Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Krystyna Anna Stec po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia K. F. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. akt VIII SA/Wa 912/10 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym częściowe zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi K. F. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] lipca 2010 r., nr [...] w przedmiocie cofnięcia uprawnienia diagnosty do wykonywania badań technicznych pojazdów oraz wykreślenia z ewidencji diagnostów postanawia: oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. akt VIII SA/Wa 912/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. odmówił K. F. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych.

Pismem z dnia 26 września 2011 r. (data wpływu do Sądu) skarżący, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. skargę kasacyjną od wyroku tego Sądu z dnia 10 sierpnia 2011 r. W piśmie tym zawarł wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych – wpisu od skargi kasacyjnej – w wysokości 100 zł.

Z oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym oraz uzyskiwanych dochodach zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, że dochód czteroosobowej rodziny skarżącego (żona oraz dwie dorosłe córki) wynosi 8.900 zł, jako majątek wskazano mieszkanie własnościowe o powierzchni 49 m2, dom o powierzchni 80 m2 oraz nieruchomość – działkę o powierzchni 600 m2.

Postanowieniem z dnia 24 października 2011 r. referendarz sądowy odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Na skutek sprzeciwu strony Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. postanowieniem z dnia 22 listopada 2011 r. odmówił przyznania prawa pomocy.

Sąd wyjaśnił, że zgodnie z art. 243 § 1 i art. 245 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) właściwy sąd administracyjny na wniosek strony może przyznać jej prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Zgodnie z art. 245 § 3 p.p.s.a. prawo pomocy obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Sąd może zwolnić osobę z części kosztów postępowania, jeżeli wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, o czym stanowi art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.

Zgodnie z ratio legis instytucji prawa pomocy zapewnia ona realizację prawa do sądu stronie, która ze względu na dochody, stan majątkowy i rodzinny nie może ponieść kosztów związanych ze swoim udziałem w sprawie. Zapisane w art. 246 § 1 p.p.s.a. sformułowanie "gdy osoba ta wykaże" oznacza, że to na wnoszącym wniosek o przyznanie prawa pomocy spoczywa obowiązek udowodnienia, iż znajduje się on w trudnej sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy.

Biorąc pod uwagę całość materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, Sąd I instancji ustalił, że skarżący nie wykazał, iż zachodzą przesłanki do zastosowania wobec niego prawa pomocy w jakimkolwiek zakresie.

W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący podniósł, że Sąd I instancji błędnie ustalił, że w stosunku do skarżącego nie zachodzą przesłanki uzasadniające przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Strona nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, co jest spowodowane sytuacją materialną w jakiej rodzina skarżącego się znalazła.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zasadą ogólną postępowania przed sądami administracyjnymi jest ponoszenie przez stronę kosztów tego postępowania związanych z jej udziałem w sprawie (art. 199 p.p.s.a.).

W art. 245 p.p.s.a. uregulowano kwestie związane z zakresem, w jakim przyznaje się prawo pomocy, stanowiąc w § 1, że może on być całkowity (wówczas prawo pomocy obejmuje zarówno zwolnienie od kosztów sądowych, jak i ustanowienie zawodowego pełnomocnika – art. 244 § 1 p.p.s.a.) lub częściowy (gdy obejmuje niektóre elementy składające się na pojęcie prawa pomocy).

Stosownie do art. 246 § 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje: w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania; w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Ciężar wykazania (uprawdopodobnienia) okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, o których mowa w powyższym przepisie, spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa. Jest ona zatem zobowiązana do dokładnego i zgodnego z prawdą przedstawienia własnej sytuacji majątkowej oraz wykazania, iż spełnia przesłanki do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Wskazać należy, że strona do wniosku o przyznanie prawa pomocy (z którego wynika, że dochody czteroosobowej rodziny wynoszą 8900 zł, strona posiada dom o powierzchni 80 m2, mieszkanie o powierzchni 49 m2 oraz działkę o powierzchni 600 m2, nie ma żadnych zobowiązań) nie załączyła żadnych dokumentów z których wynikałaby jej trudna sytuacja majątkowa i rodzinna.

Biorąc pod uwagę przedstawioną przez skarżącego sytuację finansową, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd I instancji zasadnie uznał, że skarżący jest w stanie ponieść koszty postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Podkreślić należy, że na obecnym etapie postępowania jedyny wydatek, jaki strona ma ponieść stanowi wpis od skargi kasacyjnej w kwocie 100 zł. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący nie wykazał, aby kwota ta nadmiernie uszczupliła budżet skarżącego i jego rodziny.

W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że prawo pomocy jest instytucją stanowiącą wyjątek od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony postępowania. Z tego względu przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania strony postępowania z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe.

Mając powyższe na względzie Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. w zw. z art. 197 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.