Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wiesław Morys po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia K. G. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 stycznia 2016 r. sygn. akt II SA/Wa 772/15 oddalające wniosek K. G. o wyłączenie sędziego WSA w Warszawie E. W. od orzekania w sprawie ze skargi K. G. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] marca 2015 r. nr [...] w przedmiocie skreślenia z listy aplikantów postanawia: oddalić zażalenie. 2

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 12 stycznia 2016 r., sygn. akt II SA/Wa 772/15, oddalił wniosek K. G. o wyłączenie sędziego WSA w Warszawie E. W. od orzekania w sprawie.

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd wskazał, że K. G., wnioskiem z dnia 30 grudnia 2015 r., powołując się na art. 20 i art. 19 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) – dalej: P.p.s.a., w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), zwróciła się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o wyłączenie sędziego E. W. od orzekania w niniejszej sprawie. Skarżąca podniosła, że sędzia E. W. orzekał również w sprawie z jej skargi na postanowienie Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] września 2014 r. w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności odwołania od decyzji Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury z dnia [...] września 2014r. i wyraził pogląd rzutujący bezpośrednio na wynik postępowania w obecnej sprawie. Wskazała, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (w którego składzie był sędzia E. W.) wyrokiem z dnia 24 marca 2015 r., sygn. akt II SA/Wa 2310/14, oddalił jej skargę, stwierdzając, że pismo Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury z dnia [...] września 2014 r., którym została poinformowana o skierowaniu jej do odbycia stażu na stanowisku referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w W., nie ma charakteru decyzji i nie przysługuje od niego odwołanie. Podkreśliła, że niniejsza sprawa, dotycząca skreślenia jej z listy aplikantów II roku aplikacji sędziowskiej, pozostaje w bezpośrednim związku ze sprawą dotyczącą skierowania jej do podjęcia pracy na stanowisku referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w W. Wyjaśniła, że skreślenie jej z listy aplikantów jest skutkiem niepodjęcia przez nią zatrudnienia na stanowisku referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w W., do którego została skierowana, wbrew swojej woli i - w jej ocenie - bezprawnie, przez Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, bowiem mieszka w W., a jej oświadczenie woli w przedmiocie wyboru miejsca zatrudnienia na tzw. staż obejmowało wyłącznie sądy usytuowane w W. W związku z powyższym skarżąca stwierdziła, że istnieje uzasadniona wątpliwość, co do bezstronności sędziego E. W. i sędzia sam powinien się wyłączyć od orzekania w niniejszej sprawie. Wskazała również, że sędzia ten został wyznaczony do wszystkich spraw z jej skarg na rozstrzygnięcia Ministra Sprawiedliwości, dotyczące decyzji Dyrektora Krajowej Rady Sądownictwa i Prokuratury, a w jednej z nich Naczelny Sąd Administracyjny uchylił orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

W związku ze złożonym wnioskiem Sędzia E. W. złożył pisemne oświadczenie (k-68 akt sprawy), w którym stwierdził, że w sprawie nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 18 § 1 P.p.s.a., wyłączającego go w niniejszej sprawie, ani nie istnieją inne okoliczności, które mogłyby wywoływać uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności w tej sprawie (art. 19 P.p.s.a.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając wniosek stwierdził, że ze złożonego do akt sprawy oświadczenia nie wynika, aby pomiędzy wymienionym sędzią a skarżącą zachodził stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do jego bezstronności. W ocenie Sądu I instancji, skarżąca w uzasadnieniu swojego wniosku nie wskazała żadnych, wymienionych w art. 18 i 19 P.p.s.a., przesłanek uzasadniających wyłączenie sędziego WSA w Warszawie E. W., ani też nie udowodniła okoliczności dyskredytujących prawdziwość złożonego przez niego oświadczenia. Samo natomiast subiektywne przeświadczenie o prowadzeniu przez sędziego postępowania w innej sprawie w sposób wadliwy i nieobiektywny, nie stanowi wystarczającej przesłanki uzasadniającej w myśl art. 19 P.p.s.a. żądanie wyłączenia. Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 22 § 1 i § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła K. G., zaskarżając je w całości. Przytoczyła w nim tożsame zastrzeżenia co do bezstronności Sędziego, jak we wniosku z dnia 30 grudnia 2015 r., w szczególności podnosząc, że został on wyznaczony do wszystkich składów orzekających w sprawach z jej skarg na rozstrzygnięcia Ministra Sprawiedliwości dotyczących KSSiP. Są to łącznie cztery sprawy, a w jednej z nich (sygn. akt II SA/Wa 2309/14) wydane przez Sąd I instancji orzeczenie zostało w dniu 27 października 2015 r. uchylone przez NSA (sygn. akt I OSK 2188/15). Podnosząc te zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku o wyłączenie w/w sędziego WSA w Warszawie od orzekania w niniejszej sprawie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Instytucja wyłączenia sędziego zarówno z mocy prawa, jak i na wniosek strony, jest istotną gwarancją procesową, która ma zapewnić pełną bezstronność sądu poprzez rozpoznanie sprawy w takim składzie orzekającym, którego sędziowie nie pozostają w relacjach osobistych ze stronami oraz nie mieli określonych wcześniej związków z rozpoznawaną sprawą, a powody wyłączenia są ściśle sprecyzowane w ustawie jako podstawy wyłączenia z urzędu i na wniosek. Ratio legis przepisów o wyłączeniu sędziego, sprowadza się do eliminowania przyczyn, które mogą skutkować wątpliwościami, co do bezstronności i obiektywizmu sędziego w rozpoznaniu określonej sprawy. Poza wypadkami wyłączenia z mocy samego prawa (art. 18 § 1 P.p.s.a.), których tu nie stwierdzono, wyłączenie sędziego następuje na wniosek wówczas, jeżeli zachodzą takie okoliczności, które mogłyby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego (art. 19 P.p.s.a.). Oznacza to, że o skutecznym wniosku o wyłączenie sędziego można mówić wówczas, gdy odnosi się on do określonych sędziów i oparty jest na podstawach wskazujących na istnienie takich okoliczności, które wymagają oceny, czy wątpliwości co do bezstronności sędziego są uzasadnione. Celem instytucji wyłączenia sędziego jest realizacja konstytucyjnego prawa obywateli do rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Bezstronność sądu jest też elementem prawa do przeprowadzenia rzetelnego postępowania sądowego w rozumieniu art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 14 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych. Także orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na temat bezstronności sędziego w świetle art. 6 ust. 1 wyżej powołanej Konwencji wyraźnie wskazuje na konieczność unikania sytuacji stwarzających wątpliwości co do bezstronności sędziego. Naruszenie jednak tego przepisu w kontekście podejmowania przez tego samego sędziego czynności na różnych etapach określonego postępowania Europejski Trybunał rozpatruje kazuistycznie, z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Te reguły miał na uwadze Sąd meriti ferując zaskarżone postanowienie.

Wyłączenie sędziego, o którym mowa w art. 19 P.p.s.a. nie może być traktowane jako możliwość eliminowania z postępowania sędziów, których strona uznaje za nieodpowiadających subiektywnemu pojmowaniu swoich interesów (p. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lutego 2008 r., sygn. akt II FZ 60/08, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych), a więc na jakichkolwiek (dowolnych) przesłankach. Nie może służyć umożliwieniu stronie wyboru członków składów sędziowskich według jej indywidualnego, niepopartego rzeczowymi i wiarygodnymi argumentami odczucia (p. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 maja 2009 r., sygn. akt II FZ 128/09, publ. j.w.). Nie stanowi uzasadnionej wątpliwości co do bezstronności przeświadczenie strony, że sędzia prowadzi proces wadliwie, zwłaszcza nieobiektywnie czy też stronniczo. Podobnie subiektywny pogląd strony co do nietrafności orzeczenia podjętego z udziałem danego sędziego nie stanowi przesłanki wyłączenia sędziego od rozpoznania danej sprawy (p. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 czerwca 2009 r., sygn. akt I OZ 607/09. publ. j.w.). Błędem jest bowiem upatrywanie podstawy do wyłączenia sędziego w tym, że sędzia wchodzący w skład sądu wydającego orzeczenie w jednej sprawie brał udział w rozpoznawaniu innej sprawy z udziałem skarżącej, z której przebiegu bądź wyniku skarżąca nie była zadowolona.

Tymczasem przedstawione we wniosku i w zażaleniu okoliczności mają taki właśnie subiektywny charakter i wynikają z niezadowolenia skarżącej z wydanego przez wymienionego sędziego rozstrzygnięcia w innej jej sprawie. Podkreślenia także wymaga, iż wydanie postanowienia w przedmiocie wyłączenia sędziego musi być poprzedzone złożeniem wyjaśnień przez sędziego, którego wniosek dotyczy. Jak stwierdził Sąd Najwyższy: "Autorytet moralny sędziego przemawia za wiarygodnością złożonego wyjaśnienia i jeżeli strona żądająca wyłączenia zaprzecza jego prawdziwości, obowiązana jest wskazać i udowodnić okoliczności, które by podważały wiarygodność oświadczenia sędziego" (postanowienie z 25 sierpnia 1971r., I CZ 121/71, OSN 1972, poz. 55). To stanowisko należy podzielić, bo jest nadal aktualne. Sędzia WSA w Warszawie E. W. w dniu 5 stycznia 2016 r. złożył pisemne oświadczenie, z którego wynika, że nie istnieją okoliczności mogące wywołać uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności w sprawie (k. 19), a tym samym – wobec niewskazania okoliczności, które mogłyby podważyć prawdziwość tego oświadczenia, stwierdzić trzeba, że jest ono wiarygodne.

W konsekwencji tych wywodów zaskarżone postanowienie Sądu I instancji oddalające wniosek o sędziego jest zgodne z prawem. Co mając na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji niniejszego postanowienia, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i § 2 P.p.s.a.

-----------------------

5