Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grażyna Staniszewska Sędziowie Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Sędzia WSA Michał Ruszyński (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Anna Lisowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 października 2015 r. sprawy ze skargi J.B. na decyzję Zarządu Województwa z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie określenia odpowiedzialności członka zarządu solidarnie ze spółką z tytułu zwrotu dofinansowania I. oddala skargę, II. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. na rzecz radcy prawnego M.I. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych, powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu.

Decyzją z [...] sierpnia 2014 r. nr [...] Zarząd Województwa - na podstawie art. 60 pkt 6, art. 61 ust. 1 pkt 1, art. 67 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm., dalej: u.f.p) w zw. z art. 116 § 1, 2 i 4, art. 107 § 1, art. 107 § 2 pkt 1, 2 i 4, art. 108 § 1, art. 53 § 1 i 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm, dalej: O.p) - określił odpowiedzialność J.B., jako prezesa zarządu "E" sp. z .o. o, w wysokości 655.137,92 zł z tytułu zwrotu dofinansowania przyznanego umową nr [...] o dofinansowanie projektu "[...]" wraz z odsetkami określonymi jak dla zaległości podatkowych wyliczonych w następujący sposób:

Etap I – odsetki od kwoty 664 208,73 PLN naliczone od dnia przekazania środków zaliczki przez Instytucję Zarządzającą RPO na rachunek bankowy beneficjenta tj. od dnia [...] października 2009 r. do dnia, w którym to beneficjent dokonał częściowego zwrotu środków zaliczki w wysokości 9.070,81 zł z uwagi na niemożliwość jej wykorzystania do końca roku budżetowego, tj. do dnia [...] grudnia 2009 r. w wysokości 10 008,62 PLN,

Etap II – odsetki od kwoty 655 137,92 PLN liczone od dnia [...] grudnia 2009 r. do dnia dokonania przez beneficjenta zwrotu na rachunek Instytucji Zarządzającej RPO kwoty należności głównej.

Uzasadniając decyzje organ wskazał, że "E" sp. z o. o na podstawie procedury konkursowej naboru wniosków o dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego podpisała [...] października 2009 r. umowę o dofinansowanie projektu "[...]" ze środków Unii Europejskiej i Budżetu Państwa. Zobowiązany po podpisaniu umowy złożył wniosek o płatność, wnioskując o wypłacenie zaliczki w kwocie 664 208,73 zł. Wniosek o płatność otrzymał pozytywny wynik weryfikacji (był zgodny z umową o dofinansowanie), a dyspozycja wypłaty została zrealizowana [...] października 2009 r. W dniu [...] lipca 2010 r. Zarząd Województwa rozwiązał umowę o dofinansowanie projektu, ze względu na przedstawienie przez zobowiązanego do refundacji dokumentów finansowych poświadczających wydatkowanie środków za prace, które nie zostały wykonane, w celu otrzymania środków publicznych. Skutkowało to, zgodnie z § 17 ust. 3 umowy koniecznością zwrotu wszystkich dotychczas przekazanych zobowiązanemu środków. W dniu [...] kwietnia 2011 r. Zarząd Województwa wydał decyzję nr [...] w sprawie zwrotu dofinansowania a w dniu [...] lipca 2011 r., po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, wydał decyzje nr [...] w sprawie utrzymania w mocy decyzji z [...] kwietnia 2011 r.

W dalszej części uzasadnienia decyzji organ wskazał, że postanowieniem z [...] marca 2013 r. komornik sądowy umorzył postepowanie egzekucyjne przeciwko "E" sp. z o. o, wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. W uzasadnieniu do swojego postanowienia komornik sądowy podał, że dotychczasowa egzekucja z wierzytelności oraz z rachunków bankowych okazała się bezskuteczna. Według oświadczenia prezesa zarządu spółki J.B. zajęte protokołem ruchomości: samochód marki [...] nr rej. [...] i samochód marki [...] nr rej. [...] wraz z kluczykami zostały odebrane przez policję. Prezes nie wskazał miejsca położenia pojazdów. Prezes zarządu zobowiązanego, J.B. ponadto oświadczył, że spółka nie prowadzi już działalności, nie zatrudnia pracowników, nie posiada żadnych dochodów ani wierzytelności. Komornik sądowy ponadto ustalił, że spółka nie posiada majątku ruchomego, który przestawiałby wartość pozwalającą na pokrycie kosztów egzekucyjnych. Pomieszczenia magazynowe spółki zostały opróżnione. W pomieszczeniach biurowych zostały biurka i podstawowy sprzęt biurowy bez wartości handlowej. Spółka nie jest właścicielem innych pojazdów mechanicznych. Ponadto komornik sądowy zarządzeniem z dnia [...] marca 2013 r. zwrócił tytuł wykonawczy z dnia [...].10.2011 r. ([...]) wierzycielowi.

W takiej sytuacji organ ustaliwszy, że spółka nie jest w stanie upadłości, prezes zarządu J.B. nie wskazał mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości spółki w znacznej części, a także, że J.B. w chwili powstania zobowiązania był jedynym członkiem zarządu spółki (co ustalono na podstawie aktualnego wypisu z KRS), przyjął, że zostały spełnione przesłanki o których mowa w art. 116 O.p a zatem możliwość określenia odpowiedzialności J.B., jako prezesa zarządu spółki "E" w wysokości 655.137,92 zł wraz z odsetkami jak dla zaległości podatkowych z tytułu zwrotu dofinansowania przyznanego umową nr [...].

Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem J.B. złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, zarzucając Zarządowi Województwa nie uwzględnienie okoliczności mających istotny wpływ na zarządzanie i funkcjonowanie spółki, a mianowicie obarczenie jego odpowiedzialnością za cofnięcie dofinansowania i niewypłacalność spółki, podczas gdy w spółce funkcjonowała całkiem inna osoba i to ona ponosi za to odpowiedzialność.

Zarząd Województwa decyzją z [...] marca 2015 r. nr [...] uchylił w całości swoją decyzję z [...] sierpnia 2014 r. nr [...] i orzekł o określeniu odpowiedzialności J.B., jako prezesa zarządu "E" sp. z o. o, solidarnie ze spółką "E" sp. z o. o, w wysokości 655.137,92 zł z tytułu zwrotu dofinansowania przyznanego umową nr [...] o dofinansowanie projektu "[...]" wraz z odsetkami określonymi jak dla zaległości podatkowych wyliczonych w następujący sposób:

Etap I – odsetki od kwoty 664 208,73 PLN naliczone od dnia przekazania środków zaliczki przez Instytucję Zarządzającą RPO na rachunek bankowy beneficjenta tj. od dnia [...] października 2009 r. do dnia, w którym to beneficjent dokonał częściowego zwrotu środków zaliczki w wysokości 9.070,81 zł z uwagi na niemożliwość jej wykorzystania do końca roku budżetowego, tj. do dnia [...] grudnia 2009 r. w wysokości 10 008,62 PLN,

Etap II – odsetki od kwoty 655 137,92 PLN liczone od dnia [...] grudnia 2009 r. do dnia dokonania przez beneficjenta zwrotu na rachunek Instytucji Zarządzającej RPO kwoty należności głównej.

W uzasadnieniu decyzji organ podzielił stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu decyzji wydanej w pierwszej instancji. Odnosząc się do zarzutu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy organ wskazał, iż ustalił, że P.S. nie była członkiem zarządu spółki "E". Sam zaś fakt skierowania jednorazowo pisma do P.S., nie przesądza w żaden sposób, jakie funkcje dana osoba sprawuje. Organ potwierdził, że do P.S. zostało skierowane pismo, jako osoby wskazanej do kontaktu. Jednak w wyniku weryfikacji dokumentów okazało się, że P.S. nie ma umocowania do reprezentowania spółki, w tym nie jest wpisana do KRS, w związku z powyższym nie wysyłano już pism, ze wskazaniem nazwiska P.S.. Organ wyjaśnił także, że z wyjaśnień jakie złożyła ona przed Sądem Rejonowym, zgodnie z odpisem protokołu z rozprawy z dnia [...] września 2014 r. w sprawie o sygn. akt [...] wynika, że nigdy nie była ona prezesem zarządu spółki "E". Zeznała również "Ja gdy kategorycznie powiedziałam, że nie zostanę prezesem spółki rozstałam się ze spółką...". Ponadto na wezwanie RPO, w toku prowadzonego postępowania administracyjnego, P.S. w piśmie z [...] grudnia 2014 r. oświadczyła, że nigdy nie była prezesem spółki "E".

Nadto organ wskazał, że w dniu [...] grudnia 2014 r. pracownik organu przeglądał akta spółki znajdujące się w Sądzie Rejonowym Wydział Gospodarczy KRS, w celu sprawdzenia, kto i w jakim okresie reprezentował spółkę "E" przed Sądem Rejonowym. Z dokumentów złożonych do Sądu jednoznacznie wynika, że jedyną osobą reprezentującą spółkę był prezes zarządu J.B.. To on każdorazowo składał odpowiednie dokumenty do Sądu, w tym sprawozdania finansowe w dniach 30.06.2009 r., 30.06.2010 r., 12.07.2011 r., 09.07.2012 r., 16.07.2013 r., 16.07.2014 r. Na każdym dokumencie widnieje podpis J.B. wraz z pieczątką prezesa zarządu.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi J.B., złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. Zaskarżonej decyzji skarżący zarzucił naruszenie:

I. przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm, dalej: K.p.a), które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj.

1. naruszenie przepisów postępowania ujawnionych w art. 77 K.p.a, art. 80 K.p.a poprzez zaniechanie inicjatywy dowodowej polegającej na ostatecznym wyjaśnieniu wątpliwości co do majątku spółki pozwalającego na zaspokojenie roszczeń z umowy nr [...] o dofinansowanie projektu "[...]", pomimo, że egzekucja z majątku spółki była ograniczona do wierzytelności i rachunku bankowego oraz ruchomości spółki, co w konsekwencji doprowadziło do wypatrzenia oceny zgromadzonego materiału dowodowego i dowolną, a nie swobodną jego ocenę, gdyż spółka jest właścicielem nieruchomości magazynowych i biurowych w [...], a egzekucja z tego majątku na wniosek wierzyciela nie była prowadzona.

2. naruszenie przepisów postępowania ujawnionych w art. 107 § 1 i 3 K.p.a w zw. z art. 76 § 1 K.p.a poprzez ich błędne zastosowanie polegające na lakonicznym uzasadnieniu stanowiska organu, pozbawionego wnikliwej analizy materiału dowodowego, a w zasadzie ograniczenie postępowania dowodowego wyłącznie do tych aspektów, które miały potwierdzić stanowisko organu, całkowicie pomijając dowody pozwalające na rzeczywiste ustalenie wszystkich składników majątku spółki, dodatkowo poprzez brak uzasadnienia co do wagi dowodowej postanowienia z dnia [...].03.2013 r. sygn. akt [...] komornika sądowego, pomimo, że w postanowieniu tym komornik przesądził o fakcie posiadania przez spółkę egzekwowalnego prawa do nieruchomości.

II. prawa materialnego - art. 116 § 1 i 2 w zw. z art. 107 § 1, § 2 pkt 1 i 2 O.p, poprzez błędne ich zastosowanie polegające na przyjęciu, że zachodzą przesłanki wskazane w tych przepisach uprawniające organ administracji do określenia solidarnej odpowiedzialności członka zarządu spółki łącznie ze spółką za zobowiązania spółki pomimo, że spółka posiada majątek pozwalający na zaspokojenie jej zobowiązań z tytułu wypowiedzianej umowy o dofinansowanie.

Stawiając te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji.

Odpowiadając na skargę organ wniósł o jej oddalenie, wyjaśniając, że sam fakt posiadania przez spółkę nieruchomości nie może przesądzać o możliwości prowadzenia skutecznej egzekucji z tego składnika majatku, który umożliwi zaspokojenie zaległości w znacznej części, w szczególności gdy nieruchomości spółki są już obciążone hipotekami ponad trzykrotnie przekraczającymi ich wartość.

Na rozprawie w dniu 14 października 2015 r. pełnomocnik organu złożył wniosek o przeprowadzenie dowodu z dokumentów – pisma Dyrektora Departamentu Programów Regionalnych z dnia [...] sierpnia 2015 r. oraz odpowiedzi na to pismo komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym z dnia [...] sierpnia 2015 r. – na okoliczność bezskuteczności egzekucji prowadzonej z nieruchomości spółki. Pełnomocnik skarżącego wniosła o przeprowadzenie dowodu z zawnioskowanych dokumentów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna gdyż zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Postępowanie w rozpoznawanej sprawie dotyczy określenia odpowiedzialności członka zarządu spółki z o. o z tytułu zwrotu dofinansowania. Wobec powyższego w sprawie tej zastosowanie znajdują przepisy O.p - przepisy działu III tej ustawy, które - jak stanowi art. 67 u.f.p - stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 107 § 1 O.p, w przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale (Rozdział 15 - Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich) za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za: 1) podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów; 2) odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych (§ 2 pkt 1 i 2). O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji (art. 108 § 1).

Przepis art. 116 § 1 O.p stanowi natomiast, że za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu: 1) nie wykazał, że: a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy; 2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu (§ 2). Przepisy § 1-3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji (§ 4).

Do ustalenia odpowiedzialności członka zarządu konieczne jest zatem nie tylko ustalenie pozytywnych jej przesłanek, czyli bezskuteczności egzekucji zaległości podatkowej oraz powstania zobowiązania w okresie pełnienia przez niego tej funkcji, ale także wykazanie, że nie zachodzą przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność. Przesłankami pozytywnymi są: pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, gdy powstała zaległość podatkowa spółki oraz bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Do przesłanek uwalniających od odpowiedzialności należą natomiast: zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego bądź brak winy w niezgłoszeniu tych wniosków oraz wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych.

Przechodząc do pozytywnych przesłanek odpowiedzialności skarżącego za zaległości spółki z tytułu dofinansowania, za prawidłowe i znajdujące uzasadnienie w zebranym materiale dowodowym należało uznać ustalenie, że skarżący w okresie, gdy powstała zaległość podatkowa, pełnił funkcję prezesa zarządu spółki. Okoliczność tę potwierdzają zeznania złożone przez P.S. przed Sądem Rejonowym w sprawie [...], oświadczenie P.S. z [...] grudnia 2014 r. oraz dokumenty, w tym sprawozdania finansowe, składane przez skarżącego do Sądu Rejonowego Wydziału Gospodarczego KRS.

Jeżeli natomiast chodzi o kwestie zaistnienia przesłanek egzoneracyjnych stwierdzić należy, iż zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy potwierdza, że organ w 2013 r. wykonując czynności prowadzące do odzyskania należności wynikających w umowy o dofinansowanie, ustalił, że spółka "E" jest właścicielem nieruchomości które obciążone są hipotekami (księga wieczysta [...] - oszacowana na kwotę 5.150,00 zł - łączna wartość wpisanych hipotek - 2.648.858,80 zł, księga wieczysta [...] - oszacowana na kwotę 214.000,00 zł - łączna wartość wpisanych hipotek - 3.554.682,16 zł, księga wieczysta [...] - oszacowana na kwotę 1.160.000,00 zł - łączna wartość wpisanych hipotek - 3.590.651,45 zł). Dane te pochodzą m.in. z obwieszczenia o licytacji z [...] września 2013 r. Należy zatem zgodzić się ze stanowiskiem organu wyrażonym w odpowiedzi na skargę, że wysokość wpisanych hipotek w stosunku do ich wartości, nie może zaspokoić nawet w części należności organu administracji. Zaś sam fakt posiadania przez spółkę nieruchomości nie może przesądzać o możliwości prowadzenia skutecznej egzekucji z tego składnika majątku, która umożliwi zaspokojenie zaległości w znacznej części. Nadto bezskuteczność egzekucji z nieruchomości skarżącego potwierdza pismo komornika przy Sądzie Rejonowym z [...] sierpnia 2015 r. (które Sąd dopuścił jako dowód w sprawie na podstawie art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm, dalej: P.p.s.a), albowiem nieruchomość objęta KW [...] została w drodze licytacji sprzedana a nieruchomość KW [...] oraz KW [...] nie zostały sprzedane w powodu braku licytantów.

Wobec powyższego uznając podniesione w skardze zarzuty naruszenia prawa materialnego oraz zarzuty naruszenia przepisów postępowania za nieuzasadnione, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp., działając na podstawie art. 151 P.p.s.a. oddalił skargę, orzekając jednocześnie o kosztach wyznaczonego dla skarżącego pełnomocnika z urzędu w oparciu o art. 250 P.p.s.a.