Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie: Przewodniczący Sędzia WSA Jacek Kuza po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi [...] sp. z o.o. z siedzibą w P. na uchwałę Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 19 czerwca 2019 r. nr X/125/19 w przedmiocie przyjęcia stanowiska w sprawie sprzeciwu wobec prób wprowadzenia ideologii "LGBT" do wspólnot samorządowych oraz promocji tej ideologii w życiu publicznym postanawia: 1. odrzucić skargę; 2. zwrócić skarżącej spółce uiszczony wpis sądowy od skargi w kwocie 300 (trzysta) zł.

Sygn. akt II SA/Ke [...]

UZASADNIENIE

[...] C. And Food D. P. sp. z o.o. z siedzibą w P. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach skargę na uchwałę Marszałek Województwa w przedmiocie przyjęcia stanowiska w sprawie sprzeciwu wobec prób wprowadzenia ideologii "LGBT" do wspólnot samorządowych oraz promocji tej ideologii w życiu publicznym, zarzucając, że uchwała ta jest sprzeczna z porządkiem prawnym Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z art. 2, art. 7, art. 30, art. 32, art. 47, art. 48, art. 53 ust. 1 i art. 54 ust. 1 Konstytucji RP.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej odrzucenie, ze względu na to, że sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego, gdyż zaskarżona uchwała nie stanowi aktu prawa miejscowego oraz z powodu braku wykazania przez skarżącego, że uchwała ta naruszyła jego interes prawny lub uprawnienie.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z 4 grudnia 2020 r. skarżąca Spółka została wezwana do wykazania interesu prawnego lub uprawnienia, które zostały naruszone zaskarżoną uchwałą.

W odpowiedzi Spółka stwierdziła, że Sąd doskonale wie, że zaskarżoną uchwałą organ nie narusza interesu prawnego i uprawnień, o których mowa w art. 90 ustawy o samorządzie województwa, ponieważ Sąd z takiego powodu tego typu skargi odrzucał. "Nikt bowiem, łącznie z osobami fizycznymi z województwa świętokrzyskiego, nawet należącymi do wspólnoty LGBT, nie jest w stanie wykazać interesu prawnego czy uprawnienia".

Postanowieniem z 28 grudnia 2020 r. WSA w Kielcach, na podstawie art. 33 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zmianami) dopuścił F. I. w W. do udziału w niniejszej sprawie w charakterze uczestnika postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Sąd administracyjny przed merytorycznym rozpoznaniem skargi musi zbadać, czy skarga spełnia warunki jej dopuszczalności.

Zgodnie z art. 3 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.), zwanej dalej "p.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie m.in. w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej (art. 3 § 2 pkt 5 p.p.s.a.) oraz akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż akty prawa miejscowego, podejmowane z zakresu administracji publicznej (art. 3 § 2 pkt 6 p.p.s.a.).

Uszczegółowienie ogólnych reguł wyrażonych w art. 3 § 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a. znalazło się w art. 90 ust. 1 i art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2020 r., poz. 512 ze zm.), dalej zwanej "u.s.w." Zgodnie z pierwszym z przywołanych przepisów każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego. Artykuł 91 ust. 1 u.s.w. stanowi natomiast, że przepisy art. 90 stosuje się odpowiednio, gdy organ samorządu województwa nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo, przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne, narusza prawa osób trzecich.

Zaskarżona uchwała niewątpliwie nie stanowi aktu prawa miejscowego, co pośrednio przyznaje sam skarżący przywołując jako podstawę wniesienia skargi art. 91 ust. 1 u.s.w. oraz wskazując, że stanowi ona akt z zakresu administracji publicznej. Omawiana uchwała nie nosi podstawowej cechy aktu prawa miejscowego, jaką jest ustanowienie praw i obowiązków o charakterze generalnym, powszechnie obowiązującym i skierowanym do nieokreślonej liczby adresatów.

Możliwość zaskarżenia uchwały stanowiącej przedmiot niniejszej sprawy może więc być rozpatrywana wyłącznie w oparciu o art. 3 § 1 pkt 6 p.p.s.a. w związku z art. 91 ust. 1 u.s.w. Treść obu tych przepisów wskazuje na to, że skargą do sądu administracyjnego mogą być objęte jedynie akty, które dokonywane są w sprawach z zakresu administracji publicznej. Wniosek taki wynika zarówno z literalnego brzmienia art. 3 § 3 p.p.s.a. jak i z art. 91 ust. 1 u.s.w., który nakazuje stosować odpowiednio art. 90 tej ustawy, odwołujący się wprost do takiego warunku zaskarżenia (por. komentarz do art. 90, art. 91, Faruga Adrian [w:] Dolnicki Bogdan (red.), Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz, WKP 2012; uzasadnienie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 marca 2012 r. sygn. akt. I OSK 306/11, dostępne na stronie internetowej: orzeczenia.nsa.gov.pl).

W rozpatrywanej sprawie rozstrzygnięcia wymaga zatem, czy uchwała stanowiąca przedmiot skargi została podjęta w sprawie z zakresu administracji publicznej. Zdaniem Sądu odpowiedź na to pytanie jest twierdząca z następujących powodów.

Aprobatę w orzecznictwie oraz w literaturze znalazł pogląd opowiadający się za szerokim rozumieniem sprawy z zakresu administracji publicznej na tle art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (mającego swój odpowiednik w art. 90 u.s.w.), zgodnie z którym za sprawy z zakresu administracji publicznej uznaje się "wszelkie akty, czynności i sprawy załatwiane przez organy administracji, które nie mają charakteru cywilnoprawnego" (por. uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 czerwca 1998 r. sygn. akt OPS 3/98 (ONSA 98/4/109). Podobne stanowisko znalazło wyraz w wyroku składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 maja 1999 r. sygn. akt OSA 1/99 (ONSA 1999, nr 4, poz. 109), postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 26 września 1996 r. sygn. III ARM 45/96 (OSNP 1997, nr 8, poz. 125) oraz w postanowieniu z dnia 24 września 1997 r. sygn. akt III RN 41/97 (OSNP 1998, nr 6, poz. 171), wyroku NSA z 7 grudnia 2009 r., sygn. akt I OSK 716/09, wyroku NSA z 24 maja 2017 r., sygn. akt II OSK 2299/15). Także w piśmiennictwie przyjmowano, że sprawy z zakresu administracji publicznej obejmują różne działania, z wyłączeniem tych, które rodzą bezpośrednio skutki cywilnoprawne (B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Wydawnictwo LexisNexis, wydanie 5, s. 380, B.Dauter. B.Gruszczyński, A.Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Zakamycze 2005, s.26).

Uwzględniając dorobek orzeczniczy i literaturę przedmiotu zgodzić należy się ze stanowiskiem, że wszelkie akty organów jednostek samorządu terytorialnego, (w tym również takiego organu jak Marszałek Województwa), które nie dotyczą aktywności danej jednostki samorządu terytorialnego w obrocie cywilnoprawnym, są aktami z zakresu administracji publicznej i podlegają kognicji sądów administracyjnych. W tym kontekście uprawnione jest stwierdzenie, że skoro zaskarżona uchwała nie jest podejmowana w sprawie czynności cywilnoprawnej i nie kreuje żadnego stosunku cywilno-prawnego, to pozwala to przyjąć, że została podjęta w sprawie z zakresu administracji publicznej. Na przeszkodzie takiej konkluzji nie stoi to, że tytuł rozdziału 8 komentowanej ustawy - "Akty prawa miejscowego stanowionego przez samorząd województwa" oraz treść art. 90 u.s.w. - naruszenie interesu prawnego lub uprawnienia przepisem aktu prawa miejscowego – sugerują, że przedmiotem omawianej skargi może być tylko przepis aktu prawa miejscowego. W doktrynie i orzecznictwie wyrażono słuszny pogląd, zgodnie z którym prawo wniesienia skargi na uchwały organów samorządu województwa nie ogranicza się do aktów prawa miejscowego. Stanowisko to wywodzone jest z brzmienia art. 91 ust. 1 u.s.w., zgodnie z którym przepisy art. 90 stosuje się odpowiednio, gdy organ samorządu województwa nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich (Dolnicki Bogdan (red.), Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz. Teza 13 do art. 90 u.s.g. Opublikowano: WKP 2012, wyrok

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 8 września 2006 r., II SA/Ke 264/06, postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 30 września 2019 r., II SA/Ke 650/19).

Dopuszczalność kontroli sądowoadministracyjnej takiej uchwały, jak zaskarżona w niniejszej sprawie, jest obowiązkiem Sądu wynikającym z konstytucyjnie gwarantowanego każdej jednostce prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Prawo do sądu oznacza z jednej strony uprawnienie jednostki do dochodzenia swych racji na drodze sądowej, z drugiej zaś obowiązek rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd. W wyroku z 10 maja 2000 r. (sygn. akt K. 21/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 109) Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że prawo do sądu jest jednym z podstawowych praw jednostki. Stanowi ono jedną z fundamentalnych gwarancji praworządności. Na konstytucyjne prawo do sądu składa się w szczególności: 1) prawo dostępu do sądu, tj. prawo do uruchomienia procedury przed sądem (niezależnym, bezstronnym i niezawisłym); 2) prawo do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej, zgodnej z wymogami sprawiedliwości i jawności; 3) prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd oraz 4) prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy (zob. także wyroki TK z: dnia 9 czerwca 1998 r., sygn. K 28/97, OTK ZU nr 4/1998, poz. 50; dnia 14 grudnia 1999 r., sygn. SK 14/98, OTK ZU nr 7/1999, poz. 163; dnia 19 lutego 2003 r., sygn. P 11/02, OTK ZU nr 2/A/2003, poz. 12; dnia 14 marca 2005 r., sygn. K 35/04, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 23; dnia 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108; dnia 6 listopada 2012 r., sygn. K 21/11, OTK ZU 2012, nr 10, seria A, poz. 119; dnia 18 września 2014 r., sygn. K 44/12, OTK-A nr 8 poz. 92). Jak przy tym zaznacza Trybunał (ww. wyrok z dnia 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06), warunkiem podstawowym i koniecznym umożliwienia jednostce realizacji prawa wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji, jest zapewnienie jej dostępu do sądu rozumianego jako możliwość uruchomienia stosownej procedury jurysdykcyjnej (dopiero po spełnieniu tego warunku doniosłości nabierają pozostałe elementy składowe prawa do sądu). Zakres dopuszczalnych ograniczeń prawa do sądu wyznacza art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, który wespół z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP tworzy podstawy konstytucyjnej zasady prawa do sądu. Przepis ten zakazuje zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych konstytucyjnie wolności i praw (zob. ww. wyrok TK z 9 czerwca 1998 r. K 28/97).

Zatem wyrażony w orzecznictwie sądów administracyjnych pogląd, zgodnie z którym ewentualne wątpliwości w zakresie dopuszczalności drogi sądowoadministracyjnej powinny być interpretowane na rzecz ochrony praw obywatelskich i szeroko rozumianego prawa do sądu, skład orzekający w niniejszej sprawie także w pełni podziela.

Z podniesionych wyżej względów Sąd uznał, że zaskarżona uchwała stanowi akt podjęty w sprawach z zakresu administracji publicznej w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 6 p.p.s.a., na który przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

Wniesiona skarga będzie jednak podlegała odrzuceniu z tego powodu, że zaskarżony akt nie narusza interesu prawnego lub uprawnienia skarżącej Spółki, stosownie do wymagań art. 90 ust. 1 w związku z art. 91 ust. 1 u.s.w.

Podkreślenia wymaga, że interes prawny, do którego nawiązuje art. 90 ust. 1 u.s.w., musi wynikać z normy prawa materialnego kształtującej sytuację prawną wnoszącego skargę. Interes prawny jest kategorią materialnoprawną, obejmującą uprawnienia i obowiązki oparte na prawie. O jego istnieniu decyduje przepis prawa materialnego dający prawo wydania rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie. Tak rozumiany interes prawny musi być własny, czyli o charakterze osobistym, skonkretyzowany i realny. Musi też być bezpośredni, co wyraża się w tym, że odnosi się wprost do podmiotu kwestionującego akt prawny i dotyczy jego bezpośrednio (por. wyrok NSA z 9 maja 2002 r., sygn. akt IV SA 2526/01, dostępny na stronie internetowej: www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Od interesu prawnego należy zatem odróżnić interes faktyczny, który występuje wówczas, gdy określony podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany sposobem uregulowania danej kwestii, jednakże poprzez dane uregulowanie nie dochodzi do naruszenia wskazanej normy.

Zdaniem Sądu, skarżąca Spółka nie wskazała żadnego przepisu prawa, z którego miałby wynikać jej interes prawny w kwestionowaniu zaskarżonej uchwały. W skardze skarżąca – jako spółka prawa handlowego – przywołała szereg przepisów rangi konstytucyjnej nieodnoszących się do praw tej kategorii osób. Odnoszą się one bowiem do praw osób fizycznych, takich jak prawo do życia prywatnego, rodzinnego, czy też decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47). Jako spółka prawa handlowego skarżąca nie jest również podmiotem, któremu zostało zagwarantowane prawo rodzica do wychowywania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami (art. 48 ust. 1), czy zasady przyrodzonej i niezbywalnej godność człowieka (art. 30).

W odniesieniu do spółki prawa handlowego nie sposób również mówić o naruszeniu wolności wyrażania poglądów (art. 54), albowiem spółka prawa handlowego – odrębna od osobowości prawnej wspólników – ich nie posiada. Podobnie sytuacja się ma z zasadą wolności sumienia i wyznania (art. 53).

Należy zauważyć, że z dołączonego do skargi wydruku z Krajowego Rejestru Sądowego skarżącej Spółki wynika, że zajmuje się ona sprzedażą hurtową perfum i kosmetyków, produkcją artykułów gospodarstwa domowego, toaletowych i sanitarnych oraz wydawaniem książek. Z oczywistych względów nie sposób więc również uznać, aby zaskarżona uchwała w odniesieniu do spółki prawa handlowego naruszała zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z przyczyn związanych z orientacją seksualną i tożsamością płciową.

Co więcej, odpowiadając na wezwanie Sądu Spółka wprost wskazała, że zaskarżone stanowisko nie narusza ani jej interesu prawnego, ani uprawnień, a skarga wnoszona w trybie 91 ust. 1 u.s.w. nie ma charakteru actio popularis.

Reasumując, brak jest jakiejkolwiek normy prawnej pozwalającej zasadnie twierdzić, że zaskarżona uchwała w sposób bezpośredni dotyczy sfery praw lub obowiązków skarżącej spółki prawa handlowego, posiadającej własną (odrębną i niezależną od osobowości prawnej jej wspólników) podmiotowość prawną, której siedziba znajduje się w dodatku na terenie innej gminy, niż gmina, której rada podjęła zaskarżony akt.

Z tych względów skarga podlegała odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 5a i § 3 p.p.s.a, który stanowi, że Sąd odrzuca skargę, jeżeli interes prawny lub uprawnienie wnoszącego skargę na uchwałę lub akt, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, nie zostały naruszone stosownie do wymagań przepisu szczególnego, którym w niniejszym przypadku jest art. 90 ust. 1 w związku z art. 91 ust. 1 u.s.w. O zwrocie wpisu sądowego od pisma odrzuconego orzeczono w oparciu o art. 232 § 1 pkt 1 p.p.s.a.

Kończąc należy odnieść się do wniosku organizacji społecznej dopuszczonej do udziału w postępowaniu postanowieniem z 29 grudnia 2020 r., o zakreślenie terminu do przedstawienia stanowiska w niniejszej sprawie. Sąd uznał, że biorąc pod uwagę wskazane we wniosku o dopuszczenie do udziału w sprawie kierunki działania i cele tej organizacji oraz powołanie się przez nią na wynikającą z treści art. 141 § 4 p.p.s.a. powinność uwzględnienia stanowiska tej organizacji w uzasadnieniu wyroku rozstrzygającego sprawę, ze względu na wynik postępowania - odrzucenie skargi postanowieniem z powodu niestwierdzenia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia strony skarżącej, a w konsekwencji nieprzystąpienia do merytorycznego rozpoznania skargi - nieudzielenie tego terminu nie naruszy uprawnień i obowiązków organizacji społecznej dopuszczonej do udziału w postępowaniu. Nadto udzielenie takiego terminu mogłoby prowadzić do naruszenia obciążającego sąd administracyjny z mocy art. 7 p.p.s.a. obowiązku szybkiego załatwienia sprawy.