Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anna Mierzejewska, Sędziowie WSA Eugeniusz Wasilewski, Iwona Dąbrowska (sprawozdawca), Protokolant spec. Marek Kozłowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 maja 2013 r. sprawy ze skargi P. F. na rozkaz personalny Komendanta Głównego Policji z dnia [...] listopada 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy ustalenia wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat za okres pracy w gospodarstwie rolnym 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Komendanta [...] Policji z dnia [...] września 2012 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.

Komendant [...] rozkazem personalnym nr [...] z dnia [...] września 2012 r., wydanym na podstawie art. 101 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. nr 287, poz. 1687 ze zm.) , art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. z 1990 r. nr 54, poz. 310) oraz § 3 ust. 1, § 4 i § 5 ust. 1 i 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego (Dz. U. nr 152, poz. 1732 ze zm.) odmówił P. F. ustalenia wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat za okres pracy w gospodarstwie rolnym od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r.

W uzasadnieniu tego rozkazu personalnego organ wskazał, że [...] P. F. zwrócił się do Komendanta [...] z wnioskiem z dnia [...] maja 2012 r. o zaliczenie mu do wysługi lat, od której uzależniony jest wzrost uposażenia zasadniczego, okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców J. i M. F. w charakterze domownika, położonego w miejscowości Z., Gmina S. od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r.

Do wniosku załączył:

← zaświadczenie z urzędu Gminy w S. z dnia [...] kwietnia 2012 r. potwierdzające, iż P. F. od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r. był zameldowany nad pobyt stały pod adresem Z. nr [...], gmina S.;

← zaświadczenie z urzędu Gminy w S. z dnia [...] kwietnia 2012 r. potwierdzające, iż F. J. od dnia [...] lipca 1934 r. jest zameldowany na pobyt stały pod adresem Z. nr [...], gmina S.;

← zaświadczenie z urzędu Gminy w S. z dnia [...] kwietnia 2012 r. potwierdzające, iż F. G. od dnia [...] listopada 1931 r. jest zameldowany na pobyt stały pod adresem Z. nr [...], gmina S.;

← zaświadczenie z Zespołu Szkół Ponadgimnazjainych w L. informujące, iż P. F. od dnia [...] września 1991 r. do [...] czerwca 1994 r. nie mieszkał w internacie;

← zaświadczenie z Zespołu Szkół Ponadgimnazjainych w S. z dnia [...] maja 2012 r., informujące, iż P. F. w latach 1994 - 1997 uczęszczał do Technikum Mechanicznego i nie mieszkał w internacie.

Pismem z dnia [...] czerwca 2012 r. zwrócono się do wymienionego policjanta o uzupełnienie wniosku o zaświadczenie z właściwego urzędu gminy, potwierdzające, iż rodzice J. i M. F. byli właścicielami gospodarstwa rolnego wraz ze wskazaniem powierzchni tego gospodarstwa w okresie roszczeniowym oraz o oświadczenie w sprawie pracy wymienionego w gospodarstwie rolnym rodziców w szczególności czasu pracy w przedmiotowym gospodarstwie oraz jakie prace były przez niego wykonywane.

W dniu [...] czerwca 2012 r. do Wydziału Kadr Komendy [...] wpłynęło :

← zaświadczenie z Urzędu Gminy w S. z dnia [...] czerwca 2012 r. informujące, iż J. F. zamieszkały w Z. nr [...] posiadał gospodarstwo rolne i był płatnikiem podatku rolnego w okresie od dnia [...] lutego 1986 r. do [...] grudnia 2004 r.;

← oświadczenie wnioskodawcy z dnia [...] czerwca 2012 r., w którym wymieniony oświadczył, iż w okresie od [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r. mieszkał wspólnie z rodzicami w miejscowości Z. nr [...]. Ponadto oświadczył, iż w wymienionym okresie jego ojciec prowadził gospodarstwo rolne, w którego prowadzeniu pomagał. Jego pomoc polegała na pracach związanych z hodowlą zwierząt oraz uprawą warzyw, roślin, a w okresie letnio - jesiennym zbiorem plonów. Wymieniony prace zaczynał we wczesnych godzinach porannych od godziny 5 rano do godziny 5 minut 30, a po powrocie ze szkoły tj. około godziny 12 do 13 minut 30 do godzin wieczornych tj. godziny 21 minut 30 do 22. Oświadczył również, że pracował w gospodarstwie rolnym w soboty, niedziele, święta oraz w okresie wakacji i ferii.

Organ wskazał ponadto, że w aktach osobowych zainteresowanego znajdują się następujące dokumenty:

← zaświadczenie z Urzędu Gminy w S. z dnia [...] czerwca 2004 r. informujące, że P. F. w okresie od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] lutego 1998 r. pracował w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców M. i J. F. oraz w przedmiotowym okresie zamieszkiwał wraz z rodzicami;

← zaświadczenie z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział Regionalny w R. Placówka Terenowa w L. z dnia [...] czerwca 2004 r. informujące, że J. F. zamieszkały Z. [...] nr [...] podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy od dnia 1 stycznia 1991 r. jako rolnik;

← zaświadczenie ze Starostwa Powiatowego w L. z dnia [...] lutego 2004 r. potwierdzające, że J. F. posiadał w latach 1991 - 1998 grunty orne o powierzchni ogólnej [...] ha;

← zeznanie świadka F. G. z dnia [...] lutego 2004 r. potwierdzające, że P. F. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców M. i J. F. położonym w Z. o powierzchni [...] ha od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] lutego 1998 r.;

← zeznanie świadka F. J. z dnia [...] lutego 2004 r. potwierdzające, że P. F. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców M. i J. F. położonym w Z. o powierzchni [...] ha od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] lutego 1998 r.;

← oświadczenie wnioskodawcy z dnia [...] sierpnia 2004 r., w którym wymieniony oświadczył, iż w latach 1991 do 1994 uczęszczał do Zasadniczej Szkoły Zawodowej w L. oddalonej od jego miejsca zamieszkania o 17 kilometrów. Dojazd do szkoły zajmował wymienionemu około 35 minut w jedną stronę. W okresie od 1994 r. do 1997 r. uczęszczał do Technikum Mechanicznego w S. oddalonego od miejsca zamieszkania o 23 kilometry. Dojazd do szkoły zajmował wymienionemu około 40 minut w jedną stronę. W trakcie uczęszczania do powyższych szkół nie korzystał z internatu szkolnego;

← oświadczenie wnioskodawcy potwierdzające fakt w sprawie braku dokumentów z dnia [...] lutego 2004 r., iż w okresie od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] lutego 1998 r. wykonywał prace w gospodarstwie rolnym rodziców M. i J. F. położonym w Z. nr [...];

← świadectwo pracy ze S. Sp. zo. o w W. z dnia [...] kwietnia 1998 r., w którym potwierdzono okres zatrudnienia w wymiarze 50 % etatu od dnia [...] lutego 1998 r. do dnia [...] marca 1998 r. oraz w wymiarze 75 % etatu od dnia [...] marca 1998 r. do dnia [...] kwietnia 1998 r.;

← zaświadczenie z Wojskowej Komisji Uzupełnień w K. z dnia [...] września 1999 r. potwierdzające okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia [...] maja 1998 r. do dnia [...] maja 1999 r.;

← zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy w L. z dnia [...] września 1999 r. potwierdzające, iż wymieniony w okresie od dnia [...] maja 1999 r. do dnia [...] lipca 1999 r. pobierał zasiłek dla bezrobotnych.

Następnie organ wskazał, że w celu doprecyzowania zeznań świadków oraz oświadczenia strony wezwano P. F. oraz świadków: F. J. i F. G. do złożenia pisemnych wyjaśnień dotyczących pracy w gospodarstwie rolnym wnioskującego.

W dniu [...] lipca 2012 r. do Wydziału Kadr Komendy [...] wpłynęły odpowiedzi na powyższe pisma.

Świadek F. J. poinformował, iż w okresie od dnia [...] grudnia 1992 r. do [...] lutego 1998 r. pracował we własnym gospodarstwie rolnym położonym w sąsiedztwie gospodarstwa M. i J. F., w którym pracował P. F.. Grunty rolne, gdzie pracował P. F. położone są w odległości 300 metrów od miejsca zamieszkania świadka. Zabudowania gospodarcze świadka znajdują się w odległości 70 metrów od zabudowań gospodarczych M. i J. F.. Świadek widywał P. F. codziennie podczas wykonywania prac w gospodarstwie rolnym. Dodatkowo F. J. widywał wymienionego przy pracach w godzinach popołudniowych od godziny 14. 00 - 15.00, do wieczora. W okresie ferii i wakacji od wczesnych godzin rannych 6.00 - 7.00 do wieczora. W okresie wiosny pomagał przy zasiewach, plewił buraki cukrowe, latem świadek widywał P. F. jak sprowadzał inwentarz gospodarski z łąki do zagrody, pomagał przy żniwach. Jesienią pomagał przy zbiorach owoców i warzyw, wykopkach, jak również pomagał w obrządzaniu zwierząt gospodarskich. Świadek F. J. oświadczył, iż również widywał P. F. pracującego w gospodarstwie rolnym rodziców przed dniem [...] grudnia1992 r.

Podobne informacje zostały przesłane przez F. G.. Świadek w okresie od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] lutego 1998 r., pracował we własnym gospodarstwie rolnym położonym w sąsiedztwie gospodarstwa M. i J. F.. Zabudowania F. G. znajdują się około 400 metrów od zabudowań, gdzie pracował P. F.. F. G. widywał P. F. przy pracy w gospodarstwie codziennie, także przed dniem [...] grudnia 1992 r. Świadek widywał P. F. przy pracy w roku szkolnym w godzinach popołudniowych od godziny 14. Natomiast w okresie wakacji widywał wymienionego przez cały dzień podczas żniw, przy zbiorach warzyw, owoców oraz wykopkach i zasiewach.

P. F. pismem z dnia [...] lipca 2012 r. poinformował, że zajęcia teoretyczne w Zasadniczej Szkole Zawodowej w L. trwały średnio 6 - 7 godzin trzy razy w tygodniu, natomiast w pozostałe dwa dni tygodnia odbywały się zajęcia warsztatowe, które trwały po 5 godzin dziennie. W trakcie nauki w Technikum Mechanicznym w S. zajęcia trwały po 5 - 6 godzin dziennie. Przygotowania do zajęć szkolnych zajmowały około 1-2 godziny dziennie. W gospodarstwie pomagał także w weekendy, ferie i wakacje, nie podając przedziału czasowego. Wymieniony pomagał rodzicom przy obrządzaniu zwierząt hodowlanych oraz uprawie roślin, warzyw i owoców.

Uzasadniając rozkaz personalny z [...] września 2012 r. o którym mowa wyżej, organ wskazał, że okres pracy wymienionego w S. Sp. z o.o. w, W. od dnia [...] lutego 1998 r. do dnia [...] marca 1998 r. w wymiarze 50 % etatu, od dnia [...] marca 1998 r. do dnia [...] kwietnia 1998 r. w wymiarze 75 % etatu pokrywają się częściowo z okres wnioskowanym, tj. od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r.

Ponadto organ powołując powołując się na § 4 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego zalicza się inne okresy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresów pracy lub służby, od którego zależą uprawnienia pracownicze lub wynikające ze stosunku służbowego. Ponadto organ stwierdził, że okresy pracy w gospodarstwie rolnym podlegają wliczeniu do stażu pracy z mocy ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. z 1990 r. nr 54 poz. 310). Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy do stażu tego wlicza się pracownikowi przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Natomiast art. 3 ust. 1 stanowi, iż na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest zobowiązany stwierdzić, zgodnie z art. 1, okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. Jeśli organ, o którym mowa w ust. 1, nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, zawiadamia ją o tej okoliczności na piśmie (ust. 2). W przypadku, o którym mowa w ust. 2, okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami, co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym samym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne (ust. 3).

Organ podał, że od dnia 1 stycznia 1991 r. pod pojęciem domownika zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r., nr 50 poz. 291) należy rozumieć osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. Organ rozpoznając sprawę stwierdził, że zbadania, czy P. F. spełniał wszystkie wymogi, określone w przywołanym wyżej przepisie, pozwalające na uznanie go za domownika.

Organ wskazał, że P. F. w latach od 1991 do 1994 uczęszczał do Zasadniczej Szkoły Zawodowej w L., która była oddalona od jego miejsca zamieszkania o 17 kilometrów. Dojazd do szkoły zajmował mu około 35 minut w jedną stronę. W latach 1994 do 1997 wymieniony uczęszczał zaś do Technikum Mechanicznego w S., które było oddalone od jego miejsca zamieszkania o 23 kilometry. Dojazd do szkoły zajmował wymienionemu, zdaniem organu, około 40 minut w jedną stronę. Dodatkowo w piśmie z dnia [...] lipca 2012 r. wymieniony wskazał, iż zajęcia w szkole ponadpodstawowej trwały 5-7 godzin lekcyjnych, do zajęć szkolnych przygotowywał się jedną lub dwie godziny. Zatem czas poświęcony na dojazd do szkoły na zajęcia szkolne i przygotowanie do nich zajmował wymienionemu minimum 8 – 9 godzin dziennie, a to oznacza, że nauka w szkole ponadpodstawowej oraz związane z nią obowiązki wymagane od uczniów, tj. lektury, lekcje, przygotowanie do zajęć szkolnych, jak wskazuje doświadczenie życiowe, wykluczają stałą pracę w gospodarstwie rolnym. Oprócz bowiem czasu potrzebnego na naukę, wymieniony potrzebował także czasu na odpoczynek. Organ uznał, że nie było możliwym mając tyle obowiązków świadczyć jeszcze pracę o charakterze stałym przez wnioskodawcę. Wskazał również, że nie oznacza to, że wymieniony nie pomagał rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa. Pomoc ta jednak nie mogła mieć charakteru stałego z uwagi na inne absorbujące zajęcie w tym czasie, jakim była nauka w szkole ponadpodstawowej. Wskazał, że powyższe stwierdzenie znajduje także odzwierciedlenie w zeznaniach świadków, potwierdzających dojazdy do szkoły średniej oraz stwierdzenie, iż przed dniem [...] grudnia 1992 r., czyli przed ukończeniem 16 roku życia, świadkowie widywali P. F. pomagającego rodzicom w gospodarstwie. Zdaniem organu, nie była to stała praca, a jedynie wymieniony wykonywał prace zwyczajowo wymagane od członków rodziny rolnika, w tym od dzieci. Natomiast pojęcie domownika w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. powiązane jest, zatem ze stałym świadczeniem pracy, a nie dorywczą, choć systematyczną pomocą.

Warunek stałej pracy wykonywanej przez wymienionego, w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców, poza stosunkiem pracy, powinien mieć charakter stały oraz polegać ma na pewnej systematyczności, a co najmniej na gotowości do wykonywania prac, gdy niezbędne jest to rolnikowi prowadzącemu gospodarstwo, a nie wówczas, gdy pomoc deklaruje domownik.

Reasumując organ uznał, że wnioskodawca nie udowodnił stałej pracy w gospodarstwie rolnym we wnioskowanym okresie, bowiem obowiązki szkolne wykluczały taką pracę.

Ponadto organ wskaza, że P. F. w dokumentacji związanej z przyjęciem do służby w Policji, nie zamieścił informacji o swojej pracy w gospodarstwie rolnym, co świadczyć może o tym, że albo takiej pracy nie wykonywał, albo udzielanej pomocy sam nie traktował jako stałej pracy w tym gospodarstwie. Jednocześnie organ wskazał, iż w aktach osobowych wymienionego policjanta znajduje się świadectwo pracy z S. Sp. z o. o. w W. potwierdzające okres zatrudnienia od dnia [...] lutego 1998 r. do dnia [...] marca 1998 r. w wymiarze 50 % etatu, od dnia [...] marca 1998 r. do dnia [...] kwietnia 1998 r. w wymiarze 75 % etatu, który częściowo pokrywa się z okresem pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców. Rozbieżności, co do okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, widnieją również w oświadczeniu wnioskodawcy z dnia [...] lutego 2004 r. oraz zeznaniach świadków, tj. F. J. i F. G., którzy potwierdzają okres pracy P. F. w indywidualnym gospodarstwie rodziców od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] lutego 1998 r., a niej jak podaje wymieniony w przedmiotowym wniosku od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r. O powyższym świadczy fakt, że w przedmiotowym wniosku znajdują się nieścisłości i przyjąć należy, że wymieniony tej pracy nie wykonywał, a udzielanej pomocy sam nie traktował jako stałej pracy.

Od powyższego rozkazu personalnego P. F. odwołał się do Komendanta Głównego Policji, zarzucając rozkazowi błędną wykładnię art. 6 pkt 1 i pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Uznał bowiem, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż praca osoby posiadającej status domownika w gospodarstwie rolnym, pobierającej naukę w szkole ponadpodstawowej nie ma charakteru stałego. Na poparcie stanowiska przywołał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 lipca 2011 r. o sygn.. akt I OSK 321/11.

Rozpatrując odwołanie P. F., Komendant [...]i rozkazem personalnym nr [...] z dnia [...] listopada 2012 r. utrzymał w mocy rozkaz organu I instancji.

W uzasadnieniu tego rozkazu organ odwoławczy przypomniał stan faktyczny sprawy i wskazał, że istotnym zagadnieniem w rozpatrywanej sprawie było ustalenie przez organ administracji publicznej - Komendanta [...] - normatywnej treści pojęcia "domownik" w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, z którym ustawodawca związał możliwość zaliczenia pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do ogólnego stażu pracy. Wskazał, że pojęcie "domownika" wykonującego pracę w gospodarstwie rolnym nie zostało zdefiniowane w powołanej ustawie z dnia 20 lipca 1990 r., lecz ustawodawca odesłał w zakresie ustalania jego normatywnej treści do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. nr 50 poz. 291, z późn. zm.) za domownika może być uznana osoba, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie oraz stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Organ wskazał, że dokumentację postępowania w przedmiocie wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat za okres pracy w gospodarstwie rolnym od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r. stanowiły akta osobowe policjanta zawierające między innymi dokumenty zgromadzone podczas postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego dla kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w Policji oraz pisma przedłożone przez funkcjonariusza w komórce kadrowej.

Na podstawie powyższych dokumentów ustalono, że wymieniony urodził się w dniu [...] grudnia 1976 r. i w związku z tym w dniu [...] grudnia 1992 r. ukończył 16 iat. Stąd więc ewentualne zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego mogło nastąpić dopiero od dnia [...] grudnia 1992 r.

Mając powyższe na uwadze organ stwierdził, że P. F. ubiegał się o zaliczenie do wysługi lat okresu pracy w gospodarstwie rolnym rolnym rodziców od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia 4 maja 1998 r., tymczasem we wnioskowanym okresie wymieniony pobierał naukę w szkole ponadpodstawowej. Wskazał, że P. F. uczestniczył w tym czasie, tj. w latach 1991-1997, w zajęciach szkolnych najpierw w Zasadniczej Szkole Zawodowej w L., a następnie w Technikum Mechanicznym w S. (około 5-7 godzin lekcyjnych), dojeżdżał do szkoły (około 17 km w jedną stronę do L. i około 23 km w jedną stronę do S.) oraz przygotowywał się do zajęć szkolnych. Konieczność więc domowego przygotowania się do obowiązków szkolnych, a także dojazd do i ze szkoły oraz liczba jednostek lekcyjnych, na które uczęszczał P. F., zdaniem organu, nie pozwalała mu na wykonywanie stałych czynności w gospodarstwie rolnym rodziców.

A zatem, zdaniem organu, nie można uznać, że spełnione zostało w tym przypadku kryterium stałej pracy w gospodarstwie rolnym. Praca w gospodarstwie rolnym rodziców, na którą powoływał się wymieniony była to faktycznie pomoc w prowadzeniu gospodarstwa, ale nie stała praca świadczona z pozycji domownika. Natomiast ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy nie pozwala na zaliczenie każdej pracy w gospodarstwie rolnym, lecz jedynie takiej, która jest ściśle zgodna z jednym z trzech przypadków wskazanych w art. 1 ust. 1 tej ustawy. Tradycyjnie więc świadczona w chwilach wolnych doraźna pomoc P. F. przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego rodziców nie pozwalała na uwzględnienie tego okresu do stażu wymaganego przy wzroście uposażenia z tytułu wysługi lat, bowiem głównym zadaniem i celem strony w tym okresie było odbywanie zajęć szkolnych, a nie świadczenie pracy w gospodarstwie rolnym, której z uwagi na szkolne wymagania czasowe nie mogła wykonywać w rozmiarze mającym znaczenie dla funkcjonowania tego gospodarstwa.

Organ odwoławczy wskazał, że w przedmiotowej sprawie nie zostało spełnione kryterium stałej pracy w gospodarstwie rolnym, bowiem stałą pracą w gospodarstwie nie jest doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika.

Organ zaznaczył też, że z życiorysu P. F., znajdującego się w aktach osobowych wynika, że wymieniony doświadczenie zawodowe posiada od [...] lutego 1998 r., tj. od podjęcia pracy na stanowisku kelnera w S. sp. z o.o. z siedzibą w W.. Brak jest również w dokumencie tym informacji, iż strona kiedykolwiek pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców.

Organ wskazał też, że nie bez znaczenia pozostaje także okoliczność, iż wymieniony żądał uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r. natomiast w okresie od dnia [...] lutego 1998 r. do dnia [...] kwietnia 1998 r. pracował w charakterze kelnera w S. sp. z o.o. z siedzibą w W., a więc przebywał poza miejscem zamieszkania.

Ponadto organ stwierdził, że w omawianym okresie skarżący był młodocianym, zakwalifikowanie natomiast pomocy, świadczonej przez ucznia szkoły ponadpodstawowej, jako świadczenie pracy w charakterze domownika na stałe, doprowadziłoby do odmiennej kwalifikacji pracy osoby młodocianej, świadczonej w ramach stosunku pracy i młodocianego domownika świadczącego pracę w indywidualnym gospodarstwie rolnym (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt II SA/Wa 2568/11).

Ponadto pojęcie domownik w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. powiązane jest ze stałym świadczeniem pracy, a nie dorywcza, choć systematyczna wynika, co nie oznacza, że nie pomagał rodzicom w gospodarstwie. Przy charakterystyce domownika kładzie się bowiem akcent na pracę, która chociaż wykonywana poza stosunkiem pracy, ma być stała. Oznacza to, że przy zaliczaniu okresów pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracowniczego, od którego zależą konkretne, dodatkowe uprawnienia pracownicze, nic może być mowy jedynie o incydentalnych, drobnych świadczeniach domownika na rzecz rolnika, czyli pomocy, jaką w warunkach wiejskich zwyczajowo udziela się w ramach pomocy rodzinnej osobom prowadzącym gospodarstwo rolne. Sformułowania natomiast "stała praca", "staż pracy", "uprawnienia pracownicze" wskazują, że przy zaliczaniu do przedmiotowego stażu w rachubę mogą wchodzić tylko okresy wykonywania zajęć o charakterze i systemie przynajmniej zbliżonym do pracowniczego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 lipca 2011 r. sygn. akt I OSK 321/11).

Z uwagi więc na fakt, iż w przypadku funkcjonariuszy Policji do wysługi lat podlegają zaliczeniu okresy innego zatrudnienia, jeżeli było ono wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy wymaganym w danym zawodzie lub na danym stanowisku, to także i z tych przyczyn nie ma żadnych racjonalnych przesłanek do liberalnego traktowania byłych domowników rolnika i przyjmowania, że nawet drobne i okazjonalne prace w gospodarstwie, wykonywane przez nich w czasie przerw między innymi, licznymi zajęciami, należy uznawać za stałą pracę w gospodarstwie rolnym w omawianym znaczeniu. Byłoby to nadmierne uprzywilejowanie osób wykonujących pracę w gospodarstwie rolnym w stosunku do pracowników (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1997 r. sygn. akt II UKN 318/97 OSNP 1998/16/491).

W tym stanie sprawy uznanie przez Komendanta [...] przedłożonych przez stronę dokumentów oraz zeznań świadków – F. J. oraz F. G. za niewystarczające do zaliczenia okresu od dnia [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] maja 1998 r. do wysługi lat i procentowego wzrostu uposażenia zasadniczego z tego tytułu, organ uznał za w pełni uzasadnione, tym bardziej, że świadkowie zeznali, że P. F. pracował w gospodarstwie rolnym do dnia [...] maja 1998 r., a tymczasem od dnia [...] lutego 1998 r. przebywał on w W..

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi P. F. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, której zarzucił rażące naruszenie art. 7, 77 § 1, 80 oraz 107 § 3 Kpa. W uzasadnieniu skargi przypomniał stan faktyczny sprawy i wskazał, że kwestia interpretacji pojęcia "domownik" była wielokrotnie badana przez sądy administracyjne, min. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. akt I OSK 119/12 z dnia 26 października 2012 r. W uzasadnieniu Sąd wskazał m. in., że zgodnie z unormowaniami ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. nr 50, poz. 291 ze zm.) oraz art. 1 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. nr 54, poz. 310 ) nie ma znaczenia podleganie tej osoby obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Zgodnie z powołanymi przepisami za domownika uznaje się osobę, która stale pracuje w gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy (art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.).

Z kolei art. 1 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990r. stanowi, że ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy aibo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Zwrócił uwagę, na to, że omawiana definicja domownika może być wykorzystywana zarówno dla celów ubezpieczeniowych, jak też uzyskania uprawnień pracowniczych, w tym - jak w niniejszej sprawie - określonych profitów finansowych poprzez możliwość podwyższenia uposażenia. Powołana ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. w swoim tytule i treści jednoznacznie odnosi się do zaliczenia do stażu pracy okresów pracy w gospodarstwie. Ustawodawca w art. 6 pkt. 2 c ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. przy charakterystyce domownika kładzie akcent na pracę, która chociaż wykonywana poza stosunkiem pracy, ma być stała. Oznacza to, że przy zaliczaniu okresów pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracowniczego, od którego zależą konkretne, dodatkowe uprawnienia pracownicze, nie może być mowy jedynie o drobnych świadczeniach domownika na rzecz rolnika, czyli pomocy, jaką w warunkach wiejskich zwyczajowo udziela się w ramach pomocy rodzinnej osobom prowadzącym gospodarstwo rolne. Sam fakt pobierania nauki przez domownika nie pozbawia go tego statusu, o ile w okolicznościach konkretnej sprawy można uznać, że jego praca ma charakter stały.

Sformułowanie "stała praca", "staż pracy", "uprawnienia pracownicze" wskazują że przy zaliczaniu do przedmiotowego stażu w rachubę mogą wchodzić tylko okresy wykonywania zajęć o charakterze i systemie przynajmniej zbliżonym do pracowniczego.

Stała praca w gospodarstwie nie zawsze musi polegać na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, gdyż-na przykład ze względu na rodzaj produkcji- niekiedy nie będzie to nawet konieczne. Polega ona jednak na pewnej systematyczności i co najmniej na gotowości do wykonywania pracy rolnej, gdy jest to niezbędne rolnikowi prowadzącemu gospodarstwo, a nie wyłącznie wówczas, gdy pomoc taką deklaruje domownik. Ten element dyspozycyjności domownika, potwierdza również wymóg zamieszkania domownika na terenie gospodarstwa lub w pobliżu, czyli w takiej odległości, która umożliwia jak najszybsze dotarcie na teren gospodarstwa, jeżeli zajdzie taka potrzeba i świadczenia na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej pracy w wymiarze czasu niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego.

Ponadto ponownie podkreślił, iż w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników charakter pracy domownika w gospodarstwie rolnym nie może być utożsamiany z charakterem pracy rolnika w takim gospodarstwie. Domownik nie prowadzi bowiem zawodowej działalności rolniczej na własny rachunek, lecz wyłącznie pomaga rolnikowi w prowadzeniu takiej działalności, zatem nie musi on pracować w takim samym wymiarze godzinowym jak rolnik i może pozwolić sobie na jednoczesne kształcenie się. Na takie rozumienie charakteru pracy domownika wskazuje zresztą już sam fakt rozróżnienia przez ustawodawcę w art. 6 pkt 1 i 2 powołanej ustawy definicji rolnika i domownika. Podał, że gdyby zamiarem ustawodawcy było jednakowe traktowanie nakładu pracy domownika i rolnika oraz ich wkładu w rozwój gospodarstwa rolnego, to z pewnością nie wprowadzałby takiego rozróżnienia. Nie można zatem przyjmować, że skoro osoba mająca status domownika, realnie pomagając rolnikowi w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, jednocześnie pobiera naukę w szkole, to jej praca w tym gospodarstwie nie ma z tego powodu charakteru stałego. Ocena taka musi być dokonywana w odniesieniu do konkretnych okoliczności faktycznych, powołał się przy tym na orzeczenie z dnia 29 lipca 2011 r., sygn. akt I OSK 321/11 (publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zarzucił też organowi naruszenia zasady prawdy obiektywnej zawartej w art. 7 k p a., albowiem uchybił on obowiązkowi wyczerpującego zebrania, rozpatrzenia i oceny całego materiału dowodowego (w myśl art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a.) oraz uzasadnienia swojego rozstrzygnięcia zgodnie z wymaganiami art. 107 § 3 k.p.a.

Wskazał też że w sprawie nie wskazano dowodów, które jednoznacznie świadczyłyby, iż z uwagi na czas dojazdu do i ze szkoły nie był w stanie pracować w gospodarstwie rolnym lecz tylko pomagał rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, jak również, iż nie spełniał części wymogów do uznania mnie za domownika. Dodał też, że na skutek omyłki we wniosku zwrócił się o zaliczenie do wysługi lat okresu od dnia [...] grudnia 1992 r. do [...] maja 1998 r., prawidłowy okres to [...] grudnia 1992 r. do dnia [...] lutego 1998 r. Natomiast faktycznie w okresie od [...] lutego 1998 r. do [...] kwietnia 1998 r. był zatrudniony w firmie S. sp. z o.o. z siedzibą w W..

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumenty przedstawione w zaskarżonym rozkazie personalnym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słusznościowych.

Skarga analizowana pod tym kątem zasługuje, w ocenie Sądu, na uwzględnienie.

Podstawę odmowy zaliczenia skarżącemu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Policji, organy orzekające w sprawie oparły na uznaniu, że skarżący nie wykonywał stałej pracy w podanych we wniosku okresach w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, w rozumieniu ustawy regulującej materię ubezpieczenia społecznego rolników, a tylko w takim przypadku jego wniosek byłby zasadny. Zatem kluczowe znaczenie dla rozpoznania przedmiotowej sprawy ma dokonanie wykładni przepisów wskazujących na możliwość wliczania okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do wysługi lat funkcjonariusza Policji.

Zgodnie z brzmieniem art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. nr 287, poz. 1687 ze zm.), prawo do uposażenia powstaje z dniem mianowania policjanta na stanowisko służbowe. Uposażenie policjanta składa się z uposażenia zasadniczego i z dodatków do uposażenia (art. 100). Wysokość uposażenia zasadniczego policjanta jest uzależniona od grupy zaszeregowania jego stanowiska służbowego oraz od posiadanej wysługi lat (art. 101 ust. 1). Zmiana uposażenia następuje z dniem zaistnienia okoliczności uzasadniających tę zmianę (art. 106 ust. 1).

Na podstawie art. 101 ust. 2 ww. ustawy zostało wydane rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego (Dz. U. nr 152, poz. 1732 ze zm.), które w § 4 ust. 1 pkt 5 stanowi, że do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego zalicza się inne (niż wymienione w § 4 ust. 1 pkt 1-4) okresy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresu pracy lub służby, od którego zależą uprawnienia pracownicze lub wynikające ze stosunku służbowego.

Komendant [...] prawidłowo przyjął, że tymi odrębnymi przepisami są art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. nr 54, poz. 310) oraz obowiązujący w czasie wykonywania przez skarżącego pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców przepis art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. nr 7, poz. 25 ze zm.), jednakże, stosując je w zaistniałym stanie faktycznym niniejszej sprawy, błędnie uznał, że wnioskowane okresy pracy skarżącego w indywidualnym gospodarstwie rolnym jego rodziców nie mogą być mu wliczone do stażu służby, celem ustalenia wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić, zgodnie z art. 1, okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. W przypadku natomiast, jeżeli organ gminy nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.

W świetle powołanego art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r., ilekroć w ustawie jest mowa o domowniku - rozumie się przez to osobę bliską rolnikowi, która: a) ukończyła 16 lat, b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Analiza obowiązujących w przedmiotowej materii przepisów prowadzi do wniosku, że aby zaliczyć skarżącemu do wysługi lat, uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego wnioskowane przez niego okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, należało ustalić, czy w podanych okresach wnioskodawca miał ukończone 16 lat, pozostawał z rolnikiem w gospodarstwie domowym lub zamieszkiwał na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie oraz stale pracował w tym gospodarstwie, nie będąc związanym z rolnikiem stosunkiem pracy.

Innych przesłanek, niż wyżej wymienione, skarżący spełniać nie musiał, bowiem nie wymienia ich zarówno przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, jak i przepis art. 6 pkt 2 powołanej ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r., definiujące pojęcie "domownika".

W ocenie Sądu, zarówno Komendant [...], jak i Komendant [...], błędnie zinterpretowali art. 6 pkt 2 lit. "c" ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, przyjmując, że sam fakt kształcenia się osoby pozostającej z rolnikiem w gospodarstwie rolnym w szkole ponadpodstawowej wyklucza wykonywanie pracy o charakterze stałym w tym gospodarstwie, rolnym, w okresie odbywania nauki w szkole średniej, wymagającej codziennych kilkusetkilometrowych dojazdów do niej, nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu okresów składkowych jako okresów pracy w gospodarstwie rolnym (...)". Zauważyć należy, że SN nie zastrzegł w tym wyroku, iż pobieranie nauki w szkole średniej wyłącza możliwości uznania pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracowniczego, lecz wyłącza takie uznanie tylko pobieranie nauki w miejscowości znacznie oddalonej od gospodarstwa rolnego, uniemożliwiające wykonywanie w nim pracy w wymiarze ponad połowy wymaganego czasu pracy w rolnictwie.

Ponadto kształcenie się skarżącego w szkole ponadpodstawowej zawodowej a następnie w technikum mechanicznym, wskazuje, iż w istocie jedynym źródłem utrzymania funkcjonariusza w tym czasie były pożytki z pracy na roli.

Podkreślenia wymaga, że w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, charakter pracy domownika w gospodarstwie rolnym nie może być utożsamiany z charakterem pracy rolnika w takim gospodarstwie. Domownik nie prowadzi bowiem zawodowej działalności rolniczej na własny rachunek, lecz wyłącznie pomaga rolnikowi w prowadzeniu takiej działalności, zatem nie musi on pracować w takim samym wymiarze godzinowym, jak rolnik, i może pozwolić sobie na jednoczesne kształcenie się. Na takie rozumienie charakteru pracy domownika wskazuje zresztą już sam fakt rozróżnienia przez ustawodawcę w art. 6 pkt 1 i 2 powołanej ustawy definicji "rolnika" i "domownika". Gdyby zamiarem ustawodawcy było jednakowe traktowanie nakładu pracy domownika i rolnika oraz ich wkładu w rozwój gospodarstwa rolnego, to z pewnością nie wprowadzałby takiego rozróżnienia. Nie można zatem przyjąć, że skoro osoba mająca status domownika, realnie pomagając rolnikowi w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, jednocześnie pobiera naukę, czy też jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna, to jej praca w tym gospodarstwie nie ma z tego powodu charakteru stałego.

Powyższe stanowisko znajduje również odzwierciedlenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia 29 lipca 2011 r. o sygn. akt I OSK 321/11 (publ. https://cbois.nsa.gov.pl) NSA stwierdził, że przykładowo nauka w szkole w systemie zaocznym, niepołączona z wykonywaniem dodatkowych zajęć zarobkowych, nie stanowi przeszkody do uznania tego okresu jako pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Wskazał też, że obecnie w orzecznictwie bardziej liberalnie podchodzi się do przesłanki "stałej pracy" i przyjmuje się, że nie należy utożsamiać jej z koniecznością nieustannego, przez cały czas wykonywania prac w gospodarstwie rolnym. Wskazał też, że obecnie w orzecznictwie bardziej liberalnie podchodzi się do przesłanki "stałej pracy" i przyjmuje się, że nie bezzasadnie odmawiając przy tym wiarygodności zeznaniom świadków.

Wyjaśnienia pojęcia "wykonywania pracy w charakterze stałym w gospodarstwie rolnym" wielokrotnie podejmował się Sąd Najwyższy. W wyroku z dnia 4 października 2006 r. o sygn. akt II UK 42/2006 (publ. OSNP 2007/19-20/292), Sąd Najwyższy wskazał na potrzebę odstąpienia od rozumienia "stałości pracy w gospodarstwie rolnym" jako nieustannego, przez cały czas, ciągłego, wykonywania prac w gospodarstwie. Podkreślił, iż mając na względzie cel i funkcje omawianej ustawy, ustanowienie obowiązku ubezpieczenia społecznego domownika dotyczy osób niebędących posiadaczami gospodarstwa rolnego, a powiązanych z gospodarstwem rolnym tylko szczególnym stosunkiem, cechującym domownika. Nieodzowne jest zatem sięgnięcie do specjalnego znaczenia jego roli w społeczno - gospodarczych stosunkach wiejskich, której specyfikę uwypukla porównanie określenia domownika w art. 6 pkt 2 i definicji rolnika sformułowanej w art. 6 pkt 1 ustawy. Zestawienie tych przepisów pokazuje, że istota działań domownika, który nie prowadzi zawodowej działalności rolniczej na własny rachunek, sprowadza się do pomocy rolnikowi w prowadzeniu gospodarstwa, czyli do wykonywania prac wskazanych mu przez prowadzącego gospodarstwo, leżących w zakresie jego decyzji gospodarczych. Mając to na względzie, należy zaaprobować stanowisko, że wystarczające dla uznania pracy domownika w gospodarstwie rolnym za stałą jest wykonywanie w jej przebiegu wszystkich zabiegów agrotechnicznych związanych z prowadzoną produkcją w rozmiarze dyktowanym potrzebami i terminami tych prac oraz używaniem ułatwiającego te prace sprzętu. Stanowisko to nawiązuje do wyroku z dnia 21 kwietnia 1998 r. o sygn. akt II UKN 3/98 (niepublikowanego), w którym Sąd Najwyższy przyjął, że praca domownika w gospodarstwie rolnym, wykonywana w wymiarze czasu stosownym do prawidłowego jego funkcjonowania, zgodnie z jego strukturą, przy uwzględnieniu jego obszaru oraz ilości pracujących w nim osób, jest pracą stałą. Wartym również powołania jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 1998 r. o sygn. akt II UKN 299/98 (publ. OSNP 1999/24/799, OSNP - wkł. 1999/3/2), przedstawiający pogląd, iż dopuszczalność uwzględnienia pracy w gospodarstwie rolnym w charakterze stałym należy co najmniej oceniać poprzez jej wykonywanie w wymiarze nie niższym niż połowa normalnie wymaganego czasu pracy w rolnictwie. "Wykonywanie niektórych czynności rolniczych w gospodarstwie należy utożsamiać jej z koniecznością nieustannego, przez cały czas wykonywania prac w gospodarstwie rolnym. W związku z tym ocena "stałości pracy w gospodarstwie rolnym" musi być dokonywana na tle okoliczności konkretnej sprawy. Sformułowanie "stała praca", "staż pracy", "uprawnienia pracownicze" wskazują, że przy zaliczaniu do przedmiotowego stażu w rachubę mogą wchodzić tylko okresy wykonywania zajęć o charakterze i systemie przynajmniej zbliżonym do pracowniczego. Stała praca w gospodarstwie nie zawsze musi polegać na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, gdyż - na przykład ze względu na rodzaj produkcji - niekiedy nie będzie to nawet konieczne. Polega ona jednak na pewnej systematyczności i co najmniej na gotowości do wykonywania pracy rolnej, gdy jest to niezbędne rolnikowi prowadzącemu gospodarstwo. Ten element dyspozycyjności domownika potwierdza również wymóg zamieszkania domownika na terenie gospodarstwa lub w jego pobliżu, czyli w takiej odległości, która umożliwia jak najszybsze dotarcie na teren gospodarstwa, jeżeli zajdzie taka potrzeba i świadczenia na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej pracy w wymiarze czasu niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego. Stała praca w gospodarstwie rolnym wymaga również pewnego psychicznego nastawienia polegającego na wiązaniu się na określony czas z gospodarstwem rolnym. Ten aspekt jest bardzo istotny, ponieważ stały charakter pomocy w gospodarstwie rolnym może być pojmowany w sposób o wiele bardziej racjonalny, przy rozumieniu "stałości" jako pozostawania w tym samym miejscu, trwałemu związaniu się z jakimś miejscem lub jakąś osobą, nieuleganiu zmianom (por. wyrok Sądu Najwyższego o sygn. akt II UK 42/06, publ. OSNP 2007/19-20/292). Pojmowana w ten sposób cecha "stałości" świadczy o istotnym znaczeniu nastawienia samego domownika na stałe świadczenie pracy w gospodarstwie rolnym i odpowiadającą temu nastawieniu niezmienną możliwość skorzystania z jego pracy przez rolnika prowadzącego gospodarstwo.

Dokonując wyjaśnienia pojęcia "wykonywania pracy w charakterze stałym", należy również zwrócić uwagę na fakt, że omawiana definicja domownika może być wykorzystywana zarówno dla celów ubezpieczeniowych, jak też uzyskania uprawnień pracowniczych, w tym - jak w niniejszym przypadku - określonych profitów finansowych, poprzez możliwość podwyższenia dodatku za wysługę lat. W pierwszej grupie spraw chodzi o zapewnienie ubezpieczenia społecznego szerszej grupie osób współpracujących z rolnikiem przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Z inną natomiast sytuacją mamy do czynienia w drugiej grupie spraw, gdy chodzi o domownika, który ubiega się o zaliczenie okresów pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracowniczego czy stażu służby, co niewątpliwie powinno mieć w takim przypadku wpływ na mniej rygorystyczny sposób odkodowania znaczenia pojęcia "wykonywania przez domownika pracy o charakterze stałym", w rozumieniu art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Dodać bowiem warto, że zaliczenie funkcjonariuszowi Policji do stażu służby, przypadającego po dniu 31 grudnia 1982 r. okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika nie wywołuje żadnych konsekwencji w zakresie uprawnień emerytalnych. Tak więc porównanie ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy z regulacją emerytalną, dotyczącą funkcjonariuszy Policji, przynosi efekt w postaci rozróżnienia statusu domownika jako osoby wykonującej pracę w gospodarstwie oraz domownika jako osoby podlegającej ubezpieczeniu społecznemu rolników. Nie ma podstaw, przy braku wyraźnego odesłania w tym zakresie, do utożsamiania obu konstrukcji podmiotowych z zakresu prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 maja 2009 r. o sygn. akt I OSK 730/08 - publ. https://cbois.nsa.gov.pl).

W ocenie Sądu, w świetle powyższych rozważań, jako błędne należy uznać twierdzenie organów Policji, że praca skarżącego w gospodarstwie rolnym rodziców nie miała charakteru stałego, a stanowiła jedynie doraźną pomoc świadczoną tradycyjnie w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci, jako członków rodziny rolnika.

Wskazać należy, że szkoły, do których uczęszczał skarżący, znajdowały się w miejscowości odległej o 17 km (zasadnicza szkoła zawodowa w L.) a następnie 23 km Technikum Mechaniczne w S.) od gospodarstwa rolnego jego rodziców, zatem fakt pobierania w nich nauki przez skarżącego nie mógł wpływać negatywnie na udzielaną rodzicom pomoc przy prowadzeniu gospodarstwa, zważywszy, że świadkowie zgodnie zeznają, że zainteresowany pracę tę wykonywał. Jak już wspomniano wcześniej, pojęcia "stałej pracy" nie należy utożsamiać z koniecznością ciągłego jej wykonywania i nie zawsze praca ta musi polegać na nieustannym podejmowaniu czynności rolniczych. Zatem sam fakt pobierania przez skarżącego nauki, przy jednoczesnym wykonywaniu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, nie może stanowić przeszkody do uznania go za domownika, w rozumieniu ustawowych przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Organ zakwestionował stwierdzenia zawarte w zeznanych tych świadków w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Istota sprawy w niniejszym postępowaniu sprowadzała się zatem do oceny tego, czy organ zasadnie odmówił wiarygodności zeznaniom świadków, potwierdzających fakty podnoszone przez skarżącego. Procedura, dotycząca spraw zaliczania do pracowniczego stażu pracy, okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, nakłada na stronę ubiegającą się o takie zaliczenie, obowiązek udowodnienia podnoszonych okoliczności. Strona skarżąca w niniejszym postępowaniu podołała temu obowiązkowi. Powołała świadków, którzy zeznając w sposób spójny, logiczny i wzajemnie się uzupełniający, potwierdzili okoliczności wskazywane przez funkcjonariusza.

W takiej sytuacji organ mógł postąpić w dwojaki sposób. Mógł uwzględnić wniosek strony o zaliczenie spornego okresu do pracowniczego stażu pracy. Mógł też (co właśnie uczynił), dokonać negatywnej oceny zeznań świadków. Wybierając ten drugi sposób postępowania i dyskredytując zeznania świadków, organ winien jednak mieć ku temu zasadne podstawy. Winien więc dysponować innym materiałem dowodowym, który uznałby za wiarygodny, z którego wynikałyby fakty przeczące twierdzeniom strony i przeczące twierdzeniom świadków przez stronę wskazanych.

W ocenie tut. Sądu, organ odmawiając wiary zeznaniom świadków, nie dysponował materiałem dowodowym, z którego mógłby wywieść wnioski sprzeczne z twierdzeniami strony.

W pierwszej kolejności za nietrafne należało uznać konkluzje organu, sprowadzające się do twierdzenia, że całość zeznań świadków jest niezgodna z rzeczywistością, gdyż strona w materiałach składanych do organu na etapie ubiegania się o przyjęcie do służby w Policji, nie wspominała o fakcie wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w spornym okresie. Takich informacji strona nie musiała bowiem podawać organowi, gdy starała się o przyjęcie do służby. Fakt wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców nie rzutował bowiem na możliwość przyjęcia do służby w Policji. Stąd wnioski organu w tym zakresie uznać należy za zbyt daleko idące i nieoparte na realnych podstawach.

W ocenie tut. Sądu, organ nie posiadał też materiału dowodowego umożliwiającego skuteczne zdyskredytowanie twierdzeń strony i świadków, o wykonywaniu przez funkcjonariusza pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika w okresie, gdy pobierał naukę w szkole ponadpodstawowej. Sam bowiem fakt bycia uczniem szkoły ponadpodstawowej nie wyklucza jeszcze możliwości wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika. W sytuacji, gdy organ podnosi stanowcze twierdzenia, że nie jest możliwe świadczenie spornej pracy przez ucznia szkoły ponadpodstawowej, winien dla takich konkluzji znaleźć oparcie w zebranych dowodach.

Takiego materiału dowodowego organ jednakże nie zebrał. Przyjął jedynie a priori, że uczeń szkoły ponadpodstawowej, z uwagi na rozmiar obowiązków szkolnych, nie ma możliwości czasowych do tego, aby codziennie i systematycznie wykonywać stałą pracę w gospodarstwie rolnym. Takie zaś wnioski należy uznać za gołosłowne, gdyż nie zostały poparte żadnymi dowodami.

Podstawą dla wysnucia przez organ konkluzji wyrażonych w skarżonym rozkazie personalnym nie mógł być też fakt umiejscowienia gospodarstwa rolnego rodziców skarżącego od szkoły (13 a później 23 km), do której skarżący uczęszczał. Organ nie wyjaśnił bowiem tego, w jaki sposób strona pokonywała drogę z domu do szkoły i z powrotem (autobusem, rowerem, pieszo). Organ nie wiedząc więc, ile czasu codziennie strona poświęcała na drogę do szkoły i drogę powrotną nie miał wystarczających podstaw ku temu, aby kategorycznie wykluczyć możliwość wykonywania przez funkcjonariusza pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika.

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, iż decyzje organów obu instancji w niniejszej sprawie zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego, tj. § 4 ust. 1 pkt 5 ww. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego, art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy oraz art. 6 pkt 2 ww. ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, co bez wątpienia miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, dlatego też Sąd wyeliminował je z obrotu prawnego.

Rozpoznając sprawę ponownie organ winien dokonać oceny pracy P. F. w gospodarstwie rolnym rodziców we wskazanych okresach z uwzględnieniem przedstawionej przez Sąd wykładni pojęcia "stałej pracy w gospodarstwie rolnym".

Natomiast, podniesione w skardze zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania, jakkolwiek miały miejsce w rozpoznawanej sprawie, to jednak w ocenie Sądu, nie miały istotnego wpływu na treść rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji wyroku. O wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji orzeczono w oparciu o art. 152 powołanej ustawy.