Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wojciech Śnieżyński (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Olga Białek, Sędzia WSA Gabriel Węgrzyn, Protokolant specjalista Marta Klimczak po rozpoznaniu na rozprawie w Wydziale II w dniu 23 listopada 2021 r. sprawy ze sprzeciwu T. K. od decyzji D. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego we W. z dnia [...] października 2019 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy aktualizacji informacji w rejestrze ewidencji gruntów i budynków I. oddala sprzeciw; II. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu na rzecz radcy prawnego P. P. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych, powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu.

Decyzją z [...] (nr [...]) D. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego we W. (dalej jako "DWINGiK"), po rozpatrzeniu odwołania T. K., uchylił decyzję z [...] (nr [...]) Prezydent Miasta W. (dalej jako "Prezydent") orzekającej o odmowie aktualizacji informacji zawartych w rejestrze ewidencji gruntów i budynków prowadzonym dla nieruchomości położonej w W. przy ul. [...] oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków jako działka nr [...] o pow.[...] ha w obrębie nr [...] S.

Jak wynika z uzasadnienia decyzji odwoławczej, DWINGiK stwierdził podstawy do zastosowania w sprawie art. 138 § 2 k.p.a. z uwagi na konieczność wezwania wnioskodawcy do sprecyzowania treści żądania skierowanego do organu prowadzącego ewidencję gruntów i budynków. W tym zakresie wskazał, że w przypadku żądania aktualizacji informacji, zawartych w ewidencji gruntów i budynków niezbędne jest jednoznaczne doprecyzowanie, których obiektów aktualizacja miała dotyczyć oraz jakie konkretnie informacje, zawarte w ewidencji gruntów i budynków, miały podlegać aktualizacji. DWINGiK stwierdził również, że Prezydent orzekł "o odmowie aktualizacji informacji w rejestrze ewidencji gruntów i budynków prowadzonym dla nieruchomości położonej w W. przy ul. [...] oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków jako działka nr [...] o pow. [...] ha w obrębie nr [...] S.", nie wskazując jednak, jakie informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków były przedmiotem prowadzonego postępowania. Nadto organ odwoławczy wskazał na wadliwe ustalenie kręgu stron prowadzonego przez Prezydenta postępowania. W tym zakresie zauważył, że gdyby przyjąć za prawidłowo określony przedmiot prowadzonego postępowania kwestię aktualizacji informacji dotyczących powierzchni i udziałów w nieruchomości wspólnej przy ul. [...], to wówczas przymiot strony takiego postępowania powinien przysługiwać również drugiemu współwłaścicielowi działki ewidencyjnej nr [...] położonej w obrębie S., tj. Gminie W. W ponownym postępowaniu Prezydent winien zatem wezwać wnioskodawcę do doprecyzowania żądań, a także należycie ustalić strony postępowania oraz zapewnić ustalonym stronom udział na każdym jego etapie.

Sprzeciw od decyzji odwoławczej DWINGiK wniósł T. K. (dalej jako "skarżący") wnosząc o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji oraz decyzji organu pierwszej instancji i zobowiązanie Prezydenta do przeprowadzenia postępowania administracyjnego z czynnym udziałem T. K. w celu usunięcia nieprawidłowości w wypisach z rejestru gruntów i rejestru budynków poprzez zweryfikowanie fałszywych lub błędnych danych aby były zgodne ze stanem faktycznym jaki istnieje co najmniej od 1996 r.

W odpowiedzi na sprzeciw DWINGiK wniósł o jego oddalenie.

Postanowieniem z 29.10.2020 r., wydanym na podstawie art. 64d § 2 p.p.s.a., Sąd przekazał sprawę do rozpatrzenia na rozprawie. Odpisy postanowienia zostały doręczone pełnomocnikowi skarżącego oraz organowi. Następnie, zarządzeniem z 20.01.2021 r., Przewodniczący Wydziału II skierował sprawę do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów w trybie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 1842, ze zm.). Termin posiedzenia wyznaczono na dzień 28.01.2021 r. Wydanym w tym dniu wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił sprzeciw. W motywach podjętego orzeczenia Sąd wskazał, że organ odwoławczy nie dopuścił się naruszenia art. 138 § 2 k.p.a., gdyż wykazał, iż w sprawie zaistniała przesłanka koniecznego do wyjaśnienia zakresu sprawy, który ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. W szczególności, zdaniem Sądu, takim podstawowym błędem, jaki popełnił organ pierwszej instancji było nieokreślenie w sposób prawidłowy kręgu stron prowadzonego postępowania, chociaż była to jedna z podstawowych okoliczności, które należały do obowiązków organu pierwszej instancji, a która, co również istotne, nie mogła być konwalidowana w postępowaniu przed organem odwoławczym. Ponadto, w ocenie Sądu, prawidłowo organ odwoławczy uznał za niezbędne doprecyzowanie, jakie żądanie wnioskodawca kierował do organu prowadzącego ewidencję gruntów i budynków, gdyż również i ta przesłanka nie mogła być badana dopiero na etapie drugoinstancyjnego rozpatrywania sprawy.

Z tym rozstrzygnięciem nie zgodził się T. K. W skardze kasacyjnej zarzucił Sądowi naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 64d § 2 p.p.s.a. - poprzez rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, pomimo tego, że skarżący nie miał pełnomocnika na etapie "przedsądowym", a po wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu, z uwagi na panującą pandemię COVID-19, omówienie sposobu prowadzenia sprawy i złożenie wniosków, w tym sprecyzowanie sprzeciwu było znacznie utrudnione. Ponadto w doręczonym pełnomocnikowi skarżącego postanowieniu z 29.10.2020 r. WSA we Wrocławiu wskazał, że sprawa została przekazana do rozpoznania na rozprawie, a pomimo tego, bez żadnego uprzedzenia, wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym dnia 28.01.2021 r. Wskazane uchybienia spowodowały, że skarżący został pozbawiony możliwości skutecznego przedstawienia swojego stanowiska;

2. art. 151a § 2 p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 138 § 2 k.p.a. - polegające na błędnym przyjęciu, że decyzja organu II instancji jest zgodna z prawem i w konsekwencji nieuchyleniu przez Sąd tej decyzji, mimo że organ rozpatrujący odwołanie wydał decyzję kasacyjną zamiast decyzji reformatoryjnej, w sytuacji, gdy ustalone w sprawie okoliczności były wystarczające do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Naczelny Sąd Administracyjnych wyrokiem z 19.08.2021 r., sygn. akt I OSK 1165/21 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wskazał na poważne wątpliwości dotyczące zachowania wymogów rzetelnego procesu sądowego. W tym zakresie zwrócił uwagę, że rozpoznający sprawę na posiedzeniu niejawnym w dniu 29.10.2020 r., Sąd I instancji skorzystał z możliwości przewidzianej w art. 64d § 2 p.p.s.a. i wydał postanowienie o przekazaniu sprawy do rozpoznania na rozprawie. Strony otrzymały odpis tego postanowienia i w związku z tym oczekiwały na wyznaczenie terminu rozprawy. Postanowienie to nie zostało następnie ani uchylone, ani zmienione. Skoro zatem Sąd I instancji, rozpoznając sprzeciw na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 64 d § 1 p.p.s.a., doszedł do przekonania, że konieczne jest rozpoznanie sprawy na rozprawie (w składzie trzech sędziów) i dał temu wyraz w ww. postanowieniu, którego odpisy przesłano stronom, to w takiej sytuacji Sąd nie mógł przed reasumpcją w/w postanowienia, albo przed powiadomieniem stron o nowym trybie rozpoznawania sprawy (przewidzianym w art. 15 zzs⁴ust. 3 uCOVID-19) wydać w tym przypadku wyroku.

Na rozprawie w dniu 23.11.2021 r. pełnomocnik skarżącego podtrzymał stanowisko zawarte w sprzeciwie oraz wniósł o zasądzenie kosztów postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Sprzeciw od decyzji organu odwoławczego podlega oddaleniu, gdyż decyzja ta jest zgodna z prawem.

Rozpoznając sprzeciw sąd dokonuje jedynie oceny istnienia przesłanek do wydania decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 k.p.a. Wynika to jednoznacznie z art. 64e ustawy z 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.) dalej jako – "p.p.s.a.". Zgodnie zaś z art. 151a § 1 zdanie pierwsze p.p.s.a., sąd uwzględnia sprzeciw od decyzji i uchyla decyzję w całości, jeżeli stwierdzi naruszenie art. 138 § 2 k.p.a.

Powołane wyżej przepisy znacznie ograniczają zakres kontroli sądowoadministracyjnej w sprawach ze sprzeciwu. Sąd w takim przypadku ustala jedynie, czy zachodziły przesłanki do zastosowania przez organ odwoławczy kompetencji z art. 138 § 2 k.p.a., a więc uchylenia decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji. Dokonując kontroli rozstrzygnięcia wydanego na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. sąd nie jest więc władny odnosić się do jakichkolwiek innych kwestii, które nie wiążą się bezpośrednio z problematyką stosowanej przez organ odwoławczy normy z art. 138 § 2 k.p.a. Innymi słowy, sąd rozpoznając sprzeciw powinien ocenić tylko te kwestie, które warunkują prawidłowość wydania decyzji kasacyjnej na podstawie art. 138 § 2 k.p.a.

Zgodnie z art. 138 § 2 k.p.a., organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Przepis powyższy musi być interpretowany w świetle art. 12 k.p.a. (zasada szybkości i prostoty postępowania), art. 15 k.p.a. (zasada dwuinstancyjności) i w związku z art. 136 k.p.a. (uzupełniające postępowanie dowodowe na etapie odwoławczym).

Kluczowe dla rozstrzygnięcia sprzeciwu jest zatem ustalenie, czy istniały przesłanki do wydania decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 k.p.a. W ocenie Sądu przesłanki takie istniały, stąd organ odwoławczy zasadnie uchylił decyzję organu I instancji i przekazał mu sprawę do ponownego rozpatrzenia. Organ I instancji naruszył bowiem przepisy postępowania (art. 6, art. 7, art. 8 § 1, art. 9, art. 11 k.p.a.), gdyż nie ustalił faktycznej woli strony domagającej się wszczęcia postępowania. Zasadnie DWINGiK wykazał, że w razie wątpliwości, co do zakresu, czy przedmiotu żądania jego uszczegółowienie należy do strony, nie zaś do sfery ocennej organu administracji. Oznacza to, że organ I instancji nie mógł domniemywać czego dotyczy wniosek. Gdy zatem w sprawie powstały wątpliwości co do treści wniosku, w szczególności co do zawartych w nim żądań, organ miał obowiązek zwrócenia się do wnioskodawcy, aby ten sprecyzował swoje żądanie. Powyższych czynności zaniechał organ I instancji, przyjmując samodzielnie, że wniosek dotyczył "niezgodności powierzchni i udziałów w nieruchomości położonej w W. przy ul. [...], które zdaniem wnioskodawcy, figurują w operacie ewidencji gruntów i budynków prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości". Na tej podstawie decyzją z [...] organ ten orzekł "o odmowie aktualizacji informacji w rejestrze ewidencji gruntów i budynków prowadzonym dla nieruchomości położonej w W. przy ul. [...] oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków jako działka nr [...] o pow. [...] ha w obrębie nr [...] S.", nie wskazując przy tym, jakie informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków były przedmiotem prowadzonego postępowania. Słuszność stanowiska DWINGiK dotyczącego konieczności ustalenia w sprawie faktycznej woli skarżącego we wszczęciu postępowania, potwierdza również treść pism składanych przez niego na etapie postępowania sądowego. Zwłaszcza w piśmie z 13.11.2019 r., nazwanym "uzupełnieniu sprzeciwu", skarżący poinformował, że "wniosek skierowany do prezydenta Miasta W. faktycznie dotyczący kilku komórek tego organu związanego z nieruchomością na terenie Gminy W., to jest komórki podatkowej, egzekucyjnej, ewidencji i rejestrów, lokalowej i innych. To organ jest zobowiązany zebrać materiał źródłowy z wszystkich komórek związany z 22 nieruchomościami jednoznacznie i klarownie wskazanymi wnioskach T. K. celem usunięcia nieprawidłowości od 22 lat, ostatnio we wniosku z 14.12.2018 roku podstępnie ograniczonego do jednej komórki zajmującej się rejestrami gruntów i budynków". Powyższe pismo dowodzi, że dopiero doprecyzowanie żądania skierowanego do organu prowadzącego ewidencję gruntów i budynków umożliwi temu organowi przeprowadzenie postepowania wyjaśniającego w niezbędnym dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy zakresie.

Sąd w całości podziela również stanowisko organu odwoławczego dotyczące konieczności ustalenia przez organ I instancji kręgu stron postępowania – co wynika z art. 10 § 1 i art. 61 § 4 k.p.a. Zdaniem Sądu w przypadku, gdy organ odwoławczy stwierdzi, że strona postępowania nie została prawidłowo ustalona, to ma on obowiązek zastosować art. 138 § 2 k.p.a. z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w znacznej części. Działanie takie zabezpiecza osobom pozbawionym statusu strony, przewidziany w art. 15 k.p.a. Powyższe stanowiło wystarczającą podstawę do zastosowania art. 138 § 2 k.p.a.

Reasumując, w świetle powołanych okoliczności sprawy, nie budzi wątpliwości Sądu, że organ odwoławczy wydając zaskarżoną decyzję prawidłowo stwierdził, że dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, wymagane jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w znacznym zakresie poprzez doprecyzowanie, jakie żądanie skarżący kieruje do organu prowadzącego ewidencję gruntów i budynków oraz ustalenie stron postępowania.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd uznał zarzuty sprzeciwu za niezasadne i na podstawie art. 151a § 2 p.p.s.a., oddalił sprzeciw.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu, rozstrzygnięto w oparciu o art. 250 § 1 p.p.s.a. w zw. z § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c i ust. 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 03.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 68).