Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sędzia WSA Przemysław Żmich (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 lipca 2019 r. sprawy ze sprzeciwu M. S., M. S., M. S., D. S. i W. S. na decyzję Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia [...] maja 2019 r. nr [...] w przedmiocie użytkowania wieczystego nieruchomości oddala sprzeciw.

Decyzją z [...] maja 2019 r., nr [...], Minister Inwestycji i Rozwoju, po rozpatrzeniu odwołania [...] S.A. od decyzji Wojewody [...] z [...] lutego 2019 r. nr [...] odmawiającej stwierdzenia nabycia przez Skarb Państwa z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. prawa własności gruntu położonego w [...], obręb [...],[...], oznaczonego jako działka nr [...], o pow. [...] ha, uregulowanego w księdze wieczystej nr [...] oraz nabycia z mocy prawa z dniem 1 czerwca 2003 r. przez [...] S.A. prawa użytkowania wieczystego ww. gruntu wraz z prawem własności urządzeń znajdujących się na tym gruncie – uchylił w całości decyzję organu I instancji i przekazał sprawę temu organowi do ponownego rozpatrzenia.

Jako podstawę prawną ww. decyzji Minister wskazał art. 37a ustawy z 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. z 2018 r. poz. 1311 ze zm.) – dalej zwanej "ustawą". Minister podał, że zgodnie z art. 37a ust 1 i 2 ustawy, grunty wchodzące w skład linii kolejowych, pozostające 28 lutego 2003 r. we władaniu [...] S.A., niestanowiące własności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub [...] S.A., stają się z dniem 1 czerwca 2003 r. z mocy prawa własnością Skarbu Państwa za odszkodowaniem, z zastrzeżeniem ust. 7 i przedmiotem użytkowania wieczystego [...] S.A., a budynki, lokale i inne urządzenia znajdujące się na tych gruntach - własnością [...] S.A. Nabycie praw w tym trybie potwierdza wojewoda w drodze decyzji. Natomiast w myśl art. 4 ust. 2 ustawy z 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym, w brzmieniu obowiązującym 28 lutego 2003 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 591 ze zm.), linia kolejowa oznacza - drogę szynową wraz z przyległym pasem gruntu, a także budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego oraz zajęte pod nie grunty, a zgodnie z art. 4 pkt 4 ustawy przyległy pas gruntu oznacza pasy gruntu wzdłuż drogi szynowej usytuowane po obu jej stronach oraz przestrzeń nad i pod powierzchnią gruntu, niezbędne do bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego.

Minister wskazał, że art. 37a określa przesłanki, których łączne wystąpienie powoduje skutek w postaci przejścia prawa własności gruntu stanowiącego element linii kolejowej na rzecz Skarbu Państwa i jednoczesne ustanowienie prawa użytkowania wieczystego tego gruntu na rzecz [...] S.A. wraz z własnością urządzeń infrastruktury kolejowej. Dla spełnienia przesłanek wynikających z powołanego przepisu wystarczy stwierdzenie, że na gruncie w dniu 28 lutego 2003 r. usytuowana była linia kolejowa, a [...] S.A. miała przedmiotową nieruchomość w tym dniu we władaniu oraz, że nieruchomość w tym dniu nie stanowiła własności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub [...] S.A.

Minister podał, iż pierwotnie wnioskiem uwłaszczeniowym objęta została działka nr [...], powstała z podziału działki pierwotnej nr [...], która na podstawie decyzji Wojewody [...] uległa podziałowi na działkę nr [...] i działkę nr [...].

Organ odwoławczy podał, że ze znajdującej się w aktach sprawy umowy darowizny z [...] kwietnia 1983 r. Rep. A nr [...], umowy sprzedaży z [...] marca 1992 r. Rep. A Nr [...] oraz umowy sprzedaży z [...] czerwca 1992 r. Rep. A Nr [...] działka nr [...] (z podziału której powstała działka nr [...]) w dniu [...] lutego 2003 r. stanowiła współwłasność M. S., J. Z. i C. S., natomiast z księgi wieczystej nr [...], prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...] wynika, że w dziale II tej księgi jako aktualni właściciele działki nr [...] ujawnieni zostali M.S., M. S., M. S., D. S. i W. S..

Według Ministra, Wojewoda [...] w decyzji z [...] lutego 2019 r. zasadnie wskazał, iż [...] lutego 2003 r. działka nr [...] stanowiła własność osób fizycznych, a tym samym przedmiotowy grunt nie stanowił własności Skarbu Państwa, ani jednostki samorządu terytorialnego.

Dalej Minister wskazał, że ze znajdujących się w aktach sprawy dokumentów wynika, że działka nr [...] zajęta była pod czynną linię kolejową oraz pozostawała we władaniu [...] S.A. w związku z tym spełniona została kolejna z przesłanek zastosowania art. 37a ustawy czyli zajętość danej nieruchomości pod czynną linię kolejową oraz pozostawanie jej we władaniu [...] S.A. Ponadto w aktach sprawy znajduje się oświadczenie osób upoważnionych do reprezentowania [...] S.A., z którego wynika, że działka nr [...] (z podziału której powstała działka nr [...]) z obrębu [...] jest zajęta pod linię kolejową nr [...].

Zdaniem Ministra, fakt zajęcia działki nr [...] z obr. [...],[...], z której następnie wydzielono przedmiotową działkę nr [...] pod linię kolejową i władania nią przez [...] S.A., potwierdza załączony do wniosku uwłaszczeniowego z [...] września 2014 r. wykaz z ewidencji środków trwałych grupy II z [...] kwietnia 2014 r. sporządzony dla działki nr [...]. Wynika z niego, że na przedmiotowym gruncie znajduję się mur oporowy w km [...] linii nr [...] zbudowany w 1990 r. Minister podał, że w aktach sprawy znajduje się pismo Urzędu Miasta [...] z [...] lutego 2015 r., w którym wskazano, iż część działki nr [...] jest zajęta pod mur oporowy stanowiący fragment infrastruktury kolejowej oraz mapa z naniesionym pasem niezbędnym dla prowadzenia ruchu kolejowego przedłożona przy piśmie [...] S.A. w [...] z [...] grudnia 2018 r.

Powyższe dokumenty, zdaniem Ministra świadczą o spełnieniu przesłanek o których mowa w art. 37a ustawy.

Dodatkowo Minister podał, iż z treści znajdującej się w aktach niniejszej sprawy umowy sprzedaży z [...] października 2010 r. oraz umowy darowizny z [...] września 2007 r. wynika, że działka nr [...] w datach zawarcia tych umów pozostawała niezabudowana. Zatem z akt sprawy nie wynika, aby znajdujący się obecnie na przedmiotowej nieruchomości garaż, znajdował się na niej również w dniu [...] lutego 2003 r.

Minister wskazał, że decyzja uwłaszczeniowa wydawana na podstawie art. 37a ustawy ma charakter deklaratoryjny, a zatem mocą tej decyzji potwierdza się jedynie istniejący obiektywnie stan faktyczny i prawny. Decyzja taka nie ma zatem charakteru uznaniowego, gdyż organ w chwili jej wydawania zobowiązany jest jedynie do stwierdzenia, że zachodzi określony stan faktyczny, z którym przepis ustawy wiąże określony skutek prawny. Dlatego ziszczenie się pozytywnych przesłanek uwłaszczenia w dniu [...] lutego 2003 r. (przy braku przesłanki negatywnej) uprawnia organ do wydania decyzji uwłaszczeniowej, niezależnie od tego, jakie czynności prawne zostały podjęte w stosunku do nieruchomości w okresie między wyżej wskazaną datą a wydaniem tejże decyzji. W związku z powyższym dla stwierdzenia w niniejszej sprawie w drodze decyzji nabycia przez Skarb Państwa z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. prawa własności przedmiotowej nieruchomości oraz nabycia z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. przez [...] S.A. prawa użytkowania wieczystego gruntu wraz z prawem własności urządzeń znajdujących się na tym gruncie nie miało znaczenia zbycie nieruchomości, dokonane po [...] lutego 2003 r.

Minister odnosząc się do kwestii istnienia w obrocie prawnym decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej z [...] czerwca 2017 r., wskazał, że decyzja ta wydana na podstawie ustawy z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, posiada charakter konstytutywny, a zatem wywołuje skutki ex nunc, czyli od chwili w której stała się ostateczna. Decyzja tego rodzaju w przeciwieństwie do rozstrzygnięcia o charakterze deklaratoryjnym tworzy nowy stan prawny. Oznacza to, że stan prawny ukształtowany na podstawie decyzji Wojewody [...] nr [...] z [...] czerwca 2017 r. o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej nie ma wpływu na postępowanie toczące się w trybie art. 37a ustawy.

Powyższe, zdaniem Ministra wskazuje, że organ I instancji błędnie uznał, iż na gruncie przedmiotowej sprawy nie zostały spełnione wszystkie przesłanki z art. 37a oraz, że uwłaszczenie przedmiotowym gruntem naruszało prawa osób trzecich, a w konsekwencji bezzasadnie odmówił stwierdzenia nabycia przez Skarb Państwa z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. prawa własności gruntu wchodzącego w skład linii kolejowej nr [...] relacji [...], położonego w [...], obręb [...],[...], oznaczonego jako działka nr [...], o pow. [...] ha, uregulowanego w księdze wieczystej nr [...] oraz nabycia z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. przez [...] S.A. prawa użytkowania wieczystego ww. gruntu wraz z prawem własności urządzeń znajdujących się na tym gruncie.

Na decyzję Ministra Inwestycji i Rozwoju z [...] maja 2019 r. sprzeciw do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyli M. S., M. S., M.S., D. S. i W. S.. Zaskarżonej decyzji zarzucili naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia: 1) art. 138 § 2 kpa polegające na jego zastosowaniu i wydanie przez Ministra Inwestycji i Rozwoju decyzji uchylającej zaskarżoną decyzję w całości i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, w sytuacji, gdy nie zaistniała konieczność wyjaśnienia zakresu sprawy mającego istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie, w przypadku dysponowania przez organ II instancji w dacie wydawania zaskarżonej decyzji materiałem pozwalającym na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy; 2) art. 7 w zw. z art. 77 § 1 i art. 80 kpa poprzez nierozpatrzenie w całości zebranego w sprawie materiału dowodowego; 3) art. 10 § 1 w zw. z art. 8 w zw. z art. 9 kpa poprzez prowadzenie postępowania z naruszeniem zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej; 4) art. 107 § 3 kpa do którego to naruszenia doszło w następstwie niewykazania w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji dowodów, na których podstawie organ oparł stanowisko, że na gruncie przedmiotowej sprawy zostały spełnione łącznie wszystkie przesłanki wynikające z art. 37a ustawy oraz, że oceniane uwłaszczenie nie naruszało praw osób trzecich, jak i przyczyn z powodu których organ odmówił wiarygodności twierdzeniom organu I instancji i skarżących.

Ponadto, skarżący, na podstawie art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.) – dalej "ppsa", wnieśli o dopuszczenie dowodu z dokumentacji fotograficznej w ilości 17 zdjęć na okoliczność faktycznego posiadania i władztwa nad sporną działką w latach 2002-2019.

Mając powyższe na uwadze skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonej decyzji Ministra Inwestycji i Rozwoju z [...] maja 2019 r. i zasądzenie od organu na rzecz skarżących kosztów postępowania sądowego.

W obszernym uzasadnieniu sprzeciwu skarżący przedstawili stan faktyczny sprawy, podnosząc, że organ odwoławczy dokonał pobieżnej i powierzchownej analizy zgromadzonego materiału dowodowego, tym samym uznając za prawdziwe twierdzenia [...] S.A. jakoby na gruncie przedmiotowej sprawy zostały spełnione przesłanki uwłaszczenia gruntu oznaczonego jako działka nr [...].

Wskazali na błędny wniosek organu odwoławczego, który nie znajduje oparcia w zebranym materiale dowodowym, iż zajętość danej nieruchomości pod czynną linię kolejową oraz pozostawania we władaniu [...] S.A. należy stwierdzić na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy.

Dalej skarżący zwrócili uwagę, że Minister przyznał wiarygodność dokumentowi w postaci oświadczenia osób upoważnionych do reprezentowania [...] S.A z [...] września 2014 r. złożonego pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań (art. 233 § 1 Kodeksu karnego), z którego to oświadczenia wynika że działka nr [...] (z podziału której powstała działka nr [...]) z obrębu [...] jest zajęta pod linię kolejową nr [...].

Zdaniem skarżących powołany stan faktyczny odpowiadający prawdzie i rzeczywistości, z którego jednoznacznie wynika, że działka nr [...] (obecnie [...]) nigdy nie była zajęta pod linię kolejową nr [...], gdyż poza posadowieniem na spornej działce muru oporowego odstąpiono od dalszej inwestycji, to tym samym za zasadne należy uznać iż J. M., pełniąca na dzień sporządzania oświadczenia funkcję dyrektora regionalnego ds. współpracy z samorządami i S. K. - Naczelnik Wydziału Geodezji i Regulacji Stanów Prawnych dopuścili się przestępstwa, o którym mowa w art. 233 § 1 Kodeksu karnego.

Skarżący dodali, że organ odwoławczy stwierdził, że skoro do wniosku uwłaszczeniowego z [...] września 2014 r. został załączony wykaz z ewidencji środków trwałych grupy II z [...] kwietnia 2014 r., sporządzony dla działki nr [...], z którego wynika, że na przedmiotowym gruncie znajduje się mur oporowy zbudowany w roku 1990, to za zasadne należy uznać władanie ww. działką przez [...] S.A.

W ocenie skarżących fakt posadowienia muru oporowego nie przesądza o faktycznym władztwie nad gruntem [...] S.A., ponieważ jak wskazuje orzecznictwo i doktryna mur oporowy nie jest częścią linii kolejowej.

Podali, że w piśmie Urzędu Miasta [...] z [...] lutego 2015 r. zostało wskazane, że jedynie niewielka część powierzchni działki nr [...] (obecnie [...]) leżąca wzdłuż jej południowej granicy stanowi fragment muru oporowego, natomiast nieruchomość wykorzystywana jest jako parking.

Ustosunkowując się do przedłożenia przez [...] S.A. mapy z naniesionym pasem niezbędnym dla prowadzenia ruchu kolejowego zwrócili uwagę po jakim czasie od złożenia wniosku o uwłaszczenia została ona załączona w poczet materiału dowodowego. Dodatkowo wskazuje ona jako teren niezbędny do prowadzenia ruchu kolejowego część działki, na której zlokalizowany jest (i był w 2003 r.) parking.

Skarżący podkreślili, że teren działki nr [...] nigdy nie był we władaniu [...] S.A., jak również działka o numerze [...] nigdy nie była, ani nie jest we władaniu [...] S.A. Jedynie niewielka jej część zajęta jest przez mur oporowy, co w świetle wyżej przedstawionych argumentów jest bez znaczenia. Mur oporowy nie wchodzi bowiem (ani nie wchodził w 2003 r.) w skład linii kolejowej.

Zdaniem strony skarżącej, organ II instancji błędnie przyjął fakt posiadania działki nr [...] przez [...] S.A. w 2003 r. w oparciu o bezkrytycznie przyjęte oświadczenie pracowników [...] S.A. z [...] września 2014 r., które to oświadczenie jest nieprawdziwe. Ich zdaniem podział działki nr [...] na działki o nr [...] i [...] został dokonany w związku z realizacją inwestycji kolejowej planowanej na lata 2020-2021. W związku z powyższym dokonany podział w żaden sposób nie odpowiada kryteriom wynikającym z ustawy.

W ocenie skarżących zasadnie można przyjąć, iż powyższe dokumenty nie wskazują na spełnienie przesłanek, o których mowa w art. 37a ustawy, a uznanie i przyjęcia za prawidłowe przez organ odwoławczy odmiennego stanowiska niewątpliwie stanowiło podstawę do naruszenia przezeń art. 10 § 1 w zw. z art. 8 w zw. z art. 9 kpa oraz art. 107 § 3 kpa.

W odpowiedzi na sprzeciw organ podtrzymał wcześniej swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji Ministra inwestycji i Rozwoju.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Sprzeciw nie jest uzasadniony bowiem zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

Sąd zauważa, że materialnoprawną podstawę decyzji wydanej w niniejszej sprawie przez organ I instancji stanowił art. 37a ustawy.

Przepis ten określa przesłanki, od których łącznego spełnienia uzależnione jest nabycie przez Skarb Państwa z mocy prawa z dniem 1 czerwca 2003 r. prawa własności gruntów, a przez [...] S.A. prawa użytkowania wieczystego tych gruntów i własności znajdujących się na nim naniesień. Są to: 1) faktyczne zajęcie [...] lutego 2003 r. gruntu pod linię kolejową, 2) władanie gruntem w tej dacie przez [...] S.A., 3) nieprzysługiwanie Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego lub [...] S.A. prawa własności do tego gruntu.

Przepis ten, jako mający charakter wywłaszczeniowy, musi być wykładany w sposób ścisły. Kluczowe znaczenie dla określenia zakresu przedmiotowego jego działania ma interpretacja użytego w nim zwrotu normatywnego "linia kolejowa", z tego względu, że tylko grunty wchodzące w skład tej linii podlegały wywłaszczeniu.

Ustawa nie definiuje pojęcia "linia kolejowa" w związku z czym należy w tym zakresie odnieść się do definicji zawartej w obowiązującej wówczas ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. Nr 96, poz. 591 ze zm.). Z art. 4 pkt 2 tej ustawy wynika, że ilekroć w ustawie jest mowa o linii kolejowej należy przez to rozumieć drogę szynową wraz z przyległym pasem gruntu, a także budynki, budowle i urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego oraz zajęte pod nie grunty. Z kolei według art. 4 pkt 4 tej ustawy przyległy pas gruntu, to pasy gruntu wzdłuż drogi szynowej usytuowane po obu jej stronach oraz przestrzeń nad i pod powierzchnią gruntu, niezbędne do bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego.

W niniejszej sprawie nie jest sporne to, że nieruchomość oznaczona obecnie jako działka nr [...] o pow. [...] ha (stanowiąca [...] lutego 2003 r. część działki nr [...]) była [...] lutego 2003 r. i [...] czerwca 2003 r. własnością osób fizycznych.

Trafnie też zwrócił uwagę Minister Inwestycji i Rozwoju, że opisana wyżej nieruchomość była [...] lutego 2003 r. faktycznie zajęta pod linię kolejową.

Ze znajdującego się w aktach sprawy wniosku [...] S.A. z [...] września 2014 r. o nabycie działki nr [...] w trybie art. 37a ustawy wynika, że część działki nr [...] zajęta jest pod mur oporowy stanowiący element infrastruktury wybudowanej w 1990 r. dwutorowej linii kolejowej nr [...] relacji [...]. Linia ta jest zelektryfikowana, zaopatrzona w kable teletechniczne, energetyczne i infrastrukturę towarzyszącą.

Z wyciągu [...] S.A. z Ewidencji środków trwałych oraz pisma Urzędu Miasta [...] z [...] lutego 2015 r. wynika, że w południowej części działki nr [...] w dniu [...] lutego 2003 r. był posadowiony fragment muru oporowego. Cały mur ma dł. [...] m i został wybudowany w 1990 r.

Aby wydzielić część nieruchomości zajętą pod mur oporowy [...] S.A. podjęło czynności mające na celu wydzielenie tego fragmentu nieruchomości (pismo [...] S.A. z [...] sierpnia 2015 r.), Wydzielenie części działki nr [...] zajętej pod mur oporowy nastąpiło w sprawie zakończonej decyzją Wojewody [...] z [...] czerwca 2017 r. nr [...] o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej, zaopatrzonej w rygor natychmiastowej wykonalności. Wydzieloną część działki nr [...] oznaczono jako działkę nr [...] o pow. [...] ha (Wykaz zmian gruntowych w skali: 1:500).

Skoro wspomniany mur oporowy istniał już w 1990 r. i nie zmienił swojego położenia w terenie, to podział dokonany na potrzeby wydania decyzji lokalizacyjnej w trybie specustawy kolejowej celem wydzielenia fragmentu muru oporowego posadowionego na działce nr [...] mógł być wykorzystany na potrzeby sprawy o nabycie mienia w trybie art. 37a ustawy.

Pas niezbędny do prowadzenia ruchu kolejowego według stanu na [...] lutego 2003 r. (pokrywający się z terenem późniejszej działki nr [...])[...] S.A. przedstawiła na mapie załączonej do pisma z [...] grudnia 2018 r.

Z pisma stron zatytułowanego "Stanowisko stron postępowania" z [...] stycznia 2019 r. wynika, że strony akceptują zakres podziału wynikający z ostatecznej decyzji lokalizacyjnej nr [...] wskazując, że tą decyzją został rozstrzygnięty dokładny zakres nieruchomości wchodzącej w skład linii kolejowej. Strony potwierdziły zatem, że teren wydzielony decyzją lokalizacyjną nr [...] (działka nr [...]) nie był zabudowany garażem lub parkingiem.

Strony wskazały, że obecnie toczy się postępowanie odszkodowawcze za nabycie działki nr [...] w trybie specustawy drogowej. Strony uważają zatem, że to mienie winno stanowić własność Skarbu Państwa i być przeznaczone pod linię kolejową nr [...], ale za odszkodowaniem.

Wobec tego [...] S.A. zmodyfikowała treść wniosku o nabycie mienia w trybie art. 37a ustawy wskazując, że domaga się nabycia działki nr [...] (pismo z [...] listopada 2018 r.).

Wbrew temu co twierdzą skarżący z § 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie określenia rodzajów budynków, budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego (Dz. U. z 2001 r. Nr 66, poz. 676) wynika, że do prowadzenia ruchu kolejowego przeznaczone są budowle stanowiące konstrukcje oporowe. Niewątpliwie mur oporowy jest taką konstrukcją.

Zatem tego typu budowla, zajęty pod nią grunt oraz przyległy pas gruntu niezbędny do bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego (teren oznaczony obecnie jako działka nr [...]) mieszą się w definicji linii kolejowej z art. 4 pkt 2 i 4 ustawy z 1997 r. o transporcie kolejowym i można to mienie potraktować jako grunty wchodzące [...] lutego 2003 r. w skład linii kolejowej, o których mowa w art. 37a ust. 1 ustawy.

Wbrew temu co twierdzą skarżący art. 37a ustawy nie daje organom możliwości oceny, czy dany mur oporowy jest niezbędny do prowadzenia linii kolejowej. Skoro przepis prawa formalnie kwalifikuje konstrukcje oporowe do budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego, to ten stan prawny jest wiążący dla organów orzekających w sprawie o nabycie mienia w trybie art. 37a ust. 1 ustawy.

Skarżący pomijają to, że definicja linii kolejowej z art. 4 pkt 2 i 4 ustawy z 1997 r. o transporcie kolejowym nie odnosi się jedynie do budowli przeznaczonej do prowadzenia ruchu kolejowego. Przepis ten przewiduje, że przestrzenny zakres zajęcia pod linię kolejową obejmuje także grunt pod budowlą ale też przyległy pas gruntu niezbędny do bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego (do muru oporowego musi być zapewniony swobodny dostęp służb kolejowych, aby mogły być wykonywane czynności remontowe, utrzymaniowe, konserwacyjne względem tej budowli). Wobec tego teren oznaczony obecnie jako działka nr [...] obejmuje obszar większy niż tylko sam obszar na którym posadowiona jest ta budowla.

Rację ma także Minister, że sporny grunt był [...] lutego 2003 r. we władaniu [...] S.A. Wskazane wyżej mienie kolejowe było zarządzane przez [...] S.A. [...] S.A. wybudowało na spornym gruncie w 1990 r. linię kolejową i mur oporowy. Mienie to jest ewidencjonowane przez [...] S.A. Z pisma Urzędu Miasta [...] z [...] września 2015 r. wynika, że [...] Dyrekcja [...] w [...] była inicjatorem podziału działki nr [...] na działkę nr [...] i [...]. We wniosku o uwłaszczenie z [...] września 2014 r. przedstawiciele [...] S.A. oświadczyli, że podmiot ten władał spornym gruntem [...] lutego 2003 r. Z aktów notarialnych z 2007 r. Rep. A [...] i z 2010 r. Rep. A Nr [...] wynika, że działka nr [...] była niezabudowana natomiast garaż znajdował się na działce nr [...]. Wobec tego nie można uznać, aby [...] lutego 2003 r. wskazanym wyżej mieniem kolejowym władały wyłącznie osoby prywatne poprzez to, że wykorzystywały sporny grunt tylko dla własnych potrzeb.

Rację ma też Minister twierdząc, że w niniejszej sprawie nie można uznać, że nabycie praw, o których mowa w art. 37a ust. 1 ustawy, naruszało prawa osób trzecich (art. 37a ust. 5 ustawy).

Sąd zwraca uwagę, że według art. 37a ust. 1 i 2 ustawy nabycie praw (prawa własności przez Skarbu Państwa, prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności urządzeń znajdujących się na gruncie przez [...] S.A.) następowało z mocy prawa z dniem [...] czerwca 2003 r. Stan prawny z tej daty miał zatem znaczenie dla ustalenia, czy wystąpiła przeszkoda do uwłaszczenia w postaci naruszenia praw osób trzecich. Zatem zdarzenia prawne – nabycie spadku i czynności cywilnoprawne dotyczące spornej nieruchomości, dokonane po dacie 1 czerwca 2003 r. nie mają znaczenia dla oceny przeszkody do uwłaszczenia z art. 37a ust. 5 ustawy.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że Minister prawidłowo zastosował art. 138 § 2 kpa, w wersji obowiązującej do [...] czerwca 2017 r.

Zgodnie z tym przepisem organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Niewątpliwie decyzja organu I instancji została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 77 § 1, art. 80 kpa, w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy.

Wojewoda [...] nie wyjaśnił kwestii "zajętości" spornej nieruchomości pod linię kolejową w sposób dokładny i wszechstronny. Nie rozpatrzył i nie ocenił wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów w ich całokształcie, co skutkowało błędną oceną w zakresie niespełnienia przez wnioskodawcę uwłaszczenia przesłanki "zajęcia" spornego gruntu pod linię kolejową.

Dodatkowo organ I instancji naruszył przepis prawa materialnego – art. 37a ust. 5 ustawy. Wojewoda [...] błędnie uznał, że nabycie prawa własności przez M. S. oraz D. i W. małż. S. po dacie [...] czerwca 2003 r. naruszało ich prawa, jako osoby trzecie, w rozumieniu art. 37a ust. 5 ustawy.

Powoływanie się w tej kwestii przez organ I instancji na zasadę rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece – Dz. U. z 2018 r. poz. 1916 ze zm.) jest wątpliwe. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa przeciwko prawom obciążającym nieruchomość z mocy ustawy, niezależnie od wpisu (art. 7 pkt 1 tej ustawy). Decyzja stwierdzająca nabycie praw, o której mowa w art. 37a ust. 4 ustawy, ma charakter deklaratoryjny. Stwierdza, że grunt zajęty pod linię kolejową z mocy samego prawa, tj. art. 37a ust. 1 ustawy stał się z dniem [...] czerwca 2003 r. własnością Skarbu Państwa oraz został obciążony prawem użytkowania wieczystego oraz prawem własności urządzeń znajdujących się na gruncie na rzecz [...] S.A. Wpis do księgi wieczystej tak powstałego prawa użytkowania wieczystego ma charakter obowiązkowy, ale deklaratoryjny.

Zasadnie wskazał Minister w zaskarżonej decyzji kasatoryjnej, że konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Zakres ten dotyczy ustalenia warunków użytkowania wieczystego spornej nieruchomości przez [...] S.A. (wskazania okresu użytkowania wieczystego – art. 236 Kodeksu cywilnego, określenia celu użytkowania wieczystego – art. 62 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, sposobu korzystania z gruntu – art. 239 § 1 Kodeksu cywilnego, określenia opłat rocznych za użytkowanie wieczyste – art. 71 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami).

W zaskarżonej decyzji Minister, zgodnie z art. 138 § 2 kpa, wskazał, że organ I instancji, przy ponownym rozpatrzeniu sprawy, powinien te okoliczności wziąć pod uwagę.

Sąd podziela stanowisko Ministra, że wyjaśnienie wskazanych wyżej okoliczności musi nastąpić – zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania (art. 15 kpa) – na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego i nie było możliwe rozstrzygnięcie w przedmiocie tych zagadnień po raz pierwszy przez organ odwoławczy po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego (art. 136 kpa).

Jeżeli chodzi o wniosek dowodowy zawarty w skardze Sąd zwraca uwagę, że art. 106 § 3 ppsa daje możliwość przeprowadzenia dowodów uzupełniających z dokumentów utrwalających obraz (art. 308 i art. 309 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 106 § 5 ppsa ). Jednakże kserokopie fotografii załączone do skargi z 2002 r. nie wskazują istnienia na terenie przylegającym do linii kolejowej garaży (garażu). To, że przy linii kolejowej parkowały samochody prywatne nie wyklucza władania sporną nieruchomością przez [...] S.A. Kopie zdjęć z 2004 r. i lat późniejszych nie mają znaczenia dla sprawy, ponieważ przesłanka "władania" gruntem odnosi się do daty [...] lutego 2003 r.

Jeżeli chodzi o kwestię skutków prawnorzeczowych ostatecznej decyzji lokalizacyjnej nr [...] r. z [...] czerwca 2017 r. trzeba wskazać, że nieruchomości nabyte na podstawie tej decyzji (w tym działka nr [...]) stały się mieniem Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej stała się ostateczna (art. 9s ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym – Dz. U. z 2017 r. poz. 2117). Zatem skutki prawnorzeczowe tej decyzji (następujące w 2017 r). wykraczają poza przedmiot niniejszej sprawy.

W niniejszej sprawie podstawę prawną wniosku uwłaszczeniowego stanowił art. 37a ustawy, który przewiduje wydanie decyzji stwierdzającej nabycie przez Skarb Państwa i [...] S.A. z mocy samego prawa odpowiednio prawa własności i prawa użytkowania wieczystego do gruntu zajętego pod linię kolejową z dniem [...] czerwca 2003 r.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 151a § 2 ppsa orzekł, jak w sentencji.