Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Bała po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia M. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z dnia 24 czerwca 2014 r., sygn. akt II SA/Ke 1002/13 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi M. P. na decyzję samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] września 2013 r. Nr [...] w przedmiocie cofnięcia uprawnień diagnosty postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie

M. P. złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy, w którym wniósł o ustanowienie adwokata. Ze złożonego przez M. P. oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, że prowadzi on gospodarstwo domowe wspólnie z konkubiną, ich wspólną 3-letnią córką i 7-letnią córką konkubiny. Źródłem ich utrzymania jest praca skarżącego, który jako nauczyciel i diagnosta zarabia w sumie 5.340 zł miesięcznie. Skarżący wykazał własność mieszkania o pow. 53 m² i działki o pow. 15 arów. Oświadczył ponadto, że spłaca dwa kredyty w kwotach 680 i 450 zł miesięcznie, płaci alimenty w kwocie 800 zł miesięcznie, a na czynsz i utrzymanie mieszkania wydaje 600 zł miesięcznie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w K., postanowieniem z 24 czerwca 2014 r., sygn. akt II SA/Ke 1002/13, odmówił M. P. przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Sąd stwierdził, że M. P. posiada stały dochód, który wynosi 5.340 zł miesięcznie, tj. znacznie powyżej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (w roku 2014 – 1.680 zł brutto miesięcznie). Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości (mieszkania i działki), nie korzysta z pomocy społecznej. Zdaniem Sądu skarżący przy osiąganych dochodach jest w stanie zabezpieczyć środki niezbędne do pokrycia wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika.

W ocenie Sądu kwestia spłacania zaciągniętych kredytów nie może wpłynąć na przyznanie prawa pomocy, ponieważ jest indywidualną sprawą wnioskodawcy i nie może skutkować przeniesieniem na Skarb Państwa ciężaru ponoszenia kosztów powstałych z tytułu prowadzonego postępowania sądowego. Zobowiązania prywatnoprawne (np. kredyty) nie mogą mieć pierwszeństwa przed zobowiązaniami publicznoprawnymi.

WSA stwierdził, że wnioskodawca nie wykazał, że spełnia przesłanki do przyznania mu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył skarżący, wnosząc o jego uchylenie. Zarzucił:

- nieodniesienie się przez WSA w K. do części zarzutów zawartych w sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego;

nienależyte rozważenie całokształtu sytuacji majątkowej skarżącego, w tym znaczeniu że ustalono, że nie ma on trudności ze spłatą zobowiązań i regulowaniem bieżących opłat, w sytuacji gdy zaangażowanie profesjonalnego pełnomocnika jest kosztowne i z pewnością może spowodować problemy skarżącego z regulowaniem bieżących opłat bądź spowoduje konieczność zaciągnięcia kredytu czy pożyczki w celu wypłaty wynagrodzenia dla pełnomocnika, bowiem skarżący nie posiada żadnych oszczędności, które mógłby przeznaczyć na honorarium dla pełnomocnika;

- niezasadne przyznanie prymatu uregulowania kosztów związanych z prowadzonym postępowaniem wobec kosztów utrzymania skarżącego i uregulowania bieżących zobowiązań związanych z egzystencją.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej p.p.s.a.), strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

W myśl przepisu art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku koniecznego dla siebie i rodziny. Przepis ten zobowiązuje skarżącego do wykazania okoliczności, które przemawiają za przyznaniem mu prawa pomocy. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 255 p.p.s.a. jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że Sąd I instancji wydał zaskarżone postanowienie, pomijając fakt, że wniosek M. P. o przyznanie prawa pomocy był niepodpisany. Stosownie do art. 49 § 1 p.p.s.a. jeżeli pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie lub poprawienie. W rozpoznawanej sprawie Sąd uchybił temu obowiązkowi i prowadził postępowanie zainicjowane złożeniem wniosku o przyznanie prawa pomocy zawierającym brak formalny. Zdaniem NSA to uchybienie Sądu I instancji jest na tyle poważne, że konieczne jest uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Ponadto, w ocenie NSA oświadczenie skarżącego złożone we wniosku nie było wystarczające do oceny jego sytuacji majątkowej. Z wniosku tego wynikało bowiem, że jedyne koszty, jakie ponosi skarżący to koszt kredytu mieszkaniowego, czynszu, alimentów i kredytu w banku. Uszło uwadze Sądu I instancji, że niemożliwym jest, biorąc pod uwagę doświadczenie życiowe, że są to jedyne wydatki skarżącego. Pewnym jest, że ponosi on również inne koszty konieczne do utrzymania siebie i rodziny koszty, takie jak opłaty za gaz, energię elektryczną, jedzenie etc. Pomimo takich braków oświadczenia WSA w K. nie wezwał M. P. do złożenia dodatkowego oświadczenia, zawierającego dane dotyczące m. in. opłat za tzw. media, jedzenie, ubrania dla dzieci i inne niezbędne koszty każdego gospodarstwa domowego, przedłożenia wyciągu z rachunków bankowych jego i konkubiny oraz oświadczenia o zarobkach konkubiny. Zdaniem NSA zaniechanie Sądu w tym zakresie nie pozwala na ocenę całokształtu sytuacji majątkowej skarżącego.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd I instancji powinien w pierwszej kolejności wezwać skarżącego o złożenie wniosku niedotkniętego brakami formalnymi, a następnie dokładnie zbadać jego sytuację majątkową.

Wobec takich błędów postępowania, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżone postanowienie należy uchylić.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.