Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Woźniak, Sędziowie Sędzia NSA Małgorzata Gorzeń, Sędzia NSA Sławomir Kozik (spr.), Protokolant Sekretarz Sądowy Sylwia Górny, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 21 maja 2009 r. sprawy ze skargi W. U. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 3 grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odpowiedzialności osoby trzeciej za zobowiązania podatkowe Spółki oddala skargę.

Naczelnik Urzędu Skarbowego decyzją z dnia

4 listopada 2004 r. orzekł o odpowiedzialności W. U. za zaległości podatkowe "A" Sp. z o.o. z tytułu pobranych, a nie wpłaconych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za styczeń, luty, marzec 2002 r. w łącznej kwocie [...] - zł wraz z odsetkami za zwłokę od przedmiotowych zaległości podatkowych liczonymi na dzień wydania ww. decyzji w wysokości - zł, a także za koszty postępowania egzekucyjnego w kwocie [...] - zł.

Dyrektor Izby Skarbowej decyzją z dnia 14 marca 2005 r. uchylił zaskarżoną decyzję organu podatkowego pierwszej instancji w części dotyczącej orzeczenia odpowiedzialności W. U. za zaległości podatkowe "A" Sp. z o.o. z tytułu pobranych, a nie wpłaconych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za marzec 2002 r.

w kwocie [...] zł wraz z odsetkami za zwłokę od przedmiotowych zaległości podatkowych liczonymi na dzień wydania ww. decyzji w wysokości

[...] zł, a także za koszty postępowania egzekucyjnego w kwocie [...] zł oraz utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję w pozostałym zakresie.

Organ odwoławczy wskazał, że zobowiązanie z tytułu pobranych, a nie wpłaconych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za marzec 2002 r. powstało w dniu 22 kwietnia 2002 r. tj. w czasie, gdy W. U. nie był już członkiem zarządu, a zatem rozstrzygnięcie o odpowiedzialności W. U. za ww. zaległości podatkowe pozbawione było podstaw prawnych.

Wyrokiem z dnia 26 maja 2006 r. (sygn. akt 375/05) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżoną decyzję uznając, że narusza ona przepisy prawa procesowego w stopniu mającym istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia. Sąd w uzasadnieniu wskazał jednakże, że prawidłowo organ odwoławczy ustalił, iż z uwagi na bezskuteczność egzekucji określonych zaległości podatkowych "A" Sp. z o.o. za te zaległości podatkowe ponoszą członkowie zarządu spółki. Sąd za niesporną uznał okoliczność, że skarżący, jako członek zarządu, w dniu 4 marca 2002 r. złożył do Sądu Rejonowego wniosek o otwarcie postępowania układowego oraz, że prawomocnym zarządzeniem z dnia 9 kwietnia 2002 r. Sąd Rejonowy zwrócił przedmiotowe podanie. WSA w Gdańsku uznał, że obowiązkiem organów podatkowych było wyjaśnienie przyczyn, które legły u podstaw zwrotu ww. wniosku. Brak powyższych ustaleń, w przekonaniu Sądu, miał istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia zważywszy, że z dniem 27 marca 2002 r. skarżący został odwołany z funkcji członka zarządu. Sąd zobowiązał organ podatkowy do wyjaśnienia, przy ponownym rozpatrywaniu sprawy, dlaczego przedmiotowy wniosek o otwarcie postępowania układowego został przez Sąd Rejonowy zwrócony. Sąd podkreślił, że gdyby okazało się, że to skarżący jako członek zarządu (do dnia 27 marca 2002 r.) nie uzupełnił braków formalnych przedmiotowego wniosku, wówczas uzasadniona byłaby jego odpowiedzialność za zaległości podatkowe Spółki, jeśli zaś odpowiedzialność za zwrot w/w podania ponosiłby nowy zarząd, wówczas uznać należy, iż skarżący tej odpowiedzialności nie ponosi.

Dyrektor Izby Skarbowej, po ponownym rozpatrzeniu sprawy, decyzją z dnia 3 grudnia 2007 r. uchylił zaskarżoną decyzję pierwszej instancji w części dotyczącej orzeczenia odpowiedzialności W. U. za zaległości podatkowe "A" Sp. z o.o. z tytułu pobranych, a nie wpłaconych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za marzec 2002 r., w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, że w rozważanej sprawie należało zastosować przepisy art. 107 – 109, art. 116 i art. 118 ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2002 r. Zgodnie z art. 116 § 1 ordynacji podatkowej (w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2002 r.) - za zaległości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, chyba, że członek zarządu wykaże, iż we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości (postępowanie układowe) albo, że nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości bądź wszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, bądź też wskaże on mienie, z którego egzekucja jest możliwa. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zobowiązania podatkowe, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków.

Organ podkreślił, że w niniejszej sprawie, zaistniały opisane wyżej pozytywne warunkujące odpowiedzialność skarżącego za zaległości spółki z tytułu pobranych, a nie wpłaconych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za styczeń i luty 2002 r., natomiast zgodnie z zaleceniem Sądu, należało zbadać, czy zwrot wniosku o wszczęcie postępowania układowego był przez skarżącego zawiniony. Organ odwoławczy ustalił, że w postępowaniu z wniosku o wszczęcie postępowania układowego zobowiązano wnioskodawcę do uiszczenia wpisu w kwocie 300,- zł, dołączenia propozycji układowych w ilości odpowiadającej ilości wierzycieli zgłoszonych do układu, dołączenie aktualnego odpisu z rejestru handlowego, dołączenie spisu wierzycieli z podaniem formy organizacyjno – prawnej, imienia i nazwiska oraz adresu osób prowadzących działalność gospodarczą (np. w formie spółki cywilnej), firmy i adresu siedziby (w przypadku osób prawnych), kwoty wierzytelności i terminów ich płatności, dołączenia wykazów tytułów egzekucyjnych. Organ stwierdził, że z uzasadnienia zarządzenia o zwrocie wynika, że skarżący nie uzupełnił prawidłowo powyższych braków formalnych, tj. nie podał prawidłowo danych przedsiębiorców, ich formy organizacyjno – prawnej, nie podał adresów zamieszkania wspólników spółek cywilnych. Uwzględniając powyższe organ drugiej instancji uznał, że zwrot wniosku o wszczęcie postępowania układowego nastąpił na skutek zaniedbań zawinionych przez skarżącego, nie dołożył on bowiem należytej staranności przy wykonywaniu zarządzenia Sądu wzywającego do uzupełnienia braków formalnych wniosku. Organ stanął na stanowisku, że skarżący nie wykazał negatywnych przesłanek uwolnienia się od odpowiedzialności za przedmiotowe zaległości podatkowe reprezentowanej spółki, z akt sprawy nie wynika bowiem, by został we właściwym czasie zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie jej zapobiegające. Strona nie udowodniła braku winy w niezgłoszeniu powyższych wniosków, ani nie wskazano mienia, z którego egzekucja mogłaby zaspokoić zaległości podatkowe płatnika. Organ odwoławczy zakwestionował wyłącznie rozstrzygnięcie w zakresie odpowiedzialności skarżącego za pobrane, a nie wpłacone zaliczki na podatek dochodowy "A" Sp. z o.o. za marzec 2002 r., bowiem dotyczyły one okresu, gdy skarżący nie pełnił już funkcji członka zarządu, brak było więc przesłanek do orzeczenia tej odpowiedzialności.

W skardze na powyższą decyzję W. U. wnosząc o jej uchylenie stwierdził, że w trakcie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu "A" Sp. z o.o. we właściwym czasie zarząd wystąpił do Sądu Rejonowego z wnioskiem o otwarcie postępowania układowego z wierzycielami. Wniosek ten złożono 4 marca 2002 r., aby stworzyć warunki dla ochrony wierzycieli określone w art. 299 ksh oraz art.116 § 1 ordynacji podatkowej. Z dniem 27 marca 2002 r. skarżący został odwołany z funkcji członka zarządu spółki i od tego dnia nie był informowany o bieżących sprawach dotyczących spółki.

Skarżący podkreślił, że do momentu odwołania go z funkcji członka zarządu toczyło się postępowanie układowe, a spółka wykonywała wszelkie czynności i obowiązki związane z toczącym się postępowaniem układowym nałożone przez Sąd prowadzący postępowanie. Z dokumentów zgromadzonych w trakcie postępowania odwoławczego prowadzonego przez Dyrektora Izby Skarbowej wynika, iż nowo powołany Zarząd nie wywiązywał się z obowiązków wynikających z toczącego się postępowania XVII Ukł 13/02, co w konsekwencji doprowadziło do oddalenia wniosku o otwarcie postępowania układowego w dniu 9 kwietnia 2002 r. Skarżący zakwestionował ustalenia organu podatkowego, że nie dołożył należytej staranności w związku z postępowaniem o wszczęcie postępowania układowego.

Dyrektor Izby Skarbowej w odpowiedzi na skargę wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Na wstępie rozważań należy wskazać, że zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 z późn.zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem.

Z kolei przepis art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn.zm.) – zwanej w dalszej części "p.p.s.a", stanowi, że kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne.

W wyniku takiej kontroli decyzja może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) p.p.s.a.).

W niniejszej sprawie w pierwszej kolejności należy rozważyć zakres związania organów podatkowych i składu orzekającego wyrokiem wydanym w sprawie w dniu

26 maja 2006 r. (sygn. akt I SA/ Gd 375/05). Stosownie bowiem do art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność była przedmiotem zaskarżenia. Przez ocenę prawną należy rozumieć wyjaśnienie treści przepisów prawnych mających zastosowanie w sprawie oraz zakresu ich zastosowania.

Rozstrzygnięcie co do zakresu związania wydanym wcześniej wyrokiem jest o tyle istotne, że naruszenie przez organ podatkowy reguły z art. 153 p.p.s.a. powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny powołanym wyrokiem uchylił zaskarżone orzeczenie ze względu na naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy. Sąd zarzucił organowi brak wyjaśnienia istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych, tj. ustalenia, czy skarżący, czy też nowy zarząd ponosi odpowiedzialność za niewykonanie zarządzenia Sądu w przedmiocie uzupełnienia braków formalnych wniosku o wszczęcie postępowania układowego, co spowodowało zwrot wniosku. Sąd wyjaśnił, że gdyby okazało się, iż to skarżący, jako członek zarządu, nie uzupełnił braków formalnych wniosku, wówczas uzasadniona byłaby jego odpowiedzialność za zaległości podatkowe płatnika. Jednocześnie Sąd przesądził, że organy podatkowe prawidłowo ustaliły, że w niniejszym przypadku zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności członków zarządu za przedmiotowe zaległości podatkowe reprezentowanej spółki przewidziane w art. 116 ordynacji podatkowej.

Co do zasady więc, zgodnie z powołanym art. 153 p.p.s.a., wyrażone

w uzasadnieniu orzeczenia zapatrywania prawne wiążą organ ponownie rozpoznający sprawę oraz sąd. Wskazać jednak należy, że powyższa zasada nie jest bezwzględną. Ocena prawna przestaje wiązać w przypadku zmiany stanu prawnego czyniącej nieaktualnym wyrażony przez sąd pogląd (por. wyrok NSA – OZ w Poznaniu z dnia 16 października 1997 r. I SA/Po 263/97, Lex nr 30884). Podobnie istotne zmiany stanu faktycznego sprawy mogą powodować nieaktualność, a co za tym idzie ustanie mocy wiążącej uzasadnienia orzeczenia sądu administracyjnego (T.Woś, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Lexis Nexis, Warszwa 2005 r, s. 477).

Odnosząc powyższe rozważania teoretyczne do okoliczności niniejszej sprawy stwierdzić należy, że nie wystąpiły przesłanki wyłączające zastosowanie art. 153 p.p.s.a. Dlatego też kognicja Sądu obecnie rozpoznającego sprawę ogranicza się zasadniczo do zbadania, czy organ podatkowy prawidłowo wykonał zalecenia co do postępowania dowodowego zawarte w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 26 maja 2006 r. oraz czy proces subsumcji ustalonego stanu faktycznego nie budzi zastrzeżeń.

Zdaniem Sądu organ odwoławczy, na podstawie pisma Sądu Rejonowego z dnia 22 maja 2007 r., trafnie ustalił osobę odpowiedzialną za nieprawidłowe wykonanie zarządzenia Sądu w sprawie wniosku o otwarcie postępowania układowego, ponieważ z pisma jednoznacznie wynika, że osobą podpisującą pismo uzupełniające braki formalne był skarżący. Skoro zaś starając się uzupełnić powyższe braki (przed upływem terminu wyznaczonego przez Sąd Rejonowy), w rzeczywistości nie wykonał on zobowiązania Sądu do uzupełnienia braków wniosku, to ponosi odpowiedzialność za negatywne rozpoznanie wniosku (termin do uzupełnienia braków upłynął dwa dni po złożeniu pisma do sądu przez skarżącego). W przekonaniu Sądu twierdzenia skarżącego, że to nowy zarząd nie wywiązał się z obowiązków w postępowaniu XVII Ukł 13/02, nie znajdują potwierdzenia w materiale dowodowym. Powołane powyżej pismo Sądu Rejonowego jednoznacznie wskazuje, że to skarżący nie dochował należytej staranności w wykonaniu nałożonych przez Sąd zobowiązań. Stąd Sąd rozpoznający sprawę uznał za prawidłową ocenę organu odwoławczego, że zaniedbanie usunięcia braków wniosku o otwarcie postępowania układowego czyni uzasadnioną odpowiedzialność skarżącego za zaległości podatkowe spółki.

Przepis 116 § 1 ordynacji podatkowej (w brzmieniu obowiązującym do

31 grudnia 2002 r.) statuuje negatywne przesłanki orzeczenia odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe reprezentowanej spółki. Stosownie do tego przepisu możliwe jest uchylenie się od odpowiedzialności, gdy członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości (postępowanie układowe) albo, że nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości bądź wszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, bądź też wskaże on mienie, z którego egzekucja jest możliwa.

W przekonaniu Sądu organ odwoławczy prawidłowo stwierdził, że powyższe przesłanki nie zostały przez skarżącego wykazane, ponieważ z akt sprawy nie wynika, by we właściwym czasie skarżący złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, ani nie udowodniono braku winy w niezgłoszeniu tego wniosku, skarżący nie wskazał mienia,

z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie przedmiotowych zaległości podatkowych.

Powyższe dało Sądowi podstawę do uznania, wbrew stanowisku strony skarżącej, że zaskarżona decyzja nie narusza przepisów postępowania w takim zakresie, by naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd nie dopatrzył się również, aby zaskarżona decyzja naruszała przepisy prawa materialnego.

Mając na uwadze wszystkie przedstawione powyżej okoliczności Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę uznając ją za bezzasadną.