Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Patrycja Joanna Suwaj (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Renata Bukowiecka-Kleczaj Sędzia WSA Barbara Gebel Protokolant sekretarz sądowy Ziemowit Augustyniak po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 13 grudnia 2017 r. sprawy ze skargi A. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie zasiłku pielęgnacyjnego oddala skargę.

1. Decyzją z dnia [...] nr [...] Prezydent Miasta S. przyznał A. S. zasiłek pielęgnacyjny z tytułu niepełnosprawności na okres od 1 października 2011 r. do 30 września 2013 r. Decyzja stała się ostateczna.

2. Decyzją z dnia [...] Prezydent Miasta S. uchylił powyższą decyzję. W uzasadnieniu Organ wskazał, iż z pisma z dnia 26 marca 2015 r. Marszałka Województwa Z. wynika, że w stosunku do E. i J. S. mają zastosowanie przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od 1 kwietnia 2010 r.

3. E. S. złożyła od tej decyzji odwołanie zarzucając Organowi naruszenie:

- naruszenie art. 107 K.p.a. w zw. z art. 23a ust. 5, w zw. z art. 32 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez ich niewłaściwe stosowanie i brak wskazania przyczyn przyjęcia daty 1 maja 2010 r., od której to Organ uchylił decyzję;

- art. 7, art. 77 K.p.a., poprzez ich niezastosowanie;

- art. 32 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez ich niewłaściwe stosowanie i uchylenie decyzji z mocą wsteczną.

4. Decyzją z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S., znak [...] utrzymało w mocy powyższe rozstrzygnięcie.

5. W wyniku wniesionej skargi, wyrokiem z dnia 18 listopada 2016 r. (sygn. akt II SA/Sz 902/16), stwierdzono nieważność decyzji Organu odwoławczego, w uzasadnieniu wskazując, że odwołanie Skarżącej nie było podpisane, zatem rozstrzygnięcie było przedwczesne.

6. Zaskarżoną decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego

(Dz. U. z 2016 r., poz. 23) i art. 21 ust. 1 pkt 2, art. 23a ust. 1 i 4 ustawy z dnia

28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1518 ze zm.), orzekło o utrzymaniu w mocy decyzji Organu I instancji.

W uzasadnieniu Kolegium przytoczyło treść będącego podstawą materialnoprawną decyzji art. 21 ust. 1 pkt 2 oraz art. 23a ustawy o świadczeniach rodzinnych i stwierdziło, że w oparciu o pismo Marszałka Województwa Z., informujące, że w przypadku rodziny A. S. mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od dnia 1 maja 2010 r., Prezydent Miasta S. miał uprawnienie do uchylenia decyzji przyznającej zasiłek pielęgnacyjny na rzecz A. S. z dniem, w którym stwierdzono, że zachodzi konieczność zastosowania przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

7. A. S. zaskarżył opisaną wyżej decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, zarzucając jej:

- naruszenie art. 107 K.p.a. w zw. z art. 23a ust. 5, w zw. z art. 32 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez ich niewłaściwe stosowanie i brak wskazania przyczyn przyjęcia daty 1 maja 2010 r., od której to Organ uchylił decyzję;

- art. 7, art. 77 K.p.a., poprzez ich niezastosowanie;

- art. 32 ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez ich niewłaściwe stosowanie i uchylenie decyzji z mocą wsteczną.

W uzasadnieniu skargi pełnomocnik Skarżącego (matka) wskazała, że w decyzji Organu I i II instancji nie wskazano przepisu, który wyraźnie predestynuje pracownika przybywającego z innego Państwa Członkowskiego jako świadczeniobiorcę, ani aktu (rozstrzygnięcia, czynności) organu lub instytucji państwa obcego, która przyznała świadczenie zagraniczne wskutek skonkretyzowania takiego właśnie przepisu.

Zdaniem Skarżącego, decyzja Organu odwoławczego nie wyjaśnia dlaczego Organ przyjął, że w tym samym okresie matka Skarżącego pobierała świadczenia zarówno w kraju zamieszkania, jak i z kraju pracy ojca dziecka. Organ, zdaniem Skarżącego nie wskazał także w jakim charakterze ojciec dziecka pozostawał zatrudniony w Państwie Członkowskim. Końcowo podkreślono, że świadczenia rodzinne, jakie pobierał ojciec były odpowiednio pomniejszane o świadczenia pobierane przez matkę w Polsce – zatem nie doszło do nienależnego pobrania świadczenia.

8. Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie z w a ż y ł, co następuje.

9. Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.), sądy administracyjne sprawują w zakresie swojej właściwości wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działań organów administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

10. Art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowi, że w przypadku gdy marszałek województwa, w sytuacji, o której mowa w ust. 2, ustali, że mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy uchyla decyzję przyznającą świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1, w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Z przepisu tego wynika, że uzyskanie przez organ gminy informacji od marszałka województwa, że - według ustaleń tego organu - w stosunku do danej osoby mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, obliguje organ do uchylenia decyzji przyznającej świadczenia rodzinne od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji. Organ nie jest przy tym uprawniony do badania zasadności ustaleń właściwego marszałka ani rozważania na tym etapie postępowania jakie mogą być potencjalne skutki uchylenia decyzji.

Skład orzekający w niniejszej sprawie nie podziela prezentowanego przez skarżącego, jak również w części orzecznictwa poglądu, że już w tym stadium postępowania konieczne jest ustalanie, i to przez organ gminy, zobowiązany do zastosowania art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, przesłanek (ustaleń faktycznych i prawnych) w oparciu o które marszałek województwa stwierdził, że w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji zabezpieczenia społecznego. Organ gminy nie jest bowiem uprawniony do weryfikowania prawidłowości działań marszałka województwa, nie dysponuje również odpowiednimi narzędziami pozwalającymi na potwierdzenie albo zaprzeczenie uznania się przez marszałka za organ właściwy w sprawie.

Podkreślenia wymaga, że ustawodawca wyraźnie wskazał w art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, że to marszałek województwa (a nie jakikolwiek inny organ lub organy) samodzielnie ustala, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Prawidłowość tego ustalenia może być poddana ocenie dopiero na etapie kontrolowania wydanych przez marszałka decyzji w sprawie przyznania albo zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych. Przy tym uchylenie decyzji w trybie art. 23a ust. 5 ww. ustawy, nie niesie ze sobą skutku w postaci obowiązku zwrotu pobranych świadczeń lub odmowy ich przyznania. Przenosi wyłącznie kompetencję do rozstrzygnięcia sprawy w przedmiocie świadczeń rodzinnych na rzecz innego, umocowanego do tego prawnie organu.

11. Z art. 23a ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych wynika, że w przypadku, o którym mowa w ust. 5, marszałek województwa wydaje decyzję w sprawie świadczeń rodzinnych zgodnie z art. 21 od dnia, w którym osoba podlega ustawodawstwu państwa, o którym mowa w ust. 1, w zakresie świadczeń rodzinnych w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Oznacza to, że od dnia, w którym osoba uprawniona do świadczeń rodzinnych lub członek rodziny tej osoby przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, właściwym organem do orzekania w sprawie świadczeń rodzinnych jest marszałek województwa. Przy tym sytuacja ta nie dotyczy wyjazdów lub pobytów turystycznych, leczniczych lub związanych z podjęciem przez dziecko kształcenia (art. 23a ust. 2).

Wbrew zatem zarzutom Skarżącego, na etapie stosowania przez organy art. 23a ust. 5 ustawy, nie było podstaw do analizowania przepisów i ewentualnych rozstrzygnięć organów lub instytucji państwa obcego w zakresie przyznanych skarżącemu lub członkom jego rodziny świadczeń w kontekście ich potencjalnej kumulacji. Ustalenie, czy dana osoba "podlega ustawodawstwu innego państwa" nie musi sprowadzać się do wyjaśnienia, czy w sprawie doszło do sytuacji kumulacji pobieranych świadczeń tego rodzaju w dwóch państwach członkowskich. Oznaczałoby to bowiem, że już na etapie stosowania art. 23a ust. 5 ustawy zagadnienie to, potencjalnie sporne, byłoby rozważane i musiałoby zostać przesądzone, przenosząc wyłączną kompetencję marszałka województwa na szczebel postępowania przed organem gminy. Podleganie ustawodawstwu danego państwa nie powinno być rozumiane jako przyznane prawo do świadczeń w państwie tym przewidzianych, ale jako możność potencjalnego zastosowania prawodawstwa danego kraju. W ocenie Sądu, nie zachodziła zatem konieczność tłumaczenia w tym celu przedłożonych przez stronę dokumentów w języku obcym.

12. Za niezasadny Sąd uznał również zarzut zaniechania przez Kolegium wszechstronnego zgromadzenia materiału dowodowego oraz jego oceny i naruszenia art. 7, art. 77 § 1 i K.p.a. Najistotniejszy w sprawie dowód w sprawie, w kontekście zastosowania art. 23a ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, stanowiły ustalenia dokonane przez Marszałka Województwa Z., zawarte w piśmie z dnia 26 marca 2015 r., w którym jednoznacznie wskazano, że do Skarżącego mają zastosowanie przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego od 1 maja 2010 r.

Niezależnie od przedstawionego wyżej stanowiska, nawet przy uwzględnieniu poglądu zaprezentowanego w skardze w kontekście rozumienia pojęcia "ustalenia podlegania ustawodawstwu" innego państwa, Sąd uznał, że Marszałek Województwa Z. wykazał w sposób dostateczny w oparciu o jakie ustalenia przyjął, że w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Jednocześnie okoliczność, jakiego rodzaju świadczenia i za jaki okres mogły zostać przyznane na rzecz Skarżącego w ramach regulacji obowiązujących w poszczególnych krajach, winna zostać wyjaśniona w trakcie postępowania prowadzonego przez ustawowo umocowany do tego organ jakim jest marszałek województwa.

13. Podsumowując, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznał, wychodząc również poza zarzuty i wnioski skargi, stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.), że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, co skutkować musiało oddaleniem skargi, o czym orzeczono na podstawie art. 151 ww. ustawy.