Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Tamara Dziełakowska (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędzia del. WSA Mariusz Kotulski Protokolant st. asystent sędziego Paweł Konicki po rozpoznaniu w dniu 11 września 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 lipca 2016 r. sygn. akt III SA/Po 55/16 w sprawie ze skargi M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] w przedmiocie skierowania na badania lekarskie oddala skargę kasacyjną.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 lipca 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (sygn. akt III SA/Po 55/16) oddalił skargę M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] listopada 2015 r., utrzymującą w mocy decyzję organu I instancji z dnia [...] lipca 2015 r. w przedmiocie skierowania na badania lekarskie.

Powyższy wyrok wydany został w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

Pismem z dnia 2 czerwca 2015 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej [...] wniósł o skierowanie M. S. na badania lekarskie, wskazując, że leczy się ona psychiatrycznie i jej stan zdrowia ulega pogorszeniu. Do wniosku została załączona kopia opinii sądowo – psychiatrycznej, zgodnie z którą u skarżącej stwierdzono zaburzenia depresyjne oraz osobowość nieprawidłową z cechami osobowości chwiejnej emocjonalnie.

Decyzją z dnia [...] lipca 2015 r. Starosta N. na podstawie art. 99 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 155 ze zm. – zwanej dalej ustawą o kierujących pojazdami) skierował skarżącą na badania lekarskie przeprowadzone w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami.

Decyzją z dnia [...] listopada 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Zdaniem Kolegium przedstawiony przez Prokuratora dowód wskazuje, że uzasadnione jest skierowanie wyżej wymienionej na badania lekarskie. Organ nie mógł zlekceważyć sygnału dotyczącego stanu zdrowia kierowcy, który mógł wpłynąć na zdolność do kierowania pojazdami. Osoby posiadające uprawnienia do kierowania pojazdami muszą mieć wymaganą sprawność nie tylko w chwili ubiegania się o uprawnienia, ale także w okresie późniejszym, kiedy z tych uprawnień korzystają. I chociaż uzasadnienie decyzji organu I instancji nie odpowiada art. 107 K.p.a., to uchybienie te nie miało wpływu na wynik rozstrzygnięcia.

Skargę na powyższą decyzję złożyła M. S., zarzucając jej naruszenie art. 2 Konstytucji RP oraz art. 6, art. 7, art. 8, art. 11 oraz art. 107 § 1 i § 3 K.p.a.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. wniosło o jej oddalenie.

Oddalając skargę, Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko organu odwoławczego, że naruszenie przez Starostę N. przepisów postępowania administracyjnego wyrażające się lakonicznym (jednozdaniowym) wskazaniem motywów podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie nie może a priori stanowić o niemożności merytorycznego załatwienia sprawy przez organ odwoławczy. Skarżąca została powiadomiona o wszczęciu postępowania, podstawie prawnej i faktycznej oraz o możliwości wypowiedzenia się w sprawie. Nie skorzystała ona ze stworzonych jej możliwości prawnych, zaś materiał dowodowy zgromadzony w sprawie (opinia sądowo – psychiatryczna) był jej już znany z postępowania karnego. Tym samym nie została pozbawiona prawa do obrony w postępowaniu, zaś z odwołania i skargi jednoznacznie wynika, że skarżąca nie uznaje, aby poza ujawnionymi w aktach sprawy okolicznościami istniały jakieś inne okoliczności faktyczne, które mają istotne znaczenie dla merytorycznego rozpoznania sprawy. Skoro zaś zarówno organ, jaki i strona postępowania są zgodne w kwestii, że w postępowaniu podjęto wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, to uznać należy, że sprawa podlegała rozstrzygnięciu w rozumieniu art. 7 K.p.a. Rzeczywista kwestia sporna zdaniem Sądu sprowadza się jedynie do oceny, czy dostarczona opinia sądowo – psychiatryczna jest zgodna z prawem. Wskazując na art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy o kierujących pojazdami, Sąd uznał, że treść złożonej do akt opinii usprawiedliwiała wydanie zaskarżonej decyzji. W świetle ww. przepisu potrzeba/konieczność przeprowadzenia badań lekarskich kierowcy może ujawnić się w każdych okolicznościach. Nieistotną okolicznością było to, że istnienie poważnej niedyspozycji psychicznej u skarżącej zostało ujawnione przy okazji sporządzania opinii sądowo – psychiatrycznej na potrzeby postępowania karnego, w sprawie która nie dotyczy czynu sprowadzającego zagrożenie dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Decyzja o skierowaniu na badania lekarskie wydawana jest w celu rozstrzygnięcia "zastrzeżeń, co do stanu zdrowia" w aspekcie posiadanych uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Warunkiem wszczęcia postępowania w tym zakresie oraz warunkiem dla wydania takiej decyzji nie jest to, aby dana osoba w rzeczywistości korzystała z posiadanych uprawnień. Decyzja o skierowaniu na badania lekarskie nie przesądza przy tym o wyniku tych badań. Do wydania takiej decyzji nie jest wymagane stwierdzenie w postępowaniu administracyjnym, że stan zdrowia osoby posiadającej uprawnienia do kierowania pojazdami uniemożliwia jej kierowanie pojazdami. Pozytywną realizację kompetencji orzeczniczej usprawiedliwia już istnienie zastrzeżeń, co do stanu zdrowia. O tym czy zastrzeżenia, co do stanu zdrowia są "uzasadnione i poważne" rozstrzyga natomiast źródło pochodzenia informacji oraz treść informacji o stanie zdrowia osoby uprawnionej do kierowania pojazdami mechanicznymi. Sporna opinia została sporządzona przez dwóch lekarzy, biegłych sądowych na potrzeby postępowania karnego. Stanowiła podstawę orzeczenia sądu karnego i z tych względów niewątpliwie jest ona wiarygodnym źródłem informacji o stanie zdrowia skarżącej. Jednoznacznie wynika z niej, że u skarżącej stwierdzone zostały niedomagania zdrowotne (zaburzenia depresyjne), które okresowo wymagają leczenia farmakologicznego, a które okresowo cechuje między innymi osłabienie koncentracji, myśli samobójcze, napady gniewu. O tym, że ujawnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia skarżącej są istotne dla posiadania uprawnień do kierowania pojazdami, rozstrzyga wprost treść art. 3 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. 2016, poz. 718 ze zm. – zwanej dalej P.p.s.a.) oddalił skargę.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyła skarżąca, zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. przepisu art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy o kierujących pojazdami poprzez błędne stwierdzenie, że wobec skarżącej zachodzą uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do jej stanu zdrowia. W oparciu o tak sformułowany zarzut, skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz rozpoznanie sprawy na rozprawie.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podkreślono, że skarżąca od stycznia 2015 r. bierze leki na stwierdzone schorzenia, które niwelują całkowicie stwierdzone przez biegłych objawy. Co więcej, wszelkie zaburzenia skarżąca miała w przeszłości - w okresie nawet do 7 lat wstecz.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 183 § 1 P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie przesłanki uzasadniające nieważność postępowania, określone w art. 183 § 2 P.p.s.a. W rozpoznawanej sprawie przesłanki nieważności postępowania sądowego nie wystąpiły. Tym samym należało rozpoznać sprawę w granicach zgłoszonych zarzutów kasacyjnych.

Skarżąca kasacyjnie zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy o kierujących pojazdami. Zgodnie z tym przepisem badaniu lekarskiemu przeprowadzanemu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami (...), podlega m.in. osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu jej zdrowia. Co istotne, w świetle powyższego przepisu zastrzeżenia dotyczące stanu zdrowia muszą być "uzasadnione" i "poważne", a więc okoliczności ustalone przez organ muszą przynajmniej z dużym prawdopodobieństwem wskazywać, że z uwagi na stan zdrowia w stosunku do kierującego mogą występować przeciwskazania zdrowotne do kierowania pojazdami i powinny zostać zweryfikowane podczas badania lekarskiego. Ostateczne rozstrzygnięcie w tej kwestii powierzone zostało zatem uprawnionym w tym zakresie lekarzom. Sformułowanie "uzasadnione zastrzeżenia" zawarte w analizowanym przepisie należy interpretować zgodnie z celem ustawy, którym jest zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Psychofizyczna kondycja kierowcy jest ważnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Dla zachowania bezpieczeństwa niezbędne jest więc czuwanie nad tym, by osoby posiadające uprawnienia do kierowania pojazdami miały wymaganą sprawność nie tylko w chwili ubiegania się o takie uprawnienie, ale także w czasie późniejszym, kiedy korzystają z tych uprawnień. Stąd też ingerencja organów administracji w postaci sprawdzenia stanu zdrowia kierowcy (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 grudnia 2015 r. sygn. akt I OSK 605/14 i 2 lutego 2018 r. sygn. akt I OSK 1938/17– orzeczenia dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych: orzeczenia.nsa.gov.pl).

W niniejszej sprawie z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie skierowania skarżącego na badania lekarskie wystąpił Prokurator z uwagi na treść opinii psychologiczno – psychiatrycznej z dnia 16 lutego 2015 r., sporządzonej na potrzeby powadzonego postępowania o przestępstwo z art. 226 § 1 K.k. i art. 222 § 1 K.k. w związku z art. 11 § 2 K.k. Z opinii tej wynika, a co prawidłowo ustalił Sąd pierwszej instancji, że u skarżącej stwierdzono niedomagania zdrowotne (zaburzenia depresyjne), które okresowo wymagają leczenia farmakologicznego. Zaburzenia te również w ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą skargę kasacyjną wymagają oceny wpływu na zdolność do kierowania pojazdami przez uprawniony podmiot.

Podkreślić również należy, że decyzja o skierowaniu na badania lekarskie nie przesądza jeszcze o istnieniu przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów w przypadku konkretnego kierowcy. Służy ona tylko do wyjaśnienia istniejących w tym względzie uzasadnionych wątpliwości. W wyniku przeprowadzonego badania może się bowiem okazać, że mimo stwierdzenia u skarżącej zaburzeń depresyjnych jest ona w stanie kierować pojazdem w sposób niezagrażający bezpieczeństwu ruchu drogowego. Nie ma przy tym znaczenia argumentacja zawarta w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, że zaburzenia skarżącej miały miejsce w odległej przeszłości, a obecnie dzięki przyjmowanym lekom w ogóle nie występują. Twierdzenia te nie zostały bowiem potwierdzone żadną opinią lekarską i z tych względów organ jest uprawniony do żądania potwierdzenia, że stan zdrowia skarżącej pozwala na kierowanie przez nią pojazdem przez uprawniony do tego podmiot. Z tych też przyczyn analizowany zarzut naruszenia art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy o kierujących pojazdami należało uznać za niezasadny.

W tym stanie sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 P.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną.