Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Irena Kamińska, Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska (spr.), Sędzia del. WSA Mirosław Gdesz, Protokolant asystent sędziego Krzysztof Tomaszewski, po rozpoznaniu w dniu 25 października 2012 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K. M. , G. T. i M. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 lutego 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 1857/10 w sprawie ze skargi K. M. , G. T. i M. W. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] lipca 2010 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 1857/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę K. M. , G. T. i M. W. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] lipca 2010 r. nr [...], którą utrzymana została w mocy decyzja Wojewody Pomorskiego z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...].

Decyzjami tymi zostało umorzone postępowanie, wszczęte wnioskiem K. M. , G. T. i M. W., o stwierdzenie, że nieruchomość G. , stanowiąca własność E. L. , nie podpadała pod działanie dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13).

Wojewoda stwierdził, że przepisy rozporządzenia wykonawczego do dekretu o reformie rolnej, tj. § 5, daje podstawę tylko do orzekania w sprawach przewidzianych w art. 2 ust. 1 lit. e/ dekretu o reformie rolnej, zaś majątek został przejęty na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b/, a do takich spraw właściwy jest tylko sąd powszechny.

Z kolei Minister uzasadniając umorzenie, stwierdził, że w obecnym stanie prawnym brak jest podstaw do orzekania przez organy administracji w sprawach o takim przedmiocie, co potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 12 marca 2004 r., IV CK 336/04 i postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2010 r., P 107/08, a jakkolwiek Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów z 5 czerwca 2006 r., I OPS 2/06 wyraził przeciwne stanowisko, to uchwała jest wiążąca tylko w danej sprawie, zaś orzeczenia Trybunału mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Zdaniem Ministra, do orzekania o prawach rzeczowych, a taką jest dochodzenie utraconej własności właściwe są sądy powszechne.

Rozpoznając skargę, Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał na ogólną moc wiążącą uchwał Naczelnego Sądu Administracyjnego, co wynika z art. 269 § 1 zdanie pierwsze ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, co sprowadza się do tego, że żaden skład sądu administracyjnego nie może rozstrzygać sprawy sprzecznie ze stanowiskiem wyrażonym w uchwale, chyba że skorzysta z możliwości przedstawienia zagadnienia do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. W tej sprawie nie ma podstaw do skorzystania z tego uprawnienia – podkreślił Sąd, a wobec tego jest związany stanowiskiem uchwały NSA z 10 stycznia 2011 r., I OPS 3/10, stosownie do której § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej może stanowić podstawę do orzekania w drodze decyzji administracyjnej, czy dana nieruchomość lub jej część wchodzi w skład nieruchomości ziemskiej, o której mowa w art. 2 ust. 1 lit. e/ dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. W ocenie Wojewódzkiego Sądu niedopuszczalne było zatem utrzymanie przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzji Wojewody Pomorskiego tylko na podstawie argumentacji zawartej w postanowieniach Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2010 r. P 107/08. Podstawę rozstrzygnięcia Sądu stanowił art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Postanowieniem z dnia 16 marca 2011 r., sygn. akt IV SA/Wa 1857/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyjaśnił wątpliwości co do treści uzasadnienia ww. wyroku z dnia 8 lutego 2011 r. IV SA/Wa 1857/10, podkreślając, że zasadne było utrzymanie przez Ministra Rolnictwa decyzji Wojewody, choć nastąpiło to z błędnym uzasadnieniem, jak też zasadne było oddalenie skargi. Sąd wskazał, że umorzenie postępowania przez Wojewodę Pomorskiego nastąpiło z tego względu, że nieruchomość E. L. została przejęta na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b/ dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej zatem bezprzedmiotowe było postępowanie o wydanie decyzji stwierdzającej, że nieruchomości podpadały pod art. 2 ust. 1 lit. e/, a wobec tego rozstrzyganie było prawidłowe co do zasady.

Reprezentowane przez adwokata, K. M. , G. T. i M. W. wniosły skargę kasacyjną od wyroku z dnia 8 lutego 2011 r. domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie i zarzucając naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik prawy, a mianowicie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ i art. 151 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 138 § 1 pkt 1, art. 105 § 1 i art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., polegające na nieuzasadnionym oddaleniu skargi, pomimo że zaskarżona decyzja Ministra wydana została w wyniku błędnego uznania przez organ administracji, iż postępowanie należało umorzyć jako bezprzedmiotowe, podczas gdy zachodziły przesłanki do merytorycznej oceny odwołania od decyzji Wojewody.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że w sprawie zachodzi rozbieżność między sentencją wyroku, a jego uzasadnieniem, bowiem Wojewódzki Sąd zgodził się ze stwierdzeniem skarżących, przedstawiając argumentację na rzecz uchylenia decyzji, zatem nieuzasadnione było oddalenie skargi, a słuszności tego nie podważa wydanie postanowienia o wyjaśnieniu wątpliwości co do treści uzasadnienia wyroku.

Zdaniem skarżących wykładnia nie może prowadzić do nowego rozstrzygnięcia lub uzupełnienia poprzedniego, a taka sytuacja ma miejsce w sprawie, gdyż postanowienie wyjaśniające Sądu z dnia 16 marca 2011 r. zmierza do uzupełnienia uzasadnienia wyroku z dnia 8 lutego 2011 r. o nową argumentację i wykreślenia z niego już zawartej, a nie do wyjaśnienia wątpliwości.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie posiada usprawiedliwionych podstaw.

Zarzuca się w niej sprzeczność między rozstrzygnięciem a uzasadnieniem, czego nie zmienia postanowienie o wyjaśnieniu wątpliwości co do treści uzasadnienia. Istotnie zgodzić się należy, że sentencja wyroku pozostaje w sprzeczności z uzasadnieniem, postanowienie zaś przedstawia nową argumentację, to jednak i tak ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego podlegało to czy Wojewódzki Sąd Administracyjny zasadnie oddalił skargę, czy też powinien był uchylić zaskarżone decyzje.

Stwierdzić należy, że zarówno uzasadnienie zaskarżonej decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jak i zaskarżonego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zajmują się problemem obok istoty sprawy, skupiają się bowiem na dopuszczalności drogi administracyjnej jeśli idzie o nieruchomości ziemskie wskazane w art. 2 ust. 1 lit. e/ dekretu z dnia 6 września 1944 r. o reformie rolnej (Dz.U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13). Wynikło to być może z tego, że w całym postępowaniu administracyjnym, jak i sądowoadministracyjnym skarżące powoływały się właśnie na ten przepis dowodząc, iż § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o reformie rolnej (Dz.U. Nr 10, poz. 51 ze zm.) przewiduje drogę postępowania administracyjnego w sprawie podpadaniu pod przepisy dekretu nieruchomości ziemskich, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. e/ dekretu o reformie.

Istotnie jeśli idzie o nieruchomości wskazane w tym przepisie uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2011 r. I OPS 3/10 nie pozostawia wątpliwości co do tego, że w sprawach tych nieruchomości dopuszczalna jest droga administracyjna. Jednakże w niniejszej sprawie nie o taką nieruchomość chodzi. Majątek E. L. G. nie jest przypadkiem ujętym w art. 2 ust. 1 lit. e/ dekretu. Przeszedł on bowiem na własność Państwa na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b/ dekretu. Z zaświadczenia Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w Gdańsku z dnia 30 lipca 1946 r. wynika bowiem, iż nieruchomość ziemska pozostawiona przez Niemca E. L. położona we wsi G. przeszła na rzecz Skarbu Państwa, na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b/ dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Rozpoznając wniosek skarżących o niepodpadaniu nieruchomości pod przepisy dekretu, Wojewoda umorzył postępowanie, stwierdzając, iż jeśli idzie o tę nieruchomość droga administracyjna nie służy, a sprawa może być rozpoznana tylko przez sąd powszechny. Takie stanowisko należy uznać za słuszne, bowiem § 5 rozporządzenia o reformie rolnej dopuszcza drogę administracyjną i orzekanie o podpadaniu bądź nie pod przepisy dekretu tylko nieruchomości ziemskich wymienionych w art. 2 ust. 1 lit. e/ dekretu. Pozostałe sytuacje wskazane w art. 2 ust. 1 należą zatem do drogi przed sądem powszechnym.

Utrzymanie przez Ministra w mocy decyzji Wojewody było prawidłowe, jak również oddalenie przez Wojewódzki Sąd skargi. Błędne argumenty uzasadnienia decyzji Ministra nie miały wpływu na wynik sprawy, zaś Wojewódzki Sąd, jakkolwiek uzasadnienie właściwe rozstrzygnięcia zawarł w postanowieniu z dnia 16 marca 2011 r. o wyjaśnieniu wątpliwości, to i tak oddalenie skargi odpowiadało prawu mimo błędnego uzasadnienia.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270).