.), wyczerpująco zebrał i rozpatrzył materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.), a następnie dokonał oceny całokształtu materiału dowodowego (art. 80 k.p.a.), w wyniku czego zasadnie uznały, że w sprawie wystąpiły przesłanki określone w art. 35 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, przemawiające za wymeldowaniem skarżącej z miejsca stałego pobytu.

Sąd nie przeprowadza dowodu z zeznań świadków. Jedynie w sytuacji pojawienia się istotnych wątpliwości sąd może przeprowadzić dowód z dokumentów o ile nie spowoduje to nadmiernego przedłużenia postępowania (art. 106 § 3 p.p.s.a). W niniejszej sprawie takie wątpliwości nie wystąpiły. Dokumentacja dotycząca okoliczności związanych z opuszczeniem przez skarżącą spornego lokalu, w tym podejmowanych przez nią prób uzyskania dostępu do niego m.in. z pomocą interwencji policji, znajduje się w aktach sprawy.

Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę, o czym orzeczono w pkt I sentencji.

Sąd przyznał wynagrodzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu w kwocie 240 zł netto powiększonej o należny podatek od towarów i usług na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 03.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r, poz. 18). Wynagrodzenie zostało obliczone zgodnie z § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c powołanego rozporządzenia.