Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Arkadiusz Despot-Mładanowicz Sędziowie Sędzia NSA Marzenna Linska-Wawrzon (spr.) Sędzia del. WSA Tomasz Świstak Protokolant starszy asystent sędziego Hubert Sęczkowski po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2019 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Z. T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2017 r. sygn. akt II SA/Bk 641/16 w sprawie ze skargi Z. T. na decyzję Wojewody Podlaskiego z dnia [...] września 2016 r. nr [...] w przedmiocie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę 1. uchyla zaskarżony wyrok i zaskarżoną decyzję; 2. zasądza od Wojewody Podlaskiego na rzecz Z. T. kwotę 1870 (jeden tysiąc osiemset siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2017 r. sygn. akt II SA/Bk 641/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) oddalił skargę Z. T. na decyzję Wojewody Podlaskiego z dnia [...] września 2016 r. utrzymującą w mocy decyzję Starosty Kolneńskiego z dnia [...] lipca 2016 r. którą zatwierdzono projekt budowlany i udzielono pozwolenia na budowę inwestycji polegającej na: rozbudowie budynku gospodarczego ze zmianą sposobu użytkowania na budynek inwentarsko-gospodarczy o powierzchni zabudowy 477 m2, powierzchni użytkowej 441 m2, kubaturze 2080 m3, obsadzie 25 DJP (całkowita obsada w gospodarstwie – 36 DJP), z wewnętrznym zbiornikiem na płynne odchody zwierzęce o pojemności 92 m3; rozbiórkę budynku gospodarczego o powierzchni zabudowy 61 m2, powierzchni użytkowej 58 m2, kubaturze 99 m3 – zlokalizowanych na działce nr [...] w obrębie [...], gm. G.

Wyrok wydany został w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:

Na skutek wniosku M. S. o udzielenie pozwolenia na budowę Starosta Kolneński prowadził postępowanie, w którym decyzją z dnia [...] kwietnia 2016 r. zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę przedmiotowej inwestycji.

Powyższa decyzja pierwszoinstancyjna została uchylona przez Wojewodę Podlaskiego w dniu [...] czerwca 2016 r. na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. Zdaniem Wojewody, nie dość wnikliwie zbadano, czy zachodzą szczególne okoliczności wzniesienia obiektu gospodarczego po granicy z działką sąsiednią nr [...] (małżonków T.).

Decyzją nr [...] z dnia [...] lipca 2016 r. po ponownie przeprowadzonym postępowaniu Starosta Kolneński ponownie zatwierdził projekt budowlany i udzielił M. S. pozwolenie na budowę inwestycji identycznej jak opisano w decyzji z dnia [...] kwietnia 2016 r. Jako obszar oddziaływania obiektu wskazał nieruchomości nr [...].

Organ pierwszej instancji ustalił, że rozbudowywany budynek pochodzi z lat 60. ubiegłego wieku, a według oświadczeń inwestora jego obecna rozbudowa jest podyktowana potrzebami gospodarstwa rolnego, lokalizacja zaś obiektu bezpośrednio przy granicy działki sąsiedniej nr [...] umożliwi zastosowanie odpowiednich ciągów technologicznych oraz zachowanie komunikacji wewnętrznej na działce. Jak wskazał Starosta, właściciele sąsiedniej działki nr [...] zadeklarowali zamiar budowy budynku mieszkalnego (otrzymali nieostateczne warunki zabudowy) oraz sprzeciwiają się inwestycji z uwagi na niebezpieczeństwo negatywnego oddziaływania na ich działkę i ograniczenia w przyszłości możliwości zabudowy tej działki. Inwestor, wychodząc naprzeciw tym zastrzeżeniom, zdecydował o zmianie rozkładu pomieszczeń w projektowanym budynku, tj. od strony działki nr [...] zaprojektował część gospodarczą, natomiast od strony własnej działki nr [...] – część inwentarską z wewnętrznym zbiornikiem na płynne odchody zwierzęce. Nadto inwestor zapewnił, że w trakcie rozbudowy zastosuje rozwiązania chroniące przed osuwaniem ziemi.

Oceniając przedłożony projekt budowlany Starosta wskazał, że inwestycja jest zgodna z decyzją o warunkach zabudowy z dnia [...] sierpnia 2015 r., postanowieniem zaś z dnia [...] listopada 2015 r. inwestor otrzymał zgodę na odstępstwo od przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 ze zm.), tj. dopuszczono lokalizację nowego obiektu po granicy z działką nr 165. Wskazał, że działka budowlana mimo znacznych rozmiarów jest już zagospodarowana, ograniczona naturalnym ciekiem wodnym. Inwestor na własnej, sąsiedniej działce nr [...], która wchodzi w skład siedliska, planuje budowę budynku magazynowego, na co posiada ostateczną decyzję o pozwoleniu na budowę. Odnośnie do sprzeciwu stron postępowania co do lokalizacji obiektu po granicy Starosta wskazał, że inwestycja dotyczy rozbudowy istniejącego już budynku, przy granicy z działką nr 165 użytkowaną obecnie rolniczo, o znacznej powierzchni. Realizacja inwestycji nie utrudni zagospodarowania tej działki zgodnie z wolą jej właścicieli. Zastosowanie ściany oddzielenia przeciwpożarowego, odprowadzanie wód opadowych z dachu dwuspadowego na teren własnej działki inwestora oraz zaprojektowanie pomieszczeń gospodarczych a nie inwentarskich od strony działki nr [...] są rozwiązaniami, które zminimalizują negatywne oddziaływanie.

Starosta wskazał też, że przed wydaniem pozwolenia na budowę sprawdzono zgodność projektu budowlanego z wymaganiami art. 35 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, a inwestor przedłożył wymagane dokumenty. Brak było zatem podstaw do odmowy udzielenia pozwolenia na budowę.

Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli Z. i K. T., którzy wywodzili, że: pozwolenie jest niezgodne z decyzją o warunkach zabudowy, w której mowa jest o rozbudowie, a pozwolenie dotyczy przebudowy wraz z rozbudową; wskazali, że istnieje rozbieżność co do wskazania budynku przeznaczonego do rozbiórki, nie wiadomo czy chodzi o budynek o powierzchni zabudowy 61 m2 czy o powierzchni zabudowy 28 m2; działka inwestora ma szerokość ponad 16 m i długość ponad 80 m, dlatego można inaczej zlokalizować inwestycję; nie wskazano w projekcie sposobu odprowadzania wód opadowych bez szkody dla działek sąsiednich; wydane pozwolenie na budowę narusza ich własność i wyrządza im szkodę; nieprawdą jest konieczność lokalizacji po granicy w sytuacji, gdy istniejący, rozbudowywany budynek gospodarczy znajduje się w odległości 40–70 cm od granicy z ich działką; nie wskazano rozwiązań zabezpieczających wykop, który znajdzie się po granicy, wymagana zaś przepisami i warunkami technicznymi szerokość ewentualnej ściany grodziowej uniemożliwia wykonanie rozbudowy po granicy, stwarza niebezpieczeństwa osuwania się ziemi; inwentaryzacja zawiera błędy, nie wskazano w niej otworu okiennego w ścianie budynku po granicy z ich działką; z uwagi na zamiar zrealizowania zabudowy jednorodzinnej na ich działce należy w budynku inwestora zaprojektować ścianę oddzielenia przeciwpożarowego, co nie nastąpiło.

Odwołujący się sprecyzowali swoje stanowisko w pismach z dnia 1 i 6 września 2016 r. Podkreślali naruszenie ich własności i wydanie pozwolenia na budowę bez należytego rozeznania innej lokalizacji inwestycji, możliwej z uwagi na zabudowę i kształt oraz wielkość działki inwestora. Wskazali, że udzielając zgody na odstępstwo od przepisów budowlanych nie uwzględniono posiadania przez inwestora dwóch działek sąsiadujących ze sobą bezpośrednio, co znacznie zmienia perspektywę konieczności udzielenia takiego odstępstwa.

Decyzją z dnia [...] września 2016 r. Wojewoda Podlaski utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. Wskazał, że także w jego ocenie wystąpiły szczególne okoliczności uzasadniające lokalizację projektowanego budynku bezpośrednio przy granicy z działką odwołujących się. Ustalono, że nie istnieje możliwość posadowienia projektowanego budynku w odległości wskazanej w § 12 ust. 1 pkt 1, 2 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Działka inwestora jest co prawda znacznych rozmiarów, ale jest już zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz budynkami gospodarczymi. Ograniczenia stwarza również naturalny ciek wodny, tj. rzeka Skroda. Inwestor uzyskał również ostateczną decyzję o pozwoleniu na budowę budynku magazynowego na działce sąsiedniej nr [...] (własnej). Ponadto lokalizacja po granicy podyktowana jest koniecznością zachowania ciągów technologicznych oraz potrzebą zapewnienia komunikacji na działce, tj. możliwości dojazdu dużych samochodów do odbioru mleka i dojazdu maszyn rolniczych. Stąd też uzasadnione było wyrażenie postanowieniem z dnia [...] listopada 2015 r. zgody na odstępstwo od warunków technicznych.

Zamierzenie inwestycyjne zgodne jest także z ustaleniami uzyskanej przez inwestora decyzji o warunkach zabudowy. Nadto jest on obowiązany prowadzić roboty budowlane zgodnie z projektem budowlanym w taki sposób, by nie naruszyć własności odwołujących się. Szczegółowy sposób prowadzenia tych robót opisano w "informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na obiekcie budowlanym" na s. 13 projektu budowlanego. W punkcie 2 pod tytułem "wykopy i ich zabezpieczenie" przedstawiono sposób prowadzenia i zabezpieczenia wykopów, z którego wynika, że nie ma zagrożenia dla działek sąsiednich.

Wojewoda wskazał również, że projektowana rozbudowa dotyczy budynku już istniejącego i zlokalizowana jest po granicy, ściana skierowana w stronę działki sąsiedniej jest ścianą pełną bez otworów okiennych oraz drzwiowych i spełnia wymogi przepisów przeciwpożarowych. W projekcie znajduje się oświadczenie projektanta o zgodności projektu z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Odnośnie zarzutów odwołania wskazano, że: odprowadzanie wód opadowych nastąpi rynnami na teren działki inwestora (rysunki przekroju A-A i przekroju B-B); nie dojdzie do przebudowy, bowiem główna bryła istniejącego budynku pozostaje bez zmian, natomiast "potrzeba dostosowania części istniejącej dla nowego przeznaczenia budynku nie jest uchybieniem skutkującym uchyleniem decyzji o pozwoleniu na budowę". W kwestii rozbieżności co do przedmiotu rozbiórki wskazano, że budynek przeznaczony do rozbiórki oznaczony jest w projekcie zagospodarowania jako nr 6 o wymiarach 7,0 m x 9,1 m, drugi budynek zaś oznaczony jako nr 5 ma wymiary 5, 5 m x 5,0 m i nie jest wymieniony w decyzji, ponieważ takie gabaryty wykluczają konieczność uzyskania pozwolenia na rozbiórkę. Wskazano, że brak jest podstaw prawnych do narzucania inwestorowi lokalizacji zamierzonego obiektu budowlanego. Jeśli zaś, jak w sprawie niniejszej, doszło do sprawdzenia przedłożonego projektu budowlanego i wynik tej oceny jest pozytywny, brak jest podstaw do odmowy udzielenia pozwolenia na budowę.

Wojewoda wskazał również, że decyzja o ustaleniu warunków zabudowy dla budynku jednorodzinnego uzyskana przez odwołujących się została uchylona w drugiej instancji.

Skargę na decyzję Wojewody Podlaskiego z dnia [...] września 2016 r. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Z. T.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki wskazał, że zasadnie organy architektoniczno-budowlane oceniły w sprawie niniejszej, iż projekt budowlany przedłożony przez inwestora spełnia wszystkie wymagania określone w art. 35 ust. 1 Prawa budowlanego.

Przede wszystkim Sąd Wojewódzki nie stwierdził niezgodności projektu budowlanego z ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy z dnia [...] sierpnia 2015 r. Opis inwestycji zawarty w decyzji o warunkach zabudowy odpowiada opisowi inwestycji z decyzji o pozwoleniu na budowę (i z projektu budowlanego) jako rozbudowa budynku gospodarczego ze zmianą sposobu użytkowania z gospodarczego na inwentarsko-gospodarcze, z budową wewnętrznego zbiornika na płynne odchody zwierzęce pod budynkiem, rozbiórką budynku gospodarczego oznaczonego na planie zagospodarowania działki nr 167 numerem 6 (i de facto rozbiórką drugiego, mniejszego budynku gospodarczego oznaczonego numerem 5, jednakże niewymagającego pozwolenia na rozbiórkę z uwagi na swoje rozmiary). Obiekt zaprojektowano również zgodnie z pozostałymi ustaleniami decyzji o warunkach zabudowy, w tym co do: powierzchni zabudowy (w decyzji o warunkach zabudowy wskazano max 490 m2, zaprojektowano – 477,08 m2), wysokości (w decyzji o warunkach zabudowy wskazano max do 7 m od średniej rzędnej przed wejściem aż do kalenicy dachu i do 4 m od górnej krawędzi elewacji frontowej do okapu, zaprojektowano – odpowiednio jako 6,60 m i 3 m, zob. przekrój AA), konstrukcji, w tym nachylenia dachu (zob. także przekrój AA – kąt nachylenia dachu wymagany jak w decyzji o warunkach zabudowy – 10 i 33 stopnie), zasad odprowadzania wód opadowych (z orynnowania na teren własnej działki, co wynika z ukształtowania dachu ze spadkiem w kierunku działki inwestora). Nadto, jak wskazano w decyzji o warunkach zabudowy, teren nie jest objęty prawną formą ochrony przyrody, wielkość planowanej obsady (docelowo do 36 DJP) zaś – co Sąd stwierdza z urzędu – wyklucza inwestycję z konieczności oceny jej wpływu na środowisko (do inwestycji mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się chów lub hodowlę zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 40 DJP – § 3 ust. 1 pkt 103 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. z 2016 r. poz. 71). Także wszystkie pozostałe elementy i wymagania decyzji o warunkach zabudowy zostały zrealizowane, w tym w zakresie obsługi działki w komunikację i media. Tym samym zrealizowano warunek zgodności, o którym mowa w art. 35 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego.

Sąd Wojewódzki nie podzielił także zarzutów skargi odnośnie do niezgodności projektu zagospodarowania działki z przepisami techniczno-budowlanymi (art. 35 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego), w szczególności co do lokalizacji rozbudowywanego obiektu po granicy z działką skarżącego.

Sąd Wojewódzki podkreślił, że wymaganiem wynikającym z przepisu prawa powszechnie obowiązującego jest, aby sytuowanie budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych i drzwiowych miało miejsce w odległości co najmniej 3 m od granicy działki sąsiedniej (§ 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 ze zm.; dalej: rozporządzenie). Jednakże w sprawie niniejszej inwestor uzyskał zgodę na odstępstwo od tego warunku – postanowieniem z dnia [...] listopada 2015 r. wydanym na podstawie art. 9 ust. 1 i 2 Prawa budowlanego (przez organ pierwszej instancji na podstawie upoważnienia udzielonego mu przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju). Przepis ten stanowi, że odstępstwo może nastąpić w przypadkach szczególnie uzasadnionych. Zdaniem Sądu oznacza to, że w każdej indywidualnej sprawie argumentacja prowadząca do wydania takiego odstępstwa powinna być wskazana w sposób wyczerpujący, powinna odwoływać się do okoliczności konkretnej sprawy, które z kolei powinny zawierać element wyjątkowości. Co więcej, w orzecznictwie sądów administracyjnych zwraca się uwagę, że w postępowaniu o udzielenie pozwolenia na budowę nie wystarczy powołanie się na istnienie uzyskanej wcześniej przez inwestora zgody na odstępstwo od warunków technicznych, ale organ architektoniczno-budowlany powinien poddać jeszcze raz analizie uwarunkowania z art. 9 ust. 1 Prawa budowlanego. Nie może zatem ograniczyć się wyłącznie do wskazania, że postanowienie o udzieleniu zgody na odstępstwo funkcjonuje w obrocie prawnym.

Zdaniem Sądu, w kontrolowanej sprawie przesłanki udzielenia odstępstwa nie budziły wątpliwości jako szczególnie uzasadnione. Zwrócono uwagę, że działki inwestora są zajęte przez zabudowę zagrodową (działka nr [...]) i projektowaną zabudowę gospodarczą (działka nr [...], na której inwestor planuje budowę silosu na kiszonkę ze zbiornikiem na ścieki oraz magazynu – zob. decyzja z dnia [...] kwietnia 2015 r. o warunkach zabudowy dla tej inwestycji, zmieniająca poprzednio wydaną decyzję o warunkach zabudowy, jak też decyzja z dnia [...] lipca 2016 r. nr [...] o zatwierdzeniu projektu budowlanego). Działka nr [...] graniczy z działką skarżącego nr [...] oznaczoną w ewidencji jako rolna, bez zabudowy (ustalenie warunków zabudowy dla budynku mieszkalnego na tej działce w ramach zabudowy zagrodowej zostało uchylone decyzją SKO w L. z dnia [...] sierpnia 2016 r. ze wskazaniem, że zamiar budowy budynku mieszkalnego bez budynków gospodarczych nie jest zamiarem realizacji zabudowy zagrodowej). Jak wynika z projektu zagospodarowania terenu będącego częścią zatwierdzonego zaskarżoną decyzją projektu budowalnego, rozbudowany ma zostać już istniejący budynek gospodarczy stojący w odległości 40–70 cm od granicy z działką nr [...]. Inwestor wskazuje, że jest to dla niego najbardziej ekonomiczne i funkcjonalne rozwiązanie biorąc pod uwagę planowaną rozbudowę na działce nr [...] (wyżej opisaną). Istotnie, zdaniem Sądu, analiza ocenianego projektu i zamiarów inwestycyjnych inwestora wskazuje na zamierzone, przemyślane rozplanowanie zabudowy gospodarczej na obydwu działkach nr [...] i [...], tj. w skupieniu zabudowa gospodarcza i inwentarsko-gospodarcza, w pewnej odległości na uboczu zabudowa mieszkaniowa (budynek nr [...]), po granicy z działką nr [...] rozbudowywany budynek gospodarczy z wykorzystaniem bryły tego budynku, znajdującej się w bliskiej odległości od granicy. Powyższe okoliczności, w powiązaniu z przebiegiem rzeki S. oraz koniecznością zachowania ciągów technologicznych i komunikacyjnych, świadczą o wystąpieniu szczególnych okoliczności uzasadniających wydaną zgodę na odstępstwo od warunków techniczno-budowlanych. Na wszystkie powyższe okoliczności jako przemawiające za udzielonym odstępstwem wskazał też i rozważył je organ architektoniczno-budowlany. Tym samym zarzut niewystąpienia szczególnie uzasadnionego przypadku z art. 9 Prawa budowlanego pozostawał bezskuteczny. Podobnie bezskuteczny jest powiązany z nim zarzut naruszenia uzasadnionych interesów osób trzecich, tj. skarżącego jako współwłaściciela działki nr [...]. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 9 Prawa budowlanego obiekt budowlany należy projektować tak, aby zapewnić poszanowanie występujących w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnionych interesów osób trzecich, przy czym zgodnie z art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego obszar oddziaływania obiektu to teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu, w tym zabudowy, tego terenu. Skarżący powołuje się na przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące prawa własności (art. 140, 144), które w tym konkretnym przypadku powinny być, w jego ocenie, zastosowane jako regulacje zabezpieczające jego prawo własności do działki nr 165 przed zagrożeniami, jakie niesie zatwierdzona rozbudowa budynku gospodarczego. Zasada równej ochrony prawa własności wymaga, aby każdy właściciel nieruchomości w procesie inwestycyjnym miał w miarę możliwości takie same prawa. Całokształt przepisów budowlanych nie różnicuje zakresu ochrony uzasadnionych interesów podczas procesu inwestycyjnego tzn. nie przyznaje pierwszeństwa którymkolwiek interesom: inwestora lub osób trzecich posiadających nieruchomości w obszarze oddziaływania inwestycji. Zasada prawa do równej ochrony własności nie pozwala na dzielenie inwestorów pod względem pierwszeństwa w realizowaniu inwestycji, ale jej celem jest zapewnienie wszystkim równego traktowania. Nie może być zatem tak, że realizacja jednej inwestycji uniemożliwi zrealizowanie innej, późniejszej. Wzgląd na ochronę interesów osób trzecich, których nieruchomości znajdują się w obszarze oddziaływania obiektu, nie może też jednak spowodować utraty z pola widzenia interesu inwestora, tj. interesu wynikającego z art. 4 Prawa budowlanego. Należy pamiętać, że ochrona interesów osób trzecich nie może sięgać tak daleko, by uniemożliwiać inwestorowi realizację zamierzenia budowlanego, gdy jest ono zgodne z przepisami prawa. Wynika to wprost z art. 35 ust. 4 Prawa budowlanego. Konieczne jest zatem właściwe wyważenie interesów inwestora oraz osób trzecich.

Sąd Wojewódzki zaakcentował, że działki inwestora (nr [...], na której zaplanował rozbudowę zatwierdzoną w sprawie niniejszej oraz nr [...], sąsiednia, na której zaplanował budynek magazynowy), jak też działka skarżącego nr [...] mają charakter rolny. Działka skarżącego jest niezabudowana, a na chwilę obecną wiadomo, że skarżący zadeklarował zamiar jej zabudowy budynkiem mieszkalnym, ale bez budynków gospodarczych. Zdaniem Sądu, usytuowanie rozbudowywanego budynku inwestora nie stworzy przeszkód do podobnego usytuowania budynków gospodarczych czy zabudowy zagrodowej na działce skarżącego. Zauważyć należy, że działka nr [...] posiada powierzchnię 0,91 ha i w momencie wydawania zaskarżonej decyzji stanowi działkę niezabudowaną, co umożliwia w miarę swobodne wykorzystanie tej powierzchni. Zbyt daleko idące byłoby przyjęcie, że inwestycja przedłożona do oceny w sprawie niniejszej, typowo rolna i na terenie typowo rolnym oraz zaprojektowana po granicy, powinna być uwarunkowana zachowaniem możliwości zabudowy wyłącznie mieszkalnej jednorodzinnej na terenie sąsiednim, tj. na działce nr [...], również rolnej. Już chociażby z tego względu wykluczone jest ustalenie, że interes skarżącego pozostaje zagrożony brakiem możliwości zabudowy jego działki.

Sąd podkreślił również, że inwestor uwzględniając obawy skarżącego zmienił rozkład pomieszczeń użytkowych w rozbudowywanym budynku sytuując pomieszczenie gospodarskie bliżej granicy z działką nr [...] a inwentarskie dalej od tej granicy (pismo z dnia 7 lipca 2016 r.). Organy architektoniczno-budowlane wprost też wskazały, że przedłożony projekt budowlany wskazuje sposób prowadzenia robót budowlanych, zabezpieczenia wykopów, spełnia wymagania przepisów przeciwpożarowych. Projekt ten był uzupełniany na wezwanie organów. Osobą odpowiedzialną za prawidłowe rozwiązania techniczne i bezpieczeństwo projektu jest jego autor, który złożył stosowne oświadczenie o wykonaniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej. Organ nie jest zaś uprawniony do badania zgodności projektu architektoniczno-budowlanego z przepisami techniczno-budowlanymi lub innymi przepisami prawa, poza przepisami określającymi wymogi ochrony środowiska i wymagania zagospodarowania terenu. Sprawdzanie zgodności projektu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, zostało bowiem ograniczone do projektu zagospodarowania działki. Za zgodność z prawem projektu architektoniczno-budowlanego przepisy przewidują odpowiedzialność projektantów, organ zaś bada czy projektant złożył oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. W niniejszej sprawie takie oświadczenie akta sprawy zawierają. Końcowo Sąd stwierdził, że skoro udzielone pozwolenie nie narusza prawa, to brak było podstaw do uwzględnienia skargi.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wnieśli Z. T. i K. T., zaskarżając wyrok w całości i na podstawie:

I. art. 174 pkt 1 p.p.s.a. zarzucili naruszenie prawa materialnego:

1) art. 9 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane przez niewłaściwe zastosowanie tego przepisu polegające na przyjęciu, że okoliczności wskazane w wyroku z dnia 28 lutego 2017 r., iż obie działki inwestora są już zajęte przez zabudowę zagrodową i gospodarczą, i że nie ma innej możliwości zabudowy działki, niż po granicy z działką skarżących, tj. o nr ew. [...] i to na długości ponad 16 m i wysokości 6,60 m oraz że budowa po granicy działki skarżących jest dla inwestora najbardziej ekonomicznym i funkcjonalnym rozwiązaniem, są zdaniem Sądu I instancji okolicznościami szczególnymi, wyjątkowymi i w konsekwencji uznanie, że dopuszczalne jest odstępstwo od konieczności zachowania § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 ze zm.), podczas gdy prawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy powinno doprowadzić Sąd I instancji do konkluzji, że w niniejszej sprawie nie ma bezwzględnej konieczności, kiedy to rzeczywiście bez dokonania odstępstwa, niemożliwe jest zrealizowanie inwestycji, a co za tym idzie, że nie istnieją szczególne, wyjątkowe okoliczności, z powodu których należało udzielić inwestorowi zgody na niniejsze odstępstwo, ponieważ fakt, iż działki inwestora są już zajęte zabudową zagrodową i gospodarczą oraz argument, że budowa po granicy działki skarżących jest dla inwestora najbardziej ekonomicznym i funkcjonalnym rozwiązaniem, nie jest szczególną okolicznością, przy założeniu, że inwestor mógł zaplanować budowę obiektu o mniejszych rozmiarach, który spełniałby wymagania przepisów techniczno-budowlanych, tym bardziej że planowana inwestycja o powierzchni 477 m2, pomieści nawet 250 sztuk zwierząt, a inwestor deklaruje 36 sztuk; tym bardziej że dyrektywa ustawowa, że odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych dopuszcza się w wypadkach szczególnie uzasadnionych, zawarta w art. 9 Prawa budowlanego, wskazuje, iż za wypadki szczególnie uzasadnione w rozumieniu art. 9 ust. 1 Prawa budowlanego należy uznać te, w których inwestor – pomimo wykazania się prawem do dysponowania nieruchomością na cele budowlane i przeznaczenia terenu, na którym położona jest ta nieruchomość, w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na takie cele – ze względu na obowiązujące przepisy techniczno-budowlane nie może zrealizować swego prawa podmiotowego, jakim jest prawo zabudowy nieruchomości gruntowej (art. 4 Prawa budowlanego);

2) art. 9 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane w zw. z § 11 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 116, poz. 778 ze zm.) przez błędne zastosowanie i przyjęcie, że występują szczególne okoliczności uzasadniające odstępstwo od konieczności zachowania § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie na planowaną przez inwestora rozbudowę o powierzchni 477 m2, użytkowej 441 m2 oraz obsadzie 26 DJP (całkowitej obsadzie w gospodarstwie – 36 DJP), podczas gdy przy założeniu, że zgodnie z § 11 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej powierzchnia 477 m2, użytkowej 441 m2 jest wystarczająca na obsadę około 250 DJP, co powinno skutkować przyjęciem, że inwestor mógł zaplanować inwestycję o mniejszych rozmiarach, która spełniałaby wymagania przepisów techniczno-budowlanych;

3) art. 35 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy – Prawo budowlane w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie polegające na nieuwzględnieniu faktu istnienia w rozbudowywanym budynku należącym do inwestora stojącym w odległości 40–70 cm od działki skarżących otworu okiennego znajdującego się w ścianie tego budynku, od strony działki skarżących, co skutkowało wydaniem decyzji niezgodnej z obowiązującymi przepisami techniczno-budowlanymi i w konsekwencji doprowadziło do legalizacji istniejącej samowoli budowlanej, przy czym ustawa Prawo budowlane, nie zna trybu legalizacji samowoli budowlanej przez wydanie decyzji zezwalającej na jej rozbudowę;

4) art. 35 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy – Prawo budowlane przez błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, że w niniejszej sprawie, o zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenie pozwolenia na rozbudowę, organy administracji architektoniczno-budowlane oceniły, że projekt budowlany przedłożony przez inwestora spełnia wszystkie wymagania określone w art. 35 ust. 1, 2 ustawy Prawo budowlane oraz art. 32 ust. 4 pkt 2 ustawy Prawo budowlane i w konsekwencji zaakceptowanie, w wyroku z dnia 28 lutego 2017 r., przez Sąd I instancji tę ocenę, jako nienaruszającą prawa, podczas gdy:

a) z decyzji Starosty Kolneńskiego z dnia [...] lipca 2016 r. zatwierdzającej projekt budowlany i udzielającej pozwolenia na rozbudowę wynika, iż przed wydaniem niniejszego pozwolenia organ sprawdził zgodność projektu budowlanego z wymaganiami, określonymi w art. 35 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, a zatem z pominięciem art. 32 ust. 4 ustawy Prawo budowlane;

b) w decyzji Wójta Gminy Grabowo z dnia [...] sierpnia 2015 r. o warunkach zabudowy nie została wskazana powierzchnia gospodarstwa rolnego związanego z przedmiotową inwestycją, a obowiązek ten wynika z art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz.647);

5) art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy – Prawo budowlane przez błędne uznanie, iż w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy interes skarżących nie zostanie naruszony, gdy tymczasem nowy obiekt o wysokości 6,60 m oraz długości ponad 80 m na granicy, wykluczy dostateczną swobodę zabudowy i zagospodarowania nieruchomości skarżących w przyszłości, z powodu np.: osuwania się ziemi, zbieranie się wód opadowych z działki inwestora, zacienienia, konieczności zachowanie odstępu od granicy z działką inwestora;

6) art. 6 ust. 2 u.p.z.p. przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że dopuszczenie lokalizacji projektowanej zabudowy po granicy z działką będącą własnością Skarżących (nr ewid. [...]) nie narusza ich chronionego prawem interesu, podczas gdy prawidłowa wykładania niniejszego przepisu prowadzi do wniosku, że prawo właściciela do inwestowania nie może pozostać w konflikcie z innymi zasadami rządzącymi zagospodarowaniem terenu i chronionym prawem interesem publicznym oraz interesem innych podmiotów. A także lokalizowanie inwestycji po granicy nieruchomości jest możliwe, ale wyjątkowo, gdy istnieją po temu szczególnie uzasadnione przyczyny. Co skutkowało błędnym przyjęciem przez Sąd I instancji, że wszelkie rozważania w zakresie usytuowania inwestycji w granicy z sąsiednią działką odnosić się będą wyłącznie do przepisów w sprawie warunków technicznych analizowanych na etapie ubiegania się przez inwestorów o pozwolenie na budowę;

7) art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego przez błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, że w niniejszej sprawie o zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenie pozwolenia na rozbudowę udzielonego inwestorowi, organy administracji architektoniczno-budowlane oceniły w niniejszej sprawie, że projekt budowlany przedłożony przez inwestora spełnia wszystkie te wymagania, ocenę tę zaś jako nienaruszającą prawa Sąd I instancji zaakceptował, podczas gdy w niniejszej sprawie inwestor nie wykazał prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, co skutkowało niedopełnieniem przez inwestora art. 32 ust. 4 ustawy Prawo budowlane, a w konsekwencji wydanie przez organ decyzji niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa;

8) § 3 ust. 1 pkt 103 lit. a) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. z 2016 r. poz. 71) w zw. z art. 71 ust. 1 i art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 353) oraz § 11 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 116, poz. 778 ze zm.), przez ich niezastosowania i błędne odstąpienie żądania od inwestora decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla planowanej inwestycji.

II. art. 174 pkt 2 p.p.s.a. zarzucili naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy:

1) art. 1 § 1 i 2 p.u.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 134 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. polegające na oddaleniu zamiast uwzględnieniu skargi, a w konsekwencji nieuchyleniu decyzji organów II instancji, pomimo iż nie zebrano i nie rozważono całego materiału dowodowego w niniejszej sprawie w tym, wszystkich okoliczności sprawy, tj.

a) brak jest ustaleń czy zatwierdzona decyzja nie została wydana z naruszeniem przepisów ustawy Prawa budowlanego, w sytuacji gdy w stosunku do istniejących budynków, w których mają być wykonane wyżej wymienione roboty budowlane, brak jest ustaleń, czy nie powstały one w warunkach samowoli budowlanej,

b) brak jest pozwolenia na budowę budynku, który podlega w ramach przedmiotowej inwestycji rozbiórce,

c) brak ustaleń czy istnieje możliwość zrealizowania inwestycji w odległości 40–70 cm, wzdłuż istniejącej zabudowy, albo inwestycji o mniejszych rozmiarach, gabarytach, która spełniałaby wymagania przepisów techniczno-budowlanych,

gdy tymczasem inwestor nie przedstawił decyzji o pozwoleniu na rozbudowę drewnianego niegdyś budynku i posadowienia w nim otworu okiennego oraz pozwolenia na budowę budynku podlegającego w przedmiotowej inwestycji rozbiórce, a tymczasem istniejący budynek gospodarczy, który ma być rozbudowany ma otwór okienny od strony działki skarżących oraz jest murowany, a nie jak twierdzą organy obu instancji oraz inwestor, drewniany z lat 60., stosowanie odstępstwa od zabudowy granicznej musi być uzasadnione wyjątkowymi okolicznościami, zaś w niniejszej sprawie Sąd nie przeprowadził ustaleń czy istnieje możliwość zrealizowania inwestycji w odległości 40–70 cm, wzdłuż istniejącej zabudowy, albo inwestycji o mniejszych rozmiarach, gabarytach, która spełniałaby wymagania przepisów techniczno-budowlanych, Wojewoda powołuje się jedynie w decyzji z dnia [...] września 2016 r., iż "ustalono, że nie istnieje możliwość posadowienia projektowanego budynku w odległości wskazanej w rozporządzeniu";

2) art. 1 § 1 i 2 p.u.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 134 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 151 p.u.s.a. w zw. z art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a., polegające na oddaleniu zamiast uwzględnieniu skargi, a w konsekwencji nieuchyleniu decyzji organów obu instancji, pomimo iż nie rozważono całego materiału dowodowego w niniejszej sprawie w tym, nie wyjaśniono jaki wpływ będzie miała inwestycja polegająca na postawieniu budynku o wysokości 6,60 m oraz długości ponad 80 m na granicy, na interes skarżących, tj. czy nie zostanie on naruszony, tj. czy nie spowoduje niemożność w przyszłości swobodnego zagospodarowania działki skarżących z powodu np.: osuwanie się ziemi, zbieranie się wód opadowych, zacienienia, konieczności zachowanie odstępu od granicy z działką inwestora, co skutkowała nienależytym i niewyczerpującym wyjaśnieniem skarżącym w uzasadnieniu wyroku okoliczności faktycznych i prawnych, mających wpływ na ustalenie praw skarżących, tj. prawa do swobodnego zagospodarowania działki należącej do skarżących, będących przedmiotem postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym;

3) art. 1 § 1 i 2 p.u.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 7 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. polegające na:

a) oddaleniu skargi oraz nieuchyleniu decyzji organu II instancji, pomimo iż decyzja ta została wydana bez zebrania i rozważenia pełnego materiału dowodowego, co skutkowało niewskazaniem w uzasadnieniu decyzji, na jakich dowodach oparł organ ustalenia faktyczne sprawy,

b) brak dopuszczenia w toku postępowania administracyjnego dowodu w postaci zdjęć znajdujących się w aktach sprawy, na których widać, iż rozbudowywany budynek gospodarczy inwestora jest murowany oraz, że ma otwór okienny w ścianie od strony dziatki skarżących, co stanowi dowód tego, iż jest to samowola budowlana, a nie jak przyjął organ odwoławczy oraz Sąd budynek drewniany postawiony w latach 60. Sąd I instancji powołał się w uzasadnieniu wyroku na decyzję Wojewody Podlaskiego, który wskazał w niej, że "projektowana rozbudowa dotyczy budynku już istniejącego i zlokalizowana jest po granicy, ściana skierowana w stronę działki sąsiedniej jest ścianą pełną bez otworów okiennych oraz drzwiowych i spełnia wymogi przepisów przeciwpożarowych", jednocześnie wskazując, iż "główna bryła istniejącego budynku pozostaje bez zmian" podczas gdy z dowodu w postaci zdjęć znajdujących się w aktach sprawy widać, iż rozbudowywany budynek gospodarczy inwestora jest murowany oraz że ma otwór okienny w ścianie od strony działki skarżących;

4) art. 1 § 1 i 2 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 80 k.p.a. przez:

a) swobodną i wybiórczą ocenę materiału dowodowego w następstwie braku ustosunkowania się do treści wskazanej przez skarżącego inwentaryzacji rozbudowywanego budynku gospodarczego, w której nie ma mowy o "istniejącym" w chwili orzekania oraz wydania decyzji zatwierdzającej pozwolenie na rozbudowę, otworze okiennym oraz o tym, iż rozbudowywany budynek jest murowany, a nie drewniany i zaniechania przeprowadzenia ustaleń w tym zakresie oraz nieprzedstawienie w uzasadnieniu skarżonego wyroku stanowiska w zakresie ich wiarygodności, co skutkowało dowolnym i niekonsekwentnym ustaleniem, że istniejący, rozbudowywany budynek jest drewniany i nie posiada okien, co z kolei prowadzić powinno Sąd do wniosku, że taki stan faktyczny jest niezgodny z obowiązującymi przepisami prawa,

b) ustalenie, że nie ma innej możliwości posadowienia budynku inwestora, niż na granicy ponad 16 m, gdy tymczasem istnieje możliwość zabudowania działki budynkiem o mniejszej powierzchni użytkowej niż 477,08 m2, a nawet w głąb działki sąsiada w odległości 1–3 m od granicy działki, bądź wzdłuż budynku już istniejącego na działce inwestora i stojącego w odległości 40–70 cm od granicy z działką skarżących;

5) art. 1 § 1 i 2 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 11 k.p.a. w zw. z art. 107 § 3 k.p.a. przez brak wskazania w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku dowodów, na których oparł się Sąd, w szczególności dokumentów (decyzji o pozwoleniu na wcześniej dokonaną rozbudowę istniejącego budynku gospodarczego wybudowanego w latach 60.) potwierdzających legalną rozbudowę istniejącego budynku, co do którego inwestor twierdzi, że jest drewniany i nie ma okien, czemu z kolei przeczą dowody – zdjęcia, inwentaryzacja, wskazane przez skarżących, z których wynika, iż jest to budynek murowany i posiada jedno okno od strony działki skarżących oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej;

6) art. 1 § 1 i 2 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 97 § 1 pkt 4 i art. 100 § 1 k.p.a. przez zaniechanie zawieszenia niniejszego postępowania do czasu przeprowadzenia przez właściwy organ nadzoru budowlanego postępowania w sprawie legalności wykonania zabudowy, która wedle zatwierdzonego zamierzenia inwestora ma zostać rozbudowana przy jednoczesnym powołaniu się co do usytuowania względem granicy działki sąsiedniej, na wyjątkową możliwość rozbudowy istniejącego budynku (samowoli budowlanej).

W skardze kasacyjnej wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Białymstoku oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 9 maja 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku odrzucił skargę K. T.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę wyłącznie nieważność postępowania, której przesłanki określone zostały w § 2 wymienionego przepisu.

Wobec niestwierdzenia przyczyn nieważności, skargę kasacyjną należało rozpoznać w granicach przytoczonych w niej podstaw.

Podstawowe znaczenie dla wyniku sprawy miały zarzuty kasacyjne dotyczące naruszenia przepisów art. 9 ust. 1 i art. 5 ust. 1 pkt 9 Prawa budowlanego (w petitum błędnie powołano pkt 6, aczkolwiek z treści zarzutu i uzasadnienia wynika, że zarzut dotyczy punktu 9) i powiązane z nimi zarzuty naruszenia przepisów postępowania, mianowicie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.

W skardze kasacyjnej trafnie zarzucono, że Sąd Wojewódzki niezasadnie zaakceptował stanowisko organów obu instancji, zgodnie z którym w niniejszej sprawie spełnione zostały przesłanki do udzielenia inwestorowi zgody na odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych w trybie art. 9 Prawa budowlanego. Wprawdzie w uzasadnieniu wyroku Sąd zawarł trafne uwagi co do tego, jak powinien być rozumiany i stosowny przepis art. 9 ust. 1 Prawa budowlanego, jednak przyjętych założeń nie zastosował konsekwentnie przy ocenie sprawy.

Tymczasem postanowienie z [...] listopada 2015 r. wyrażające zgodę inwestorowi na odstępstwo od przepisów § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – nie zostało zweryfikowane w sposób właściwy przy rozpatrywaniu wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego i udzielenie pozwolenia na rozbudowę budynku gospodarczego ze zmianą sposobu użytkowania na budynek inwestorsko-gospodarczy o powierzchni zabudowy 477 m², powierzchni użytkowej 441 m, z wewnętrznym zbiornikiem na płynne odchody zwierzęce, a ponadto pozwolenia na rozbiórkę budynku gospodarczego – zlokalizowanych na działce nr 167.

Zagadnieniem istotnym w sprawie była udzielenie zgody na rozbudowę budynku z przeznaczeniem inwentarsko-gospodarczym, bezpośrednio przy granicy z działką sąsiednią nr [...], w sytuacji gdy jej właściciele wyrażali w tym zakresie sprzeciw w związku z planowaną zabudową własnej nieruchomości (budynek mieszkalny w zabudowie zagrodowej).

Z art. 9 ust. 1 Prawa budowlanego wynika, że odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych dopuszcza się w przypadkach szczególnie uzasadnionych, przy czym odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia oraz nie powinno powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

Przypomnieć należy, że w pierwszej decyzji kasatoryjnej z [...] czerwca 2016 r. Wojewoda wskazał na potrzebę zbadania zgodności lokalizacji planowanego budynku inwentarsko-gospodarczego z przewidzianą zabudową na działce sąsiedniej oraz wzajemnego oddziaływania obydwu inwestycji. Jednak przy ponownym rozpoznawaniu sprawy nie wyjaśniono w sposób wyczerpujący powyższych okoliczności. Organy obu instancji przedstawiły ogólnikową argumentację wskazującą na to, że działka inwestora nr [...] pomimo znacznych wymiarów nie daje możliwości zlokalizowania projektowanego budynku w innym miejscu z uwagi na istniejącą zabudowę (budynek mieszkalny i budynki gospodarcze) oraz potrzebę zachowania w gospodarstwie odpowiednich ciągów technologicznych i komunikacyjnych. Natomiast na drugiej działce nr [...], wchodzącej w skład siedliska, inwestor zaplanował budowę budynku magazynowego, na co uzyskał wymagane pozwolenie.

Żaden z organów nie dokonał szczegółowych ustaleń obrazujących oddziaływanie projektowanego budynku inwentarsko-gospodarczego na planowaną zabudowę mieszkalną na działce sąsiedniej stanowiącej własność skarżących. Mianowicie pominięto regulację rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie, zawierającego wymogi ustanowione w celu m.in. zapewnienia ochrony uzasadnionych interesów osób trzecich. Konkretnie nie odniesiono się chociażby do kwestii dopuszczalnej odległości zaprojektowanego przez inwestora zbiornika na płynne odchody zwierzęce od budynku mieszkalnego zaplanowanego na działce skarżących (§ 6 ust. 4 pkt 1 i pkt 3).

Podkreślić należy, że organ badając zasadność udzielonego odstępstwa miał obowiązek uwzględnić projekt zagospodarowania sąsiedniej nieruchomości zabudowy, w przypadku, gdy w toku postępowania skarżący zgłaszali uwagi w tym zakresie. Taki zakres rozpoznawania sprawy wynika z art. 9 ust. 3 Prawa budowlanego określającego wymaganą treść wniosku w sytuacji, gdy odstępstwo od warunków technicznych może mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie. Badając kwestię oddziaływania zaplanowanego przez inwestora obiektu na nieruchomość skarżących, organy obu instancji nie mogły ograniczyć analizy tylko do norm technicznych wynikających z rozporządzenia z dnia 12 kwietnia 2002 r., podczas gdy w sprawie istotne znaczenie miał fakt, że budynek przewidziany do rozbudowy przy granicy działki sąsiedniej miał mieć zmienione przeznaczenie z gospodarczego na inwentarsko-gospodarczy. Ponadto organy obu instancji nie rozważyły wnikliwie, czy inwestor mógł zaplanować lokalizację budynku magazynowego od strony nieruchomości skarżących, a budowę bardziej uciążliwego budynku inwentarsko-gospodarczego na własnej działce oznaczonej nr 168.

W kontrolowanych decyzjach nie zawarto szczegółowych ustaleń co do powierzchni obu działek stanowiących własność inwestora oraz istniejącej zabudowy, nie podano też dokładnych wymiarów ściany projektowanego budynku, która ma być wybudowana przy granicy z działką nr [...]. Organy nie uzyskały od inwestora informacji dotyczących alternatywnego rozwiązania, jak też informacji wskazujących na niezbędność rozbudowy w planowanych rozmiarach, przy uwzględnieniu deklarowanej obsady (docelowo 36 DJP). Brak rzetelnej analizy w powyższym zakresie sprawił, że nie zostały prawidłowo ocenione okoliczności istotne w kontekście ochrony przysługującej skarżącym na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 9 Prawa budowlanego.

Zgodzić się należało z zarzutem kasacyjnym, że organy nie wyjaśniły wyczerpująco możliwości zlokalizowania przedmiotowego budynku w sposób niekolidujący z przepisami regulującymi odległości budynków od granicy działek sąsiednich.

W rezultacie priorytetowo potraktowano racje inwestora, akceptując rozwiązania projektowe, które były dla niego korzystne ekonomicznie i funkcjonalnie. Natomiast nie uwzględniono w sposób należyty wszystkich następstw realizacji spornej inwestycji, mogących ograniczyć uprawnienia skarżących do zabudowy i zagospodarowania własnej nieruchomości. W takim stanie sprawy błędne było wnioskowanie Sądu Wojewódzkiego, że w niniejszej sprawie prawidłowo wyważono interesy inwestora i skarżących jako właścicieli nieruchomości znajdującej się w obszarze oddziaływania planowanego budynku inwentarsko-gospodarczego. Nieuprawniona była również konstatacja Sądu Wojewódzkiego, że w kontrolowanych decyzjach wykazano przesłanki do udzielenia zgody na odstępstwo od przepisów § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r.

Uzasadniony okazał się także zarzut dotyczący naruszenia przepisu art. 35 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego przez pominięcie kwestii związanych z oceną legalności budynku, który według zatwierdzonego projektu podlegać ma rozbudowie. Niewątpliwie przed udzieleniem pozwolenia na rozbudowę organ powinien wyjaśnić, czy istniejący dotychczas budynek odpowiada wymogom Prawa budowlanego i normom techniczno-budowlanym. Jednak w niniejszej sprawie organy nie odniosły się do tego zagadnienia, mimo że skarżący w toku postępowania wskazywali na niewłaściwie sporządzoną dokumentację projektową, a konkretnie na pominięcie w inwentaryzacji obiektu otworu okiennego znajdującego się w ścianie od strony działki skarżących. Ponadto organy obu instancji nie oceniły w sposób wystarczający tego, czy dla przedmiotowej inwestycji konieczne było uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, czym naruszono przepis art. 35 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego.

Podsumowując należy stwierdzić, że zawarta w kontrolowanych decyzjach ocena organów administracji w zakresie omówionych wyżej przepisów prawa materialnego podjęta została bez wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy.

Organy obu instancji nie zebrały i nie rozpatrzyły w sposób wszechstronny materiału dowodowego, jak też nie odniosły się rzetelnie do zarzutów podnoszonych w sprawie przez skarżących. Sąd Wojewódzki nie dostrzegając tych uchybień proceduralnych przyjął za podstawę wyroku stan faktyczny, który nie został prawidłowo ustalony. Tym samym trafne okazały się zarzuty dotyczące naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z przepisami art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a.

Uwzględnienie zarzutów sformułowanych w obu podstawach kasacyjnych (pkt I – 1, 2, 3, 5, 7, 8, pkt II – 1, 2, 3, 4, 5) skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku oraz zaskarżonej decyzji. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą organu odwoławczego będzie zweryfikowanie zebranego materiału dowodowego i ocena spełnienia przez inwestora wymagań określonych w art. 35 ust. 1 i art. 32 ust. 4 Prawa budowlanego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii będących przedmiotem rozważań przedstawionych wyżej. Jednocześnie zastrzec należy, że uwzględnienie zarzutów wskazujących na naruszenie przepisów prawa materialnego miało związek z tym, że ocena co do ich zastosowania oparta została na niekompletnych ustaleniach faktycznych.

Przedwczesne natomiast było wnioskowanie zaprezentowane w skardze kasacyjnej, że w sprawie nie zostały spełnione wymogi warunkujące uzyskanie pozwolenia na rozbudowę przedmiotowego obiektu. Zasadność zarzutów dotyczących naruszenia art. 5 ust. 1 pkt 9, art. 9 ust. 1, art. 35 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego była skutkiem tego, że organ odwoławczy nie przedstawił wyczerpującej analizy w zakresie regulowanym tymi przepisami, jednak braki co do ustaleń faktycznych nie pozwalały przesądzić, że wymogi wynikające z tych przepisów nie zostały spełnione – jak wywiedziono w zarzutach kasacyjnych. Dopiero wyjaśnienie spornych kwestii w kierunku wskazanym przez Naczelny Sąd Administracyjny pozwoli definitywnie zweryfikować zasadność udzielonego pozwolenia na rozbudowę przedmiotowego obiektu. Z uwagi na przedłożoną w toku postępowania sądowego decyzję PINB z [...] czerwca 2017 r. w sprawie samowolnej przebudowy budynku gospodarczego wskazać należy, że w zależności od dalszego toku postępowania naprawczego organ rozpatrujący niniejszą sprawę obowiązany będzie rozważyć potrzebę zawieszenia postępowania.

W tym kontekście trafnie podniesiono w zarzucie kasacyjnym (pkt II – 6), że postępowanie w przedmiocie pozwolenia na rozbudowę budynku powinno być zawieszone na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. jeżeli toczy się przed organem nadzoru budowlanego postępowanie legalizacyjne lub naprawcze dotyczące tego samego budynku.

Jako nietrafne należało uznać zarzuty kasacyjne z punktów I – 4, 6, gdyż w sprawie nie wystąpiły naruszenia przepisów w nich powołanych.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji, zgodnie z art. 188 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. O kosztach postępowania sądowego w pierwszej i drugiej instancji postanowiono na podstawie art. 200 i 203 pkt 1 p.p.s.a.