Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Alberciak, Sędziowie Sędzia WSA Paweł Dańczak, Sędzia NSA Janusz Nowacki (spr.), Protokolant Starszy sekretarz sądowy Dorota Czubak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2024 r. sprawy ze skargi A. J. na zarządzenie Dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. z dnia 16 listopada 2023 r. nr 33/2023 w przedmiocie odwołania ze stanowiska wicedyrektora szkoły podstawowej 1. uchyla zaskarżone zarządzenie; 2. zasądza od Dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. na rzecz A. J. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zarządzeniem z dnia 16 listopada 2023 r., nr 33/2023 Dyrektor Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł., na podstawie 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 2230 ze zm.), odwołał A. J. ze stanowiska wicedyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. z dniem 16 listopada 2023 r. w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Zarządzenie weszło w życie z dniem podpisania.

W uzasadnieniu zarządzenia Dyrektor Szkoły Podstawowej wskazał, że przyczyną odwołania A. J. z powierzonego stanowiska wicedyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. była:

1) utrata zaufania dyrektora szkoły podstawowej do wicedyrektora wynikająca z następujących działań podjętych przez A. J.:

a) podważanie autorytetu dyrektora szkoły, działanie na niekorzyść szkoły oraz dobrego imienia placówki w środowisku lokalnym poprzez złożenie zawiadomienia na działalność dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. do Rady Gminy w Ł. (upublicznione przez Przewodniczącego Rady Gminy [...] na sesji dnia 16 grudnia 2022 r.);

b) wyrażenie opinii ww. zawiadomieniu w imieniu członków Rady Pedagogicznej o braku współpracy nauczycieli z dyrektorem szkoły;

c) próba skłócenia nauczycieli z dyrektorem poprzez przekazywanie im nieprawdziwych informacji na temat współpracy z dyrektorem;

d) zmuszanie nauczycieli do opowiedzenia się po jednej ze stron;

e) podważania autorytetu dyrektora szkoły w czasie zabierania głosu na posiedzeniach Rady Pedagogicznej:

f) zachęcanie nauczycieli do składania skarg ustnych i pisemnych na dyrektora szkoły do organu prowadzącego szkołę oraz lokalnej prasy;

g) składanie zawiadomień do różnych instytucji zewnętrznych i wykorzystywanie kserokopii faktury bez wiedzy oraz zgody dyrektora szkoły w celu postawienia zarzutów dyrektorowi skutkujących zawieszeniu w pełnieniu funkcji kierowniczej;

h) zapoznanie w dniu 20 września 2023 r. członków Rady Rodziców z procedurą odwołania dyrektora.

2) utrata zaufania członków Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. do wicedyrektora wynikająca z:

a) próby skłócenia nauczycieli z dyrektorem szkoły poprzez informowanie ich o rzekomym konflikcie kierownictwa szkoły oraz nakłanianiem nauczycieli do określenia po czyjej stronie się opowiadają;

b) przekazania nieprawdziwej opinii o współpracy dyrektora szkoły z Radą Pedagogiczną w zawiadomieniu do Rady Gminy [...] na działalność dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. (upublicznionej przez Przewodniczącego Rady' Gminy [...] na sesji w dniu 16 grudnia 2022 r.). W imieniu członków Rady Pedagogicznej A. J. wyraziła opinię o braku współpracy nauczycieli z dyrektorem. Dokumenty znajdujące się w szkole jednoznacznie zaprzeczyły takiej sytuacji.

Zdaniem Dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. w związku wskazanymi powyżej działaniami A. J. dalsze pełnienie przez nią funkcji wicedyrektora stanowi szczególnie uzasadniony przypadek do odwołania ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Wicedyrektor szkoły A. J. wskutek powyższych działań, utraciła zdolność wykonywania powierzonej funkcji z przyczyn etycznych oraz rażącej niekompetencji w realizacji powierzonych obowiązków. Z uwagi na szkodliwą działalność dalsze pełnienie przez A. J. funkcji wicedyrektora szkoły stanowi istotne zagrożenie dla interesu publicznego oraz prawidłowego funkcjonowania szkoły. Przedstawione powyżej uchybienia i kontynuowanie ich w przyszłości stanowi rażąco sprzeczne postępowanie w stosunku do celów powołania na stanowisko wicedyrektora szkoły i może prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły.

Na zarządzenie Dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. z dnia 16 listopada 2023 r., A. J. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, mające wpływ na wynik sprawy, tj.

- art. 64 ust. 1 w zw. z art. 98 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo oświatowe przez ich niewłaściwe zastosowanie skutkujące odwołaniem z funkcji wicedyrektora Szkoły Podstawowej w Ł. z dniem 16 listopada 2023 r., z pominięciem warunków ustawowych, tj. zasięgnięcia opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej i opinii kuratora oświaty, a co za tym idzie wydanie zarządzenia z rażącym naruszeniem prawa, tj. art. 156 § 1, pkt 2 i pkt 7 k.p.a.);

- art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r., o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 506 ze zm.) oraz art. 63 ust. 1, 12 i 21 w zw. z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy - Prawo oświatowe przez powierzenie B. C.- B. stanowiska dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. na okres od dnia 16 września 2019 r. do dnia 31 sierpnia 2024 r., pomimo nie spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek, tj. brak oceny w stopniu bardzo dobrym oraz brak porozumienia między organem prowadzącym a kuratorem oświaty;

- art. 271 § 1 w zw. z art. 231 w zw. z art. 115 § 13 pkt 4 k.k. w zw. z art. art. 63 ust. 1 ustawy - Karta Nauczyciela przez poświadczenie przez B. C.-B. nieprawdy w uzasadnieniu zarządzenia w pkt 1 lit. a - f; pkt 2 lit. a - b, co potwierdza pismo Rady Rodziców Szkoły Podstawowej w Ł. z dnia 11 grudnia 2023 r.

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 32 Konstytucji RP i art. 7 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka;

- art. 6 k.p.a. poprzez zastosowanie wybiórczej oceny korzystania z prawa przez administrację z pogwałceniem konstytucyjnej zasady proporcjonalności w stosowaniu prawa, co w tym przypadku jest wyraźne, ponieważ wbrew bezpodstawnym oszczerstwom, pomówieniom, dyrektora szkoły skarżąca legitymuje się opinią, którą wielu z nauczycieli mogłoby by się poszczycić i nie istnieją żadne przekroczenia lub zaniechania obowiązków, a czysta zawiść.

- art. 7 k.p.a. wyrażające się brakiem prawdy obiektywnej, brakiem wyważenia interesu publicznego oraz nie wzięcia pod uwagę słusznego interesu obywatela, interesu szkoły, gminy, Rady Rodziców i społeczności lokalnej. Obowiązkiem organu administracji jest podejmowanie wszelkich działań do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Organ administracji nie może ograniczyć się do oczekiwania na przedstawienie przez stronę dowodów potwierdzających jej żądanie, ale sam aktywnie winien dążyć do osiągnięcia zadawalającego dla obydwu stron rozwiązania;

- art. 77 k.p.a. poprzez zaniechanie przez dyrektora szkoły wyjaśnienia, co legło u podstaw wydania zaskarżonego zarządzenia i co lub kto przyczynił się do zaistniałej sytuacji. Pojawienia się znacznych różnić co do koncepcji funkcjonowania placówki, pojawienia się niepewności, bojaźni, a nawet strachu.

W oparciu o przedstawione zarzuty skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności zaskarżonego zarządzenia w całości lub stwierdzenia bezskuteczności czynności.

W uzasadnieniu skargi skarżąca podkreśliła, że nie zgadza się z uzasadnieniem zarządzenia, ponieważ nie ma w nim żadnych motywów, dla których odwołanie było konieczne w trybie natychmiastowym, nie przedstawiono też żadnych dokumentów, na które się tak szeroko dyrektor się powołuje, a wskazana podstawa prawna zarządzenia, tj. art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo oświatowe, z urzędu wymaga zasięgnięcia opinii kuratora oświaty, czego w tym przypadku nie przeprowadzono.

Dyrektor Szkoły w Ł. nie poinformował skarżącej, czy przed wydaniem zarządzenia zasięgnięto opinii: organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej, a także a może przede wszystkim czy zasięgnęła opinii [...] Kuratora Oświaty. Odwołanie ze stanowiska wicedyrektora należy do kompetencji dyrektora szkoły jednakże, do odwołania nie wystarczy stwierdzenie, że współpraca źle się układa lub że dyrektor stracił zaufanie do nauczyciela, sprawującego funkcję kierowniczą. Odwołanie z funkcji wicedyrektora może nastąpić tylko w sytuacjach określonych w art. 38 ustawy – Prawo oświatowe.

Reasumując skarżąca wskazała, że powołanie na stanowsiko dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. B. C.-B. było niezgodne z prawem z uwagi na niespełnienie ustawowych przesłanek, a wydane nią zarządzenie z dnia 16 listopada 2023 r. jest bezprawne i bezpodstawne i nie może pozostać w obrocie prawnym.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. wniósł o oddalanie skargi wskazując, ze zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy - Prawo oświatowe, jeżeli w szkole utworzono stanowisko wicedyrektora lub inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej. Organami Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. są: Dyrektor, Rada Pedagogiczna, Samorząd Uczniowski oraz Rada Rodziców.

Przed wydaniem zaskarżonego zarządzenia zgodnie z cyt. przepisem dyrektor zasięgnął opinii Kuratora Oświaty w Ł., Wójta Gminy [...] oraz Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. Okoliczność powyższą potwierdzają załączone wnioski skierowane do ww. podmiotów o wydanie opinii.

Podtrzymując w całości uzasadnienie do zarządzenia z dnia 16 listopada 2023 r. dyrektor szkoły w uzupełnieniu podkreślił, że o utracił zaufanie do pełniącej funkcję wicedyrektora A. J. również w związku z licznymi skargami, które składa do różnych instytucji, czego konsekwencją był od dnia 2 stycznia 2023 r. do chwili obecnej audyt oraz liczne kontrole organów. W okresie od 2 stycznia 2023 r. odbyły się:

1. audyt przeprowadzony w okresie od 2 stycznia 2023 r. do 15 marca 2023 r przez firmę zewnętrzną zlecony przez Gminę [...] w związku z zawiadomieniem o podejrzeniu naruszenia zasad gospodarki finansowej w Szkole Podstawowej im [...] w Ł.,

2. postępowanie wyjaśniające przeprowadzone przez firmę zewnętrzną zlecone przez Gminę [...] w okresie od 2 stycznia 2023 r. do 28 lutego 2023 r. w związku ze skargą A. J. złożoną w dniu 9 listopada 2022 r.

3. kontrola doraźna przeprowadzona przez Kuratorium Oświaty w Ł. Delegatura w S. w dniu 20 stycznia 2023 r.

4. kontrola doraźna przeprowadzona przez Kuratorium Oświaty w Ł. Delegatura w S. w dniach 1-7 lutego 2023 r.

5. kontrola doraźna przeprowadzona przez Kuratorium Oświaty w Ł. Delegatura w S. w dniu 4 maja 2023 r.

6. składanie wyjaśnień na Komendzie Powiatowej Policji w Ł. w dniu 6 marca 2023 r. w związku z doniesieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W sierpniu 2023 r. ponowne składanie wyjaśnień na Komendzie Powiatowej Policji w Ł. w związku z zaskarżeniem przez A. J. postanowienia o umorzeniu.

7. składanie wyjaśnień do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Ł. w pismach z dnia 30 sierpnia 2023 r. oraz 16 października 2023 r.

Część ww. kontroli oraz składanych wyjaśnień wynikało z kwestionowania przez skarżącą wyników pokontrolnych przeprowadzanych przez organy. Tak liczne kontrole w przeciągu ostatniego roku, które nie wykazały w zasadzie nieprawidłowości, w znacznym stopniu destabilizowały pracę dyrektora szkoły oraz wymagały dużo dodatkowej pracy. Dyrektor nadmienił również, że od dnia 1 lutego 2023 r. A. J. korzysta z urlopu dla poratowania zdrowia, w tym czasie (od 1 lutego 2023 r.) nie został powołany wicedyrektor, który mógłby przejąć część obowiązków wynikających z nadzoru pedagogicznego. W związku z ww. działaniami, które podejmuje A. J., jak wskazał dyrektor szkoły czuje się nękany, co wpłynęło także negatywnie na atmosferę pracy grona pedagogicznego.

Zdaniem dyrektora podjęte przez skarżącą wyżej opisane działania nie miały na uwadze dobra Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł., lecz były wymierzone bezpośrednio w dyrektora szkoły, co oznacza brak możliwości dalszej współpracy ze skarżącą, jako wicedyrektorem szkoły.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga jest uzasadniona.

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 2492) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola działalności administracji publicznej przez sąd administracyjny sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Z kolei zgodnie z art. 3 § 1 i 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 329 ze zm.) dalej powoływanej w skrócie jako "p.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie w stosunku do innych niż określone w pkt 1-3 aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczącym uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa.

W myśl art. 146 § 1 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4-4b, uchyla ten akt, interpretację, opinię zabezpieczającą, opinię, o której mowa w art. 119zzl § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, lub odmowę wydania tych opinii albo stwierdza bezskuteczność czynności. Przepis art. 145 § 1 pkt 1 stosuje się odpowiednio.

W rozpoznawanej sprawie organ administracji naruszył przepis art.66 ust.1 pkt 2 ustawy z 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2023r. poz. 900 ze zm.), dalej p.o.

Przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest zarządzenie Dyrektora Szkoły Podstawowej im. [...] w Ł. z 16 listopada 2023r., którym odwołano A. J. ze stanowiska wicedyrektora szkoły z dniem 16 listopada 2023r. w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Przede wszystkim należy podnieść, że akt odwołania wicedyrektora szkoły nie należy wyłącznie do czynności ze sfery prawa pracy. W tego typu sprawach mamy do czynienia z aktem o podwójnym charakterze, wywołującym skutki zarówno w sferze prawa pracy, jak również w sferze publicznoprawnej. Podwójny charakter tego aktu i wywoływanie przez niego dodatkowo skutków regulowanych prawem pracy nie oznacza, że przestaje być przez to aktem z zakresu administracji publicznej (zob. wyrok NSA z dnia 8 lutego 2013 r. I OSK 2641/12; wyrok WSA w Warszawie z dnia 2 lutego 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 1416/11). Akt dyrektora szkoły o powołaniu lub odwołaniu wicedyrektora szkoły jest aktem z zakresu administracji publicznej, dotyczącym uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa, o którym mowa w art.3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., a przez to podlega kontroli sądów administracyjnych, jakkolwiek w procedurze jego wydania nie stosuje się wprost przepisów k.p.a. (por. postanowienie NSA z dnia 5 września 2014 r. o sygn. akt I OSK 2030/14 (publ. LEX nr 1528988).

Podstawą prawną zaskarżonego zarządzenia stanowią przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2023r. poz. 900 ze zm.). Zgodnie z treścią art.64 ust.1 wymienionej ustawy Jeżeli w szkole utworzono stanowisko wicedyrektora lub inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej.

W myśl art.,66 ust.1 p.o. organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce:

1) odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:

a) złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,

b) ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia,

c) złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 56 ust. 3;

2) w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 8, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Zgodnie z treścią art.66 bust.,2 p.o. opinię, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wydaje się w terminie 21 dni od dnia otrzymania wystąpienia organu, o którym mowa w ust. 1.

Zaskarżone rozstrzygnięcie wydano na podstawie art. 66 ust.1 pkt 2 p.o. a mianowicie uznano, że wobec skarżącej zachodzi "szczególnie uzasadniony przypadek" uzasadniający odwołanie jej ze stanowiska wicedyrektora szkoły w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjęty jest pogląd zgodnie z którym "szczególnie uzasadniony przypadek" może dotyczyć tylko sytuacji zupełnie wyjątkowych, nadzwyczajnych i nagłych, kiedy organ prowadzący ma prawo ocenić, czy dalsze kierowanie szkołą lub placówką oświatową stanowi istotne zagrożenie dla funkcjonowania tych jednostek lub z jakichkolwiek innych, obiektywnie ważnych przyczyn jest nie do przyjęcia (zob. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 14 listopada 2018 r., sygn. akt I OSK 22/17, z dnia 27 sierpnia 2019 r., sygn. akt I OSK 2870/17 ora z 28 maja 2019 r., sygn. akt I OSK 1884/17). Ponadto pojęcie "szczególnie uzasadnionych przypadków" winno być rozumiane wąsko i oznaczać takie sytuacje, w których nie jest możliwe spełnianie przez nauczyciela funkcji kierowniczej, a konieczność natychmiastowego przerwania jego czynności zachodzi ze względu na zagrożenie interesu publicznego, ponieważ naruszenie prawa przez dyrektora jest na tyle istotne, że nie pozwala na dalsze wykonywanie obowiązków przez daną osobę, a stwierdzone w jej pracy uchybienia mogą prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły, a przy tym nie ulega wątpliwości, że dyrektor utracił zdolność wykonywania powierzonej mu funkcji z przyczyn etycznych lub rażącej niekompetencji w realizacji spoczywających na nim obowiązków (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2022 r., sygn. akt III OSK 1499/21).

Przepis art.66 ust.1 pkt p.o. nie ustanawia obowiązku, lecz jedynie upoważnia właściwy organ do odwołania dyrektora z funkcji kierowniczej, nie podając przy tym wprost żadnych kryteriów oceny "szczególnie uzasadnionego przypadku", którego zaistnienie daje podstawę do zastosowania trybu zwolnienia bez wypowiedzenia. Skoro jednak ustawodawca do zwrotu "uzasadniony przypadek" dodał przysłówek "szczególnie", to nie może ulegać wątpliwości, że w art. 66 ust. 1 pkt 2 p.o. położył nacisk na to właśnie określenie, świadomie zawężając zastosowanie przedmiotowej regulacji do sytuacji zupełnie wyjątkowych.

W orzecznictwie sądowym wskazano - uwzględniając okoliczności konkretnych spraw - następujące przypadki uzasadniające zastosowanie opisanego wyżej trybu zwolnienia bez wypowiedzenia. Do takich przypadków orzecznictwo zaliczyło m.in.:

- kradzież (np. alkoholu) dokonaną przez dyrektora;

- błędy organizacyjne, które postawiły placówkę w stan zagrożenia likwidacją;

- poniżanie, upokarzanie i ignorowanie pracownika oraz wykorzystanie pracowników do przeprowadzenia remontu w mieszkaniu dyrektora;

- zaniedbania w nadzorze nad pracownikami skutkujące molestowaniem seksualnym podopiecznych;

- notoryczne nieregulowanie zobowiązań finansowych szkoły;

- długotrwałą chorobę uniemożliwiającą wykonywanie funkcji kierowniczej, która negatywnie wpływa na szkołę, powodując jej dezorganizację (zob. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 28 maja 2019 r., sygn. akt I OSK 1884/17; z dnia 14 listopada 2018 r., sygn. akt I OSK 22/17 oraz z dnia 29 czerwca 2017 r., sygn. akt I OSK 109/17).

W orzecznictwie podkreśla się, że "szczególnie uzasadniony przypadek" oznacza takie sytuacje, w których nie jest możliwe spełnianie przez nauczyciela funkcji kierowniczej, a konieczność natychmiastowego przerwania jego czynności zachodzi ze względu na zagrożenie interesu publicznego, bo naruszenie prawa przez dyrektora jest na tyle istotne, że nie pozwala na dalsze wykonywanie obowiązków przez daną osobę, gdyż stwierdzone w jej pracy uchybienia mogą prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły (por. wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2008 r. sygn. akt I OSK 86/08, dostępny jw.). Przepis ten ma zatem funkcję interwencyjną. Brak szybkiej reakcji organu prowadzącego placówkę na postępowanie dyrektora w sposób naturalny osłabia, a nawet z upływem czasu może znosić, możliwość odwołania z funkcji dyrektora na podstawie omawianego przepisu, przewidzianego w sposób oczywisty dla przypadków wymagających natychmiastowego działania (por. wyrok NSA z dnia 19 lutego 2002 r. sygn. akt II SA 3053/01 i wyrok NSA z dnia 4 grudnia 2014 r. sygn. akt I OSK 2166/14.).

Nadto w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że konflikt między osobami pełniącymi funkcje kierownicze w szkole nie oznacza zaistnienia "szczególnie uzasadnionego przypadku" w rozumieniu art.66 ust.1 pkt 2 p.o. jeżeli mimo istnienia takiego konfliktu, najczęściej połączonego z brakiem wzajemnego zaufania, możliwe jest sprawne i skuteczne zarządzanie szkołą i nie powoduje to destabilizacji pracy danej szkoły. Innymi słowy odwołanie osoby pełniącej funkcje kierowniczą (np. wicedyrektora szkoły) w trybie art.66 ust.1 pkt 2 p.o., uzasadnia tylko przypadek, w którym jest ono jedyną możliwością zapewnienia należytego funkcjonowania danej szkoły poprzez wykonywanie przez nią zadań wobec uczniów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki. Oznacza to, że tylko przypadek, w którym jedyną możliwością zapewnienia należytego funkcjonowania danej szkoły jest pozbawienie w trybie natychmiastowym danej osoby funkcji kierowniczej uzasadnia zastosowanie trybu objętego przepisem art.66 ust.1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe. ( por wyroki NSA z 14 kwietnia 2020r., w spr. III OSK 1059/21, z 30 kwietnia 2024r. w spr. III OSK 2755/21, z 2 czerwca 2022r., w spr. III OSK 5073/21, z 20 października 2022r. w spr. III OSK 6593/22, z 28 lutego 2020r,. w spr. I OSK 1479/19 i z 5 listopada 2020r. w spr. I OSK 82/19, wyrok WSA w Gdańsku z 17 grudnia 2015r. w spr. III SA/Gd 375/15).

W rozpoznawanej sprawie w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia podano dwie przyczyny odwołania A. J. ze stanowiska wicedyrektora szkoły a mianowicie po pierwsze utratę zaufania dyrektora szkoły do wicedyrektora z powodów określonych w punkcie 1 ppkt a-h.) oraz po drugie utratę zaufaniu członków rady pedagogicznej szkoły do wicedyrektora z powodów wymienionych w punkcie 2 ppkt a-b.).

Należy zaznaczyć, ze utrata zaufania do osoby pełniącej funkcję kierowniczą (np. dyrektora szkoły od wicedyrektora) co do zasady nie jest "szczególnie uzasadnionym przypadkiem" w rozumieniu art.66 ust.1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe uzasadniającym odwołanie z zajmowanego stanowiska. Konflikt miedzy osobami pełniącymi funkcje kierownicze, połączony na ogół z utratą wzajemnego zaufania, nie oznacza automatycznie zaistnienia sytuacji, o której mowa w wymienionym przepisie chyba, że uniemożliwia on sprawne i skuteczne zarządzanie szkołą. W niniejszej sprawie z zebranego materiału dowodowego wynika, że istnieje konflikt pomiędzy dyrektorem a wicedyrektorem szkoły połączony z utratą wzajemnego zaufania lecz okoliczność ta nie uniemożliwia należytego funkcjonowania szkoły. Szkoła Podstawowa w Ł, mimo utraty zaufania do wicedyrektora szkoły, wykonuje normalnie swoje zadania wobec uczniów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki. Utrata zaufania dyrektora szkoły do wicedyrektora nie uniemożliwia sprawnego i skutecznego zarządzania szkołą.

Podkreślić należy, iż od prawie szesnastu miesięcy A. J. nie wykonuje obowiązków wicedyrektora szkoły. W okresie do 1 lutego 2023r. do 31 stycznia 2024r. korzystała ona z urlopu dla poratowania zdrowia a następnie, jak wynika z jej wyjaśnień złożonych na rozprawie, wyjechała do sanatorium a po powrocie do chwili obecnej przebywa na zwolnieniu lekarskim (z wyjątkiem 29 maja 2024r. kiedy to na jeden dzień wzięła urlop bezpłatny). Oznacza to, że w zasadzie od 1 lutego 2023r. do chwili obecnej skarżąca nie miała praktycznie kontaktów z dyrektorem szkoły a szkoła, mimo braku zaufania dyrektora do wicedyrektora, normalnie funkcjonuje. Brak jest zatem podstaw do uznania, że wobec utraty zaufania do A.J., jedyną możliwością zapewnienia prawidłowego funkcjonowania szkoły jest jej natychmiastowe odwołanie z funkcji wicedyrektora w trybie art.66 ust.1 pkt 2 p.o. Nie można więc przyjąć, że utrata zaufania dyrektora do wicedyrektora szkoły, stanowi "szczególnie uzasadniony przypadek", o którym mowa w arty.66 ust.1 pkt 2 p.o. uprawniający do natychmiastowego odwołania skarżącej z funkcji wicedyrektora.

Odnośnie przyczyn utraty zaufania dyrektora do wicedyrektora podanych w zaskarżonym zarządzeniu to załączone zostały jedynie dowody na okoliczność przyczyn określonych w punkcie 1 a.) i b.) (zawiadomienie A.J. do Rady Gminy [...] z 9 listopada 2022r.) oraz w punkcie 1 g.) (zawiadomienia A.J. kierowane do różnych i instytucji na działalność szkoły i jej dyrektora). Nie ma natomiast dowodów na zaistnienie przyczyn opisanych w punkcie 1 c.-f.) i h.). Poza oświadczeniem dyrektora szkoły brak jest dowodów wskazujących na istnienie okoliczności wymienionych w punkcie 1 c- f.) i h.). Trudno zatem odnieść się do wiarygodności tych okoliczności.

Jeżeli chodzi o drugą przyczynę odwołania skarżącej z funkcji wicedyrektora szkoły (utrata zaufania rady pedagogicznej szkoły do wicedyrektora) to nie znajduje ona potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Przyczyna ta została wskazana w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia lecz nie wynika ona z żadnego dowodu. W aktach administracyjnych brak jest jakiegokolwiek dokumentu świadczącego o tym, że członkowie rady pedagogicznej utracili zaufanie do skarżącej. W sytuacji gdy przyczyna ta nie została nawet uprawdopodobniona (poza oświadczeniem dyrektora szkoły) to nie można uznać jej za wiarygodną. W związku z czym sąd pominął tę okoliczność jako przyczyną odwołania A. J. ze stanowiska wicedyrektora szkoły.

Okoliczność, że w niniejszej sprawie nie zaistniał "szczególnie uzasadniony przypadek" w rozumieniu art.66 ut.1 pkt 2 p.o. (utrata zaufania dyrektora do wicedyrektora) świadczy nadto fakt, że wskazana przyczyna nie wynika z okoliczności nagłych, wymagających szybkiej reakcji w postaci natychmiastowego odwołania z zajmowanego stanowiska. W orzecznictwie podkreśla się, że odwołanie ze stanowiska kierowniczego w trybie art.66 ust.1 pkt 2 p.o. musi być uzasadnione koniecznością natychmiastowego przerwania wykonywania przez daną osobę czynności kierowniczych. Innymi słowy wymieniony przepis ma charakter interwencyjny gdy nie można zwlekać z natychmiastowym odwołaniem danej osoby z funkcji kierowniczej. W rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca. Utrata zaufania dyrektora do wicedyrektora wynikała z między innymi z szeregu pism skarżącej skierowanych do różnych organów i instytucji na działalność szkoły i jej dyrektora. Pisma te to zawiadomienie skierowane do Rady Gminy [...] z 9 listopada 2022r., pismo do Wojewody Łódzkiego z 12 grudnia 2022r., pismo do Wójta Gminy [...] z 28 grudnia 2022r., pismo do Prokuratury Rejonowej w Ł. z 9 lutego 2023r., pismo do radnych Rady Gminy [...] z 8 maja 2023r., pismo do rzecznika dyscypliny finansów publicznych z 12 czerwca 2023r. i wniosek do Urzędu Gminy [...] z 12 czerwca 2023r.. Zaskarżone zarządzenie wydano w dniu 16 listopada 2023r. a więc przeszło rok czasu po złożeniu pierwszego zawiadomienia skarżącej oraz po upływie 5-11 miesięcy od złożenia kolejnych pism (wniosków, zawiadomień) przez A.J. do pozostałych organów i instytucji. Nie można zatem uznać, że odwołanie skarżącej z funkcji wicedyrektora wynikało z okoliczności nagłych, wymagających konieczności natychmiastowej reakcji gdyż w przeciwnym przypadku prowadziłoby to do destabilizacji funkcjonowania szkoły. Sytuacja taka nie zaistniała w rozpoznawanej prawie.

W ocenie sądu spełniona została przesłanka zasięgnięcia opinii kuratora oświaty, o której mowa w art. 66 ust.1 pkt 2 p.o.

Z wymienionego przepisu wynika, że odwołanie z funkcji kierowniczej bez wypowiedzenia może nastąpić po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, który wydaje opinię w terminie 21 dni. W niniejszej sprawie w dniu 7 lipca 2023r. Dyrektor Szkoły Podstawowej w Ł. zwrócił się do [...] Kuratora Oświaty o wydanie opinii w sprawie odwołania A.J. z funkcji wicedyrektora szkoły na podstawie art. 66 ust.1 pkt 2 p.o. W piśmie z dnia 20 lipca 2023r. [...]K.O. odmówił wydania opinii uznając, że nie jest do tego uprawniony gdyż odwołanie wicedyrektora następuje po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej (art.64 ust.1 p.o.). W ocenie sądu stanowisko kuratora w tym zakresie jest błędne. Przepis art.66 ust.1 pkt 2 p.o. jest szczególnym trybem odwołania osoby ze stanowiska kierowniczego w przypadku szczególnie uzasadnionym, bez wypowiedzenia, w czasie roku szkolnego i przewiduje obowiązek wcześniejszego zasięgnięcia opinii kuratora oświaty. W związku z czym kurator oświaty jest zobowiązany wydać opinię w przedmiocie zamiaru odwołania w tym trybie. Tryb określony w art.64 ust.1 p.o. (zasięgnięcie opinii organu prowadzącego szkołę, rady szkoły oraz rady pedagogicznej) nie dotyczy odwołania o którym mowa w art.66 ust.1 pkt 2 p.o. tylko odwołania w przypadkach określonych w art.66 ust.1 pkt 1 p.o. [...] Kurator Oświaty w piśmie z 20 lipca 2023r. wadliwie uznał, że jego opinia nie jest potrzebna w razie odwołania ze stanowiska kierowniczego w trybie określonym w art.66 ust.1 pkt 2 p.o. Błędne stanowisko [...] K.O. w tym zakresie nie może jednak obciążać dyrektora szkoły, który prawidłowo zwrócił się do kuratora o wydanie opinii w przedmiocie zamiaru odwołania skarżącej z funkcji wicedyrektora szkoły.

Reasumując dotychczasowe rozważania sąd uznał, że w rozpoznawanej sprawie nie zaistniał "szczególnie uzasadniony przypadek" w rozumieniu art.66 ust.1 pkt 2 p.o. uzasadniający odwołanie skarżącej ze stanowiska wicedyrektora bez wypowiedzenia w czasie roku szkolnego. Takim przypadkiem nie jest utrata zaufania dyrektora do wicedyrektora szkoły gdyż mimo braku takiego zaufania szkoła normalnie funkcjonuje i realizuje swoje zadania ustawowe. Brak zaufania nie destabilizuje pracy szkoły. Nie można zatem uznać, że ze względu na utratę zaufania dyrektora szkoły od wicedyrektora jedyną możliwością sprawnego i skutecznego zarządzania szkołą jest natychmiastowe odwołanie skarżącej z funkcji wicedyrektora szkoły w trybie art.66 ust.1 pkt 2 p.o. Odnośnie utraty zaufania rady pedagogicznej do skarżącej do okoliczność ta nie została wykazana przez organ administracji.

Poza zakresem rozważań sądu w niniejszej sprawie jest natomiast kwestia czy przyczyny odwołania skarżącej z funkcji wicedyrektora wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia uzasadniają jej odwołanie w trybie określonym w art.66 ust.1 pkt 1 p.o. W rozpoznawanej sprawie obowiązkiem sądu była ocena czy spełnione zostały przesłanki odwołania A.J. określone w arty.66 ust.1 pkt 2 p.o. i sąd uznał, że nie miał miejsca "szczególnie uzasadniony przypadek" w rozumieniu wymienionego przepisu o czym była mowa we wcześniejszych rozważaniach. Sąd nie oceniała natomiast tego czy wskazane w zaskarżonym zarządzeniu przyczyny odwołania A.J. ze stanowiska wicedyrektora uprawniały do jej odwołania w innym trybie.

Dla oceny legalności zaskarżonego zarządzenia nie mają znaczenia okoliczności podniesione w odpowiedzi na skargę. W odpowiedzi tej podniesiono nowe okoliczności uzasadniające odwołanie skarżącej ze stanowiska wicedyrektora nie wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia. Powołano się w niej na liczne kontrole i audyty przeprowadzane w szkole przez różne organy i instytucje wskutek skarg A.J. oraz na konieczność składania przez dyrektora wyjaśnień na Policji oraz u rzecznika dyscypliny finansów publicznych co destabilizowało pracę szkoły, pracę dyrektora i wpływało na atmosferę w szkole. Wymienione okoliczności nie były podnoszone w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia. W związku z czym nie mogą być one uwzględnione przy ocenie legalności zaskarżonego zarządzenia. Odpowiedź na skargę nie może bowiem zastępować ani uzupełniać uzasadnienia wydanego aktu. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się na obowiązek wyczerpującego uzasadnienia wydanego aktu prawnego a w szczególności przekonującego umotywowaniu przesłanek, które legły u podstaw podjętego rozstrzygnięcia. Prawidłowość wydanego aktu o odwołaniu ze stanowiska kierowniczego powinna być oceniona na podstawie faktów, które zostały wskazane w uzasadnieniu kontrolowanego aktu. Powołane tam okoliczności muszą być przy tym konkretne i dowiedzione w stosownym postępowaniu poprzedzającym wydanie aktu oraz znajdować pełne potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym. Istotne są również wywody przytoczone przez organ, gdyż to, jakie zdarzenia uznano za przesłanki odwołania, musi wynikać bezpośrednio z uzasadnienia wydanego w tym zakresie aktu. Wydane akty powinny być zatem odpowiednio uzasadnione, przy czym istotne są wywody i argumentacja prawna zawarta bezpośrednio w uzasadnieniu podjętego aktu (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach: z 16 listopada 2012 r.; sygn. I OSK 1664/12 oraz z dnia 7 czerwca 2011 r.; sygn. I OSK 314/11).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić., że okoliczności wskazane w odpowiedzi na skargę nie były podniesione w zaskarżonym zarządzeniu a tym samym nie mogą być one brane pod uwagę przy ocenie legalności zaskarżonego zarządzenia.

Reasumując sąd uznał, że skarga jest uzasadniona. W rozpoznawanej sprawie nie została spełniona, określona w art.66 ust.1 pkt 2 p.o., przesłanka "szczególnie uzasadnionego przypadku" uzasadniającego odwołanie skarżącej z funkcji wicedyrektora w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Organ administracji naruszył przepis art.66 ust.1 pkt 2 p.o. W związku z czym, na podstawie art.146 § 1 p.p.s.a., sąd uchylił zaskarżone zarządzenie.

Na podstawie art.200 p.p.s.a. sąd zasądził od organu administracji na rzecz skarżącej kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Na ogólną sumę kosztów złożyło się: 200 zł – wpis od skargi i 100 zł – wpis od zażalenia.

ak