Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Roman Hauser po rozpoznaniu w dniu 14 września 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia D. W. i M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 czerwca 2016 r., sygn. akt VII SAB/Wa 120/14 o odmowie zmiany postanowienia Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 czerwca 2015 r. odmawiającego przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi D. W. i M. W. na przewlekłe postępowanie prowadzone przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego postanawia: oddalić zażalenie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 1 czerwca 2016 r., sygn. akt VII SAB/Wa 120/14 odmówił D. W. i M. W. zmiany postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 17 czerwca 2015 r. o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata.

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia wskazano, że prawomocnym postanowieniem z dnia 17 czerwca 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił D. W. i M. W. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 29 października 2015 r., sygn. akt II OZ 1015/15, oddalił zażalenie D. W. i M. W. na powyższe postanowienie z dnia 17 czerwca 2015 r.

W dniu 29 marca 2016 r. do Sądu wpłynął formularz PPF złożony przez D. W. i M. W., w którym skarżący zwrócili się o udzielenie pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata.

Sąd potraktował nadesłany formularz jako wniosek o zmianę postanowienia z dnia 17 czerwca 2015 r. w przedmiocie zwolnienia z kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata.

Z poprzednio nadesłanego formularza wynikało, iż skarżący prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe. Obydwoje są emerytami, ich dochód z tytułu otrzymywanych emerytur wynosi łącznie 2 781 zł. Mieszkanie jest pozbawione zimnej wody i ogrzewania. Posiadają dwie działki o pow. 288 m2. Zamieszkują pod adresem N. [...], w mieszkaniu o powierzchni 57 m2. Skarżący oświadczyli, że domu, mieszkania, innych nieruchomości, zasobów pieniężnych oraz przedmiotów wartościowych nie posiadają. Dodali, że nikt z nimi nie mieszka i nie prowadzi gospodarstwa domowego. Dzieci wnioskodawców nie prowadzą z nimi wspólnego gospodarstwa, są tylko zameldowane pod tym adresem. Wskazali, że ich emerytury są na poziomie minimum socjalnego i wydatki z uwagi na prowadzenie tak licznych spraw sądowych są nie do udźwignięcia. Nie mają pojazdów mechanicznych poza rowerem, nie otrzymują pomocy od dzieci, znajomych i organizacji społecznych. J. W. nie prowadzi żadnej firmy. M. W. również założyła działalność gospodarczą, ale nie osiąga jeszcze żadnych dochodów. Załączono kopie dokumentów PIT 40A za 2013 r., z których wynika, że M. W. osiągnął w 2014 r. dochód w kwocie 21 401 zł, a D. W. - 17 673 zł.

Jak wynika zaś z aktualnie nadesłanego formularza PPF wnioskodawcy prowadzą nadal wspólne gospodarstwo domowe. Utrzymują się aktualnie z kwoty 3 047 zł miesięcznie, w której zawarty jest dodatek pielęgnacyjny, skarżący nie opisali w jakiej wysokości otrzymują dodatek. Wskazali, że ponoszą koszty utrzymania mieszkania 500 zł miesięcznie, ok. 800 zł miesięcznie wynoszą koszty leczenia - w zależności od stanu zdrowia, na wykup leków nie mają pieniędzy - wykupują tylko leki ratujące życie, koszty postępowania sądowego przewyższają ich dochody, a same kserokopie, listy polecone to koszt 1 000 zł miesięcznie. Pozostałe dane są bez zmian.

W dniu 4 kwietnia 2016 r. zobowiązano wnioskodawców w trybie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej p.p.s.a., do udzielenia dodatkowych informacji w sprawie złożonego wniosku o przyznanie prawa pomocy.

W odpowiedzi na wezwanie wnioskodawcy przedstawili znane już Sądowi dane na temat mieszkania, zatrudnienia dzieci, niekorzystania z pomocy społecznej. Wnioskodawcy nie przedstawili jednak wszystkich żądanych informacji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, odmawiając zmiany postanowienia WSA w Warszawie z dnia 17 czerwca 2015 r. o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata, stwierdził, że wniosek skarżących nie zasługuje na uwzględnienie. Powołał się na art. 165 p.p.s.a. i wskazał, że przepis ten możliwość uchylenia bądź zmiany postanowień niekończących postępowania w sprawie uzależnia od zmiany okoliczności sprawy, przez co należy rozumieć zarówno zmianę okoliczności faktycznych, jakie sąd przyjął za przesłankę rozstrzygnięcia, jak i zmianę okoliczności prawych, które uzasadniałyby wydanie postanowienia odmiennej treści niż to, które zostało wcześniej wydane. Zmiana okoliczności faktycznych sprawy odnosić się może nie tylko do wysokości uzyskiwanych przez stronę skarżącą dochodów, ale także wysokości obciążających ją wydatków (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt II OZ 1163/13). W rozpatrywanej sprawie prawomocnym postanowieniem z dnia 17 czerwca 2015 r. Sąd odmówił D. W. i M. W. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata. W ocenie Sądu aktualnie brak jest okoliczności, które dawałyby podstawę do przyjęcia, iż wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 165 p.p.s.a. Skarżący nie wykazali bowiem, by w okresie od wydania postanowienia z dnia 17 czerwca 2015 r. do momentu zapadnięcia niniejszego postanowienia nastąpiła istotna zmiana okoliczności dotyczących sytuacji majątkowej, co uzasadniałoby wydanie postanowienia o treści innej niż treść postanowienia z dnia 17 czerwca 2015 r. Wprawdzie skarżący wskazali ponoszone koszty miesięczne, jednak bez wyszczególnienia istotnych składników tych kosztów. Wskazali, że miesięczne koszty utrzymania mieszkania wynoszą 500 zł, leki 800 zł, zaś ok. 1 000 zł ponoszą na koszty sądowe z uwagi na prowadzone postępowania (listy polecone, kserokopie). Wskazali też, że do kwoty emerytur w łącznej wysokości 2 781 zł doszedł dodatek pielęgnacyjny. Oświadczyli, że aktualnie wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym miesięcznie utrzymują się z kwoty 3 047 zł. Sytuacja finansowa skarżących zmieniła się zatem na korzyść. Ogólnie wiadomo jakie ponoszą wydatki w związku z utrzymaniem, np. za mieszkanie, lekarstwa, koszty w związku z prowadzeniem spraw sądowych. Skarżący nie wykazali jednak jakie koszty miesięczne ponoszą na żywność, środki czystości, media. Nie nadesłali rachunków za leki, ani żadnych innych rachunków, czy paragonów (brak należytego wykonania zarządzenia z dnia 4 kwietnia 2016 r.). Sąd podniósł, że koszty ponoszone w związku z prowadzonymi licznymi sprawami sądowymi nie należą do kosztów utrzymania koniecznego. Ubiegający się o przyznanie prawa pomocy powinien w pierwszej kolejności poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania i dopiero, gdy okażą się one niewystarczające może zwrócić się o przyznanie prawa pomocy. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd na podstawie art. 165 p.p.s.a. odmówił zmiany postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 17 czerwca 2015 r.

W zażaleniu na powyższe postanowienie D. W. i M. W. zaskarżyli to postanowienie oraz wnieśli o jego uchylenie i przyznanie prawa pomocy. Skarżący wskazali, że nie są w stanie opłacić spraw. Podali, że zostali wezwani do opłaty od postanowienia, a strona skarżąca ani postanowienia, ani wezwania takiego nie otrzymała.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Prawo pomocy może być udzielone w zakresie całkowitym lub częściowym (art. 245 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016, poz. 718 ze zm., dalej p.p.s.a.). W zakresie całkowitym obejmuje ono zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata. Prawo to przyznaje się, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym polega natomiast na zwolnieniu tylko od opłat sądowych w całości lub części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego, względnie rzecznika patentowego. Jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.), to przysługuje jej prawo pomocy w zakresie częściowym.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że skarżący nie wykazali, iż znajdują się w takiej sytuacji materialnej, która kwalifikowałaby ich do przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. Słusznie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zbadał, czy doszło do zmiany okoliczności sprawy, tj. zmiany okoliczności faktycznych bądź prawnych, które uzasadniałyby wydanie postanowienia odmiennej treści niż to które zostało wcześniej wydane i uznał, że do takiej zmiany nie doszło. Jak wynika z porównania wcześniejszego wniosku, w oparciu o który rozstrzygał Sąd I instancji wydając postanowienie z dnia 17 czerwca 2015 r. i aktualnego wniosku PPF, sytuacja finansowa skarżący uległa poprawie. Do kwoty emerytur w łącznej wysokości 2 781 zł doszedł bowiem dodatek pielęgnacyjny i obecnie, jak wskazali skarżący w nowym wniosku, wraz z tym dodatkiem utrzymują się z kwoty 3 047 zł. Jednocześnie skarżący nie wykazali, aby ponosili wyższe koszty utrzymania niż wynikało to z poprzedniego wniosku.

Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, że Sąd I instancji słusznie uznał, że sytuacja skarżących nie uległa zmianie, w taki sposób, aby możliwa stała się zmiana postanowienia z dnia 17 czerwca 2015 r. o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata i odmówił zmiany tego postanowienia. Brak jest tym samym podstaw do uwzględnienia zażalenia i wzruszenia zaskarżanego postanowienia.

Ze wskazanych wyżej przyczyn, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.