Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 24 maja 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia [...] na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SAB/Wa 570/16 w przedmiocie wezwania do uiszczenia wpisu sądowego w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [...] na bezczynność Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.

Zaskarżonym zarządzeniem z dnia 4 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SAB/Wa 570/16, Przewodniczący Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wezwał Stowarzyszenie [...]do uiszczenia wpisu sądowego od skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 grudnia 2016 r., w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [...]na bezczynność Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej, w kwocie 100 złotych, stosownie do § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 221, poz. 2193).

Na powyższe zarządzenie zażalenie wniosło skarżące Stowarzyszenie, podnosząc, że jest organizacją pożytku publicznego. W efekcie skarga pozostaje wolna od opłat na podstawie art. 239 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718), zwanej dalej "P.p.s.a.".

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy istotą jest treść art. 239 § 2 P.p.s.a. który stanowi, że nie mają obowiązku uiszczania opłat sądowych organizacje pożytku publicznego, działające na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w sprawach własnych, z wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez te organizacje działalności gospodarczej, a także organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2016 r. poz. 239 i 395) w sprawach własnych dotyczących realizacji zleconego zadania publicznego na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Jak wynika ze złożonych do akt sprawy statutu Stowarzyszenia oraz informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z Rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego, skarżące Stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego.

Jednak z uwagi na treść art. 239 § 2 P.p.s.a. wymagane jest dodatkowo ustalenie czy taka organizacja działa we własnej sprawie (por. postanowienie NSA z 24 czerwca 2016 r., II OZ 650/16; z 28 kwietnia 2016 r., II OZ 420/16; z 16 grudnia 2015 r., II OZ 1283/15). W tym bowiem zakresie procedura sądowoadministracyjna zawęża wyłączenie podmiotowe od uiszczania wpisu sądowego, które dotyczy organizacji pożytku publicznego, tylko do spraw własnych jakie prowadzą takie organizacje.

Ponadto wskazania wymaga, że kwestia ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych jest wyjątkiem od ogólnej zasady wyrażonej w art. 199 P.p.s.a., zgodnie z którą obowiązkiem jest samodzielne ponoszenie przez strony kosztów postępowania, w tym kosztów sądowych. Wszystkie odstępstwa od tej zasady wynikające z regulacji szczególnych, w tym z art. 239 P.p.s.a., muszą być traktowane jako wyjątki podlegające wykładni ścisłej, a niekiedy wręcz zawężającej (por. M. Jagielska, J. Jagielski, P. Gołaszewski: komentarz do art. 240 [w:] red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, C.H.BECK, Warszawa 2015, s. 907). Reguły te są pomocne przy odkodowaniu pojęcia "sprawy własnej", o której mowa w art. 239 § 2 P.p.s.a. W związku z tym pojęcie to odnosić trzeba nie do wykonywanej przez organizację pożytku publicznego działalności statutowej, lecz do pojęcia sprawy administracyjnej, w której skarga została wniesiona, ale w ramach indywidualnego interesu prawnego takiej organizacji. Sformułowanie "sprawa własna" dotyczy zatem postępowania, w którym w drodze indywidualnego aktu administracyjnego organ władzy publicznej przyznaje lub nakłada określone prawa lub obowiązki wynikające z norm materialnoprawnych.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego nie można uznać, że Stowarzyszenie wnosząc skargę na bezczynność Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej, występuje jako strona w swojej własnej sprawie w rozumieniu art. 239 § 2 P.p.s.a. Rozpoznawana sprawa dotyczy bowiem realizacji przez stronę skarżącą jej celów statutowych, a zatem sfery działalności zewnętrznej Stowarzyszenia, co nie wpływa bezpośrednio na jego prawa i obowiązki oraz nie zmienia jego sytuacji prawnej. Nie można bowiem utożsamiać "spraw własnych" z działalnością statutową, gdyż w takim przypadku zwolnienie z kosztów przysługiwałoby stronie automatycznie w każdej sprawie dotyczącej udostępnienia informacji publicznej.

W związku z powyższym uznać należy, że w przedmiotowej sprawie Stowarzyszenie nie korzysta ze zwolnienia zawartego w art. 239 § 2 P.p.s.a., tj. zwolnienia z obowiązku uiszczania opłat sądowych.

Słusznym było zatem wydanie zarządzenia o wezwaniu skarżącego Stowarzyszenia do uiszczenia wpisu sądowego w kwocie 100 zł. Wysokość tego wpisu znajduje swoje umocowanie w przywołanym w treści zaskarżonego zarządzenia przepisie § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 i art. 198 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w postanowieniu.