Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący WSA Elżbieta Kremer Sędziowie NSA Piotr Lechowski (spr.) WSA Bożenna Blitek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 listopada 2007 r. sprawy ze skargi A. L. na decyzję Rektora Politechniki z dnia [...] nr [...] w przedmiocie nadania tytułu zawodowego skargę oddala

Decyzją z dnia [...] znak [...] Rektor Politechniki, po rozpoznaniu wniosku A. L. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy decyzję z dnia [...] w przedmiocie nadania tytułu zawodowego magister inżynier. W podstawie prawnej Rektor powołał przepis art. 207 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 z późn.zm.).

Uzasadniając swoją decyzję, Rektor Politechniki - dalej Politechniki - wskazał następujące okoliczności faktyczne i motywy prawne przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia.

Dnia [...] sporządzony został dyplom stwierdzający odbycie przez A. L. studentkę Politechniki, na kierunku Architektura Krajobrazu, studiów i uzyskanie w dniu [...] tytułu zawodowego magistra inżyniera. W dniu 15 marca 2007 r. studentka potwierdziła odbiór oryginału dyplomu podpisanego m.in. przez Rektora Politechniki zarówno w jego części A i części B - suplementu.

Datowanym na 27 czerwca 2007 r. pismem absolwentka zwróciła się do Rektora Politechniki o wznowienie postępowania w przedmiocie nadania tytułu zawodowego połączonym z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia takiego wniosku o wznowienie postępowania.

We wniosku podnosiła, że w czasie naboru i rozpoczęcia studiów była informowana, iż ukończenie studiów na kierunku Architektura Krajobrazu uprawnia do uzyskania tytułu zawodowego magistra inżyniera architekta.

Rektor uznał, że zatytułowane jako wniosek o wznowienie postępowania pismo w istocie stanowi wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w trybie art. 207 ust. 2 ustawy z 27 lipca 2005 r. o szkolnictwie wyższym i bez wydawania odrębnego aktu uznał za przywrócony termin do złożenia tego wniosku.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, Rektor stwierdził, że obowiązujące w czasie rozpoczęcia (w [...]) studiów na Politechnice, przepisy zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 kwietnia 1992 r. w sprawie określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Mon. Pol. z 1992 r. Nr 12, poz. 85 z późn.zm.) nie przewidywały tytułu zawodowego magistra inżyniera architekta dla absolwentów kierunku architektura krajobrazu.

Rektor wskazał, że obowiązujące w czasie ukończenia studiów przepisy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Dz.U. Nr 182, poz. 1881 z późn. sprost. Dz.U. z 2004 r. Nr 194, poz. 2003) przewidują, że tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta nadawany jest absolwentom studiów magisterskich na kierunku architektura i urbanistyka. Nie ma zatem podstaw prawnych do nadania absolwentom magisterskich studiów na kierunku architektura krajobrazu tego tytułu zawodowego, przy czym przepisy rozporządzenia stosuje się do tytułów nadawanych absolwentom kończącym studia w czasie jego obowiązywania.

Skargę na powyższą decyzję Rektora z dnia [...] do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego złożyła A. L. z wnioskiem o stwierdzenie nieważności utrzymanej nią w mocy decyzji "wystawionej" dnia [...], a stwierdzającej uzyskanie w dniu [...] tytułu zawodowego magistra inżyniera.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że w toku rekrutacji w [...] na studia kandydaci byli informowani, że po ukończeniu studiów na kierunku architektura krajobrazu na Wydziale Architektury otrzymają tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta. Taka informacja znajdowała się do 2004 r. na stronach internetowych Wydziału Architektury Politechniki. Zdaniem skarżącej spełniając wymogi studiów na kierunku architektura krajobrazu nabyła "ekspektatywę praw lub prawo nabyte do obiecanego tytułu zawodowego".

Wskazano, iż powołane Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 kwietnia 1992 r. w sprawie określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów uznawanych przez uczelnie, stanowiło, że tytuł zawodowy magister inżynier architekt, nadawany jest absolwentom wyższych studiów architektonicznych, bez różnicowania na kierunki w ramach tych studiów.

Skarżąca podnosiła, że jeszcze w związku z projektem Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie, Uczelnia zapewniała, że do czasu ukończenia studiów problem zostanie pozytywnie rozwiązany przez uczelnię.

Zdaniem skarżącej uzyskany tytuł zawodowy uniemożliwia, uzyskanie uprawnień projektowych i budowlanych, a wydana decyzja jest krzywdząca i narusza zaufanie do państwa prawa.

W odpowiedzi na skargę Rektor Politechniki wniósł o jej oddalenie. Przyznając, że skarżąca w okresie od [...] do [...] studiowała na Wydziale Architektury, kierunek Architektura Krajobrazu, Rektor przyjął, iż "zatwierdzenie" uzyskania tytułu zawodowego nastąpiło decyzją Rektora z dnia [...] (data wystawienia dyplomu).

Organ przyznał, że przepisy zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 kwietnia 1992 r. w sprawie określenia dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnię stanowiły, że absolwenci wyższych studiów architektonicznych bez określania kierunku, otrzymywali tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta. Wskazał, iż Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie, wprowadziło regulację, że tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta otrzymują tylko absolwenci kierunek architektura i urbanistyka.

Wskazano dalej, że ukończenie przez skarżącą studiów nastąpiło pod rządem przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164 poz. 1365 ze zm.), która utrzymała w mocy m.in. przepisy Rozporządzenia z 23 lipca 2004 r. i w czasie ich obowiązywania nastąpiło wydanie dyplomu i stwierdzenie uzyskania tytułu zawodowego.

W uzupełniającym skargę piśmie z dnia 17.09.2007 r., nawiązując do otrzymanej odpowiedzi na skargę, skarżąca zarzuciła sprzeczność stanowiska Rektora zawartego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, ze stanowiskiem odpowiedzi na skargę, co do treści przepisów obowiązujących w dacie rozpoczęcia studiów w odniesieniu do rodzaju tytułu zawodowego na kierunku architektury krajobrazu.

W przekonaniu skarżącej zastosowanie się Uczelni do przepisów Rozporządzenia z 23 lipca 2004 r. narusza zakaz retroakcji wynikający z art. 2 Konstytucji RP.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył:

Przewidziana art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn.zm.), kontrola działalności administracji publicznej, zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269), sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. W myśl przepisu art. 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego, kodeks ten normuje postępowanie także - pkt 2 - przed innymi (niż wskazane w pkt 1 organy administracji publicznej), organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumienia do załatwienia spraw określonych w pkt 1, tj. spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

Zaskarżona decyzja Rektora zapadła w czasie obowiązywania przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 z późn.zm.) zwanej dalej ustawą.

Przepis art. 207 § 1 tej ustawy stanowi, że do decyzji, o których mowa w art. 169 ust. 7 i 8, decyzji podjętych przez organy uczelni w indywidualnych sprawach studentów i doktorantów, a także w sprawach nadzoru nad działalnością uczelnianych organizacji studenckich oraz samorządu studenckiego, stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania administracyjnego oraz przepisy o zaskarżaniu decyzji do sądu administracyjnego.

W myśl przepisu art. 134 § 1 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - dalej ustawa ppsa - sprawując kontrolę zgodności z prawem, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Zarazem przepis art. 145 ustawy ppsa, określa przesłanki naruszenia prawa jakie mogą stanowić podstawę uwzględnienia skargi, i określa rodzaje rozstrzygnięć Sądu, uwzględniającego skargę na decyzję (czy postanowienie). Zgodnie z przepisem art. 145 § 1 pkt 1 ppsa. Sąd uwzględnia skargę uchylając decyzję (w całości albo w części) jeżeli stwierdzi: a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Jak z powyższego wynika, nie każde naruszenie prawa materialnego i nie każde naruszenie przepisów postępowania prowadzi do uwzględnienia skargi przez uchylenie decyzji.

Dalszym rodzajem rozstrzygnięcia jest przewidziane art. 145 § 1 pkt 2 ppsa stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji (lub postanowienia) w całości (albo w części), jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 kpa lub innych przepisach. Wreszcie przepis art. 145 § 1 pkt 3 przewiduje stwierdzenie wydania decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w przepisach kpa lub w innych przepisach. Są to zatem sytuacje, w których nie można uchylić decyzji w postępowaniu wznowieniowym lub o stwierdzenie nieważności z przyczyn wskazanych przepisami kpa lub w innych aktach prawnych.

Dokonana wedle powyższych zasad kontrola zaskarżonej decyzji, prowadzi do konstatacji, iż nie zachodzą podstawy do uwzględnienia skargi mimo dostrzeżonych (o czym niżej) uchybień przepisom postępowania, które nie mogły mieć jednak istotnego wpływu na wynik sprawy.

Zaskarżona decyzja Rektora z dnia [...] datę decyzji utrzymanej w mocy w trybie art. 207 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (a więc w domyśle tego samego organu), określa datą dnia [...] tj. datą obrony pracy dyplomowej przed Komisją Obrony Pracy Dyplomowej stwierdzającą w protokole ukończenie studiów i nadanie tytułu zawodowego magistra inżyniera. W odpowiedzi na skargę natomiast, za datę decyzji utrzymanej w mocy Rektor przyjmuje (zgodnie ze skargą) datę [...] tj. datę wystawienia przez Uczelnię, podpisanego przez Rektora Politechniki, dyplomu stwierdzającego ukończenie studiów i uzyskanie tytułu zawodowego.

Na tle powyższych okoliczności w pierwszej kolejności wysuwa się zagadnienie jaki organ i w jakiej dacie podjął akt, który był przedmiotem rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonej decyzji Rektora Politechniki, zwłaszcza, że określając datą decyzję utrzymaną w mocy w trybie art. 207 § 2 ustawy, nie określa ona organu, który decyzję z dnia [...] podjął. Ustalenie tej okoliczności mogło mieć implikacje dla oceny czy i jakie środki odwoławcze służą od aktu, będącego przedmiotem rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonej decyzji.

I. Jeszcze pod rządem przepisów poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 z późn.zm.), w sądownictwie administracyjnym ukształtowało się stanowisko, że akt komisji egzaminacyjnej szkoły wyższej stwierdzający złożenie egzaminu magisterskiego, i postanawiający o nadaniu tytułu zawodowego jest decyzją administracyjną (por. np. postanowienie NSA z 1992.06.12 SAB/Po 41/91 OSP 1994/4/69, uzasadnienie wyroku NSA z dnia 1999 I SA 841/99 - Lex Nr 46272). Wskazywano zarazem, że komisja egzaminacyjna, przed którą następuje złożenie egzaminu stwierdzającego ukończenie studiów i uzyskanie tytułu zawodowego ma charakter kolegialnego organu uczelni, powołanego ad hoc w trybie i na zasadach uchwalonego Regulaminu studiów do załatwienia indywidualnej sprawy studenckiej (Por. orzecz. NSA - 0Z w Krakowie z 2002.12.03 II SA/Kr 1581/01 - niepubl.).

Stanowisko to zachowało walor aktualności na tle przepisów obowiązującej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.) - dalej ustawa - poza wyjątkami określonymi przepisem art. 277 pkt 1-3, weszła w życie z dniem 1 września 2005 r. Z mocy tej ustawy (art. 258 ust.1) prowadzone w dniu jej wejścia w życie studia dzienne stały się studiami stacjonarnymi, kontynuowanymi w uczelniach akademickich (arg. z art. 257 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 22 i 23) na zasadach przewidzianych w ustawie.

W myśl przepisu art. 167 ust. 1 ustawy absolwenci studiów otrzymują dyplomy państwowe ukończenia studiów wyższych, potwierdzające uzyskanie odpowiedniego tytułu zawodowego. Według art. 167 ust. 2 datą ukończenia studiów jest - w zasadzie - data złożenia egzaminu dyplomowego.

W świetle powyższych regulacji dyplom ukończenia studiów i uzyskania tytułu zawodowego jest tylko aktem potwierdzającym, a więc zaświadczającym o określonych zdarzeniach faktycznych. Zarazem z przepisu art. 207 ust. 3 ustawy wynika, iż ustawa, akt wydania dyplomu - jako dokumentu potwierdzającego ukończenie studiów i nadanie tytułu zawodowego, traktuje jako samoistną decyzję.

Przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym stanowi, że uczelnia ma w szczególności prawo do wydawania dyplomów państwowych ukończenia studiów, potwierdzających uzyskanie tytułu zawodowego, oraz świadectw ukończenia studiów doktoranckich, studiów podyplomowych i kursów dokształcających.

Zgodnie z przepisem art. 66 ust. 1 i ust. 2 Rektor m.in. reprezentuje uczelnię na zewnątrz i podejmuje decyzje w sprawach dotyczących uczelni. Należy zatem rozróżnić pomiędzy decyzją Rektora - aktem wydania dyplomu jako dokumentu, który potwierdza ukończenie studiów w konkretnej uczelni i uzyskanie tytułu zawodowego, a pomiędzy aktem, który nadaje tytuł zawodowy absolwentowi wobec skończenia studiów. Ten drugi akt podejmowany jest przez organ inny niż Rektor, a określony Regulaminem Studiów. W niniejszej sprawie organem tym była Komisja Obrony Pracy Dyplomowej.

Możliwe są zatem sytuacje, w których przedmiotem skargi, jest decyzja Rektora - akt wydania dyplomu, a to wówczas gdy przedmiotem żądania jest zmiana wpisu w samym dyplomie (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2007.09.06 sygn. I OSK 857/07 - niepubl), lecz nie dotycząca podstawy nadania tytułu zawodowego, którego uzyskanie dyplom tylko potwierdza.

Wzór dyplomu ukończenia studiów i jego treść określają obowiązujące nadal przepisy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Dz.U. Nr 182, poz. 1881 z późn.zm.). Z przepisów tych wynika, iż dyplom ukończenia studiów - a zwłaszcza jego część B - tzw. suplement zawiera informacje, które nie są przedmiotem uchwały podejmowanej przez Komisję powołaną do przeprowadzania egzaminu dyplomowego i nadania tytułu zawodowego np. informacje o standardach studiów czy systemie nauczania.

Z tych względów - zdaniem Sądu - organem, który stwierdził ukończenie przez skarżącą studiów i nadał jej tytuł zawodowy magistra inżyniera - była komisja egzaminacyjna - Komisja Obrony Pracy Dyplomowej, a datą uzyskania tytułu zawodowego, była data uchwały tej Komisji (tj. dzień [...]), mającej charakter decyzji administracyjnej. Implikuje to ten skutek, że Rektor Politechniki nie mógł w trybie art. 207 ust. 2 zastosować odpowiednio przepisu art. 127 § 3 kpa. Wydana bowiem dnia [...] decyzja stwierdzająca ukończenie studiów i nadająca tytuł zawodowy absolwentowi nie była decyzją tego organu - Rektora, a tym bardziej nie była decyzją tego Organu wydaną w pierwszej instancji. Nie miała zatem przymiotu ostateczności, a więc takiej decyzji, od której odwołanie w toku instancji nie służy. W myśl zaś przepisu art. 127 § 3 kpa w zw. z art. 207 ust. 2 ustawy, od decyzji wydanej przez rektora w pierwszej instancji odwołanie nie służy, gdyż są one ostateczne, natomiast strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy a do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji. Oznacza to w szczególności, iż wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy winien być wniesiony w terminie 14 dni od doręczenia decyzji stronie (art. 129 § 2 kpa), ze stosownym pouczeniem (art. 127 § 3 w zw. z art. 107 § 3 kpa).

Do wydanej w dniu [...] decyzji Komisji Obrony Pracy Dyplomowej jako organu I instancji, zastosowanie z mocy art. 207 ust. 1 ustawy miały natomiast odpowiednio przepisy kpa, a w szczególności przepisy dotyczące odwołań od decyzji. Przy odpowiednim stosowaniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, organem wyższego stopnia w rozumieniu art. 127 § 2 kpa względem Komisji Obrony Pracy Dyplomowej jest w świetle 66 ust. 1 i ust. 2 in princp. właśnie Rektor Politechniki i do tego organu służyło skarżącej odwołanie od decyzji organu I instancji w przedmiocie nadania tytułu zawodowego. Data wydania dyplomu, była tylko datą doręczenia decyzji, od której biegł czternastodniowy termin do wniesienia odwołania do Rektora Politechniki.

Z przedstawionych akt postępowania wynika, że skarżąca mimo braku pouczenia przy doręczeniu decyzji o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia odwołania (art. 107 § 1 w zw. z art. 129 § 1 i 2 kpa), wniosła dnia 15 czerwca 2007 r. datowane na 14 czerwca 2007 r. pismo nazwane odwołaniem.

Odwołanie skarżącej, zostało w piśmie Rektora z dnia 21.06.2007 r., potraktowane jednak "jako wniosek o wznowienie postępowania w trybie art. 127 ust. 3 kpa", pozostawione bez rozpoznania z powodu "niezastosowania 14 dniowego ustawowego terminu do wniesienia wniosku o wznowienie" i braku wniosku o jego przywrócenie.

Kodeks postępowania administracyjnego rozróżnia pomiędzy odwołaniem jako środkiem odwoławczym od nieostatecznej decyzji wydanej w pierwszej instancji, i terminem do wniesienia tego środka (art. 127 § 1, 129 § 2 kpa), a instytucją wznowienia postępowania (art. 145 in kpa) jako swoistym rodzajem postępowania, w którym może nastąpić ponowne rozpatrzenie tylko sprawy już rozstrzygniętej decyzją ostateczną w wypadku zaistnienia taksatywnie wymienionych w art. 145 § 1 pkt 1-8 podstaw wznowienia. Przepis art. 148 § 1 i 2 kpa przewiduje miesięczny termin do złożenia podania o wznowienie, a początek jego biegu różnicuje w zależności od podstawy wznowienia, na której oparte jest jego żądanie.

Ta oczywiście mylna w tym zakresie informacja, zaowocowała kolejnym pismem skarżącej datowanym na 27 czerwca 2007 r., w którym "wnosząc o wznowienie postępowania ... i składając odwołanie", od krzywdzącej decyzji w sprawie nadania tytułu zawodowego, wnosiła zarazem o przywrócenie terminu, z powodu braku pouczenia o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.

Rektor jako organ odwoławczy nie wydał w trybie art. 134 kpa postanowienia o stwierdzeniu wniesienia z uchybieniem terminu odwołania pismem z dnia 11 kwietnia 2006 r., do czego był obowiązany, gdyż pismo nie zawierało wniosku o przywrócenie terminu do jego wniesienia. Wobec złożenia wniosku o przywrócenie terminu winien postanowieniem wydanym w trybie art. 58 i 59 kpa rozstrzygnąć o wniosku skarżącej w przedmiocie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, przed merytorycznym rozpoznaniem odwołania. Tylko bowiem przywrócenie terminu do wniesienia odwołania dawało organowi podstawę do merytorycznego rozpoznania odwołania.

Postanowienie takie ma charakter ostateczny (art. 59 § 2) a od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu służyła skarga do Sądu administracyjnego (art. 3 § 2 pkt 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 59 § 1 kpa).

Przystępując zatem do merytorycznego rozpatrzenia odwołania naruszył Rektor przepisy art. 134 i 58 kpa, co nie miało jednak istotnego wpływu na wynik sprawy. Opóźnienie złożenia odwołania znajdowało bowiem usprawiedliwienie w braku stosownego pouczenia, o rodzaju, terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.

Również potraktowanie przez Rektora odwołania od decyzji organu I instancji, jako podania o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Rektora, aczkolwiek stanowiło wyżej opisane uchybienie przepisom postępowania, nie wpłynęło istotnie na wynik sprawy. Nie zachodzi też podstawa nieważności z art. 156 § 1 pkt 1 kpa w zw. z art. 145 § 1 pkt 3 ustawy ppsa, gdyż zaskarżoną decyzję wydał Rektor a zatem organ właściwy do rozpatrzenia odwołania.

II. Kontrola zaskarżonej decyzji na płaszczyźnie przepisów prawa materialnego prowadzi do konstatacji, iż nie zachodzą przesłanki do uchylenia względnie stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, albo też stwierdzenia, że została wydana z naruszeniem prawa w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Wyjść należy od przypomnienia, że obowiązująca w chwili rozpoczęcia przez skarżącą studiów ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 z późn.zm.) - dalej ustawa poprzednia - w przepisie art. 4 ust. 4, który przez cały czas obowiązywania ustawy nie ulegał zmianie przewidywała, że uczelnia ma prawo nadawania absolwentom tytułów zawodowych magistra, lekarza, inżyniera, magistra inżyniera i innych określonych na podstawie art. 149 ust. 2. Tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta nie był więc tytułem wymienionym wprost w ustawie. Przepis natomiast art. 149 ust. 2 poza wcześniejszymi zmianami dotyczącymi określenia organu umocowanego do wydania aktu, stanowił w brzmieniu obowiązującym od dnia 30 marca 2001 r., że Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, określi w drodze rozporządzenia, rodzaje dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzory dyplomów wydawanych przez uczelnie, uwzględniając rodzaje i kierunki studiów. Już taka redakcja wskazuje, iż rodzaje dyplomów i tytułów zawodowych mają z założenia charakter następczy względem rodzajów czy kierunków studiów.

Początkowo, kwestię określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych regulowało Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 kwietnia 1992 r. w sprawie określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Mon. Pol. Nr 12, poz. 85 z późn.zm.). Pierwotnie akt ten przewidywał, iż absolwenci magisterskich wyższych studiów technicznych uzyskują tytuł zawodowy magistra inżyniera. Zarządzeniem z dnia 14 września 1993 r. (Mon. Pol. Z 1993 r. Nr 57, poz. 525), z mocą od 15 listopada 1993 r., wprowadzono te zmianę, że absolwentom magisterskich wyższych studiów technicznych nadal nadawany był tytuł magistra inżyniera, za wyjątkiem absolwentów wyższych studiów architektonicznych, którym przysługiwał tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta.

Taki był stan prawny w czasie rozpoczęcia przez skarżącą studiów w [...] na Wydziale Architektury Politechniki na kierunku Architektura Krajobrazu.

Z dniem 1 stycznia 2005 r. powyższe zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 kwietnia 1992 r., utraciło moc i zostało zastąpione Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Dz.U. Nr 182, poz. 1881 z późn.zm.). Rozporządzenie to również oparto na przepisie art. 149 ust. 2 ustawy z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym. Przepis § 3 pkt 3 powyższego Rozporządzenia stanowił, że tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta - nadawany jest absolwentom studiów magisterskich na kierunku architektura i urbanistyka. Stosownie do przepisu § 3 pkt 2 absolwenci studiów magisterskich na kierunkach technicznych innych niż architektura i urbanistyka, otrzymywali tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Przepisy powyższego Rozporządzenia w § 4 zawierały regulację, że do dnia 31 grudnia 2004 r. absolwenci wszystkich rodzajów i kierunków studiów otrzymują dyplom ukończenia studiów według wzoru obowiązującego na podstawie obowiązujących przepisów. Z przepisu § 6 wynika zaś, że obowiązek wydawania absolwentom dyplomów składających się z części A i B powstał od dnia 1 stycznia 2005 r. i dotyczył wszystkich absolwentów, którzy po tej dacie otrzymują dyplom ukończenia studiów. Taka regulacja wskazuje, iż przepisy rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r. w zakresie w jakim określało ono tytuły zawodowe miały zastosowanie do wszystkich studentów, którzy w dacie wejścia tych przepisów w życie nie mieli przymiotu absolwentów.

Wbrew zarzutom skargi rozporządzenie to nie naruszało zasady zakazu retroakcji, wyrażonej zdaniem skarżącej w art. 2 Konstytucji RP, gdyż właśnie było przejawem zasady odmiennej - działania przepisu z mocą natychmiastową.

Przepisy powyższego Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r., utrzymane zostały w mocy przepisem art. 275 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Wynika z nich w sposób nie budzący wątpliwości, iż absolwentowi jednolitych studiów magisterskich Wydziału Architektury Politechniki , na kierunku architektury krajobrazu od dnia 1 stycznia 2005 r. może być nadany tylko tytuł zawodowy magistra inżyniera.

III. Podniesiony zarzut sprzeczności z Konstytucją przepisów Rozporządzenia z 23 lipca 2004 r., które wyłączają możliwość uzyskania przez absolwenta kierunku architektura krajobrazu na Wydziale Architektury tytułu zawodowego magistra inżyniera architekta, mimo iż w czasie rozpoczęcia studiów uzyskanie takiego tytułu było przewidziane, wymaga dalszego rozważenia.

Przede wszystkim przypomnieć należy, że z dniem 1 września 2001 r., do ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 z późn.zm.), dodany został, przepisem art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 85, poz. 924 z późn.zm.) przepis art. 4a. Przepis ten wprowadził zasadę (art. 4a ust. 1), że nauczanie w uczelni odbywa się w ramach kierunków studiów, zgodnie z ustalonymi standardami nauczania.

Przepis natomiast ust. 2 pkt 2 i 3 obligował Ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego do określenia w drodze rozporządzenia m.in. nazwy kierunków studiów oraz standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia, przy uwzględnieniu tzw. sylwetki absolwenta, ramowych treści nauczania dla poszczególnych przedmiotów, zarówno w grupie przedmiotów ogólnych, podstawowych jak i kierunkowych. Senat Uczelni mógł podjąć uchwałę o utworzeniu i prowadzeniu kierunku studiów innego niż określone w przepisach wydanych na podstawie ust. 2, jedynie po uzyskaniu zgody Państwowej Komisji Akredydakcyjnej. Powyższe regulacje świadczą o dążeniu do zestandaryzowania poszczególnych kierunków i poziomów kształcenia mimo różnych typów uczelni.

W oparciu o powyższy przepis wydane zostało rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz.U. Nr 116, poz. 1004 z późn.zm.), które weszło w życie 9.08.2002 r. Rozporządzenie to w załączniku Nr 2 określiło m.in. standardy nauczania na studiach magisterskich dla kierunku architektura krajobrazu, w tym liczbę lat i semestrów studiów, łączną liczbę godzin w tym 1730 godzin wymaganych w standardach nauczania z rozbiciem na przedmioty kształcenia ogólnego, przedmioty podstawowe i przedmioty kierunkowe. Kreśląc tzw. sylwetkę absolwenta Rozporządzenie przewidziało, że absolwent kierunku architektura krajobrazu powinien posiadać niezbędną wiedzę i umiejętności dające podstawę do wykonywania opracowań badawczych, projektowych i realizacji w zakresie:

kształtowania krajobrazu w skali planów regionalnych, w tym parków narodowych, parków krajobrazowych i innych obszarów prawnie chronionych,

kształtowania krajobrazu w skali planów miejscowych z uwzględnieniem historycznych układów urbanistycznych i ruralistycznych

kształtowania parków i ogrodów z uwzględnieniem założeń zabytkowych,

komponowania krajobrazu miejskiego i otwartego, w tym także w otoczeniu budowli inżynierskich.

Do tych założeń dostosowane były przedmioty w poszczególnych grupach i minimalne obciążenie godzinowe oraz treści programowe przedmiotów. W ramach grupy przedmiotów kierunkowych minimalne obciążenie godzinowe wynosiło np. z zakresu budownictwa oraz teorii i zasad projektowania po 60 godzin, a projektowania 210 godzin. W treści programowej, budownictwo obejmowało elementy statyki budowli, zasady obliczeń statycznych, elementy technologii i zasad robót budowlanych i instalacyjnych, zasady organizacji budowy i obmiaru robót budowlanych. Treścią przedmiotu projektowanie było projektowanie architektoniczne - projektowanie parków, ogrodów, innych obszarów z uwzględnieniem obiektów prawnie chronionych, kształtowanie krajobrazu z uwzględnieniem otoczenia budowli inżynieryjnych. Dokumentacja techniczna, procedury jej zatwierdzenia i zasady kosztorysowania.

Z mocą od dnia 9 września 2003 r., Rozporządzenie powyższe zmienione zostało Rozporządzeniem z dnia 13 czerwca 2003 r. (Dz.U. Nr 144, poz. 1401) m.in. przez dodanie standardów nauczania dla kierunku urbanistyka i architektura zawartych w załączniku Nr 10 (później zmienionym co do numeracji). Standardy nauczania na studiach magisterskich na kierunku urbanistyka i architektura przewidywały taką samą liczbę lat i semestrów ale łączna liczba godzin w czasie studiów wynosiła ok. 3700 (kier. arch. krajobrazu 3400), w tym 2670 (arch. krajobrazu 1730) godzin określonych w standardach nauczania. Kreśląc sylwetkę absolwenta kierunku architektura i urbanistyka stwierdzono (czego nie czyniły standardy dla kierunku architektury krajobrazu), że absolwent studiów magisterskich na kierunku architektura i urbanistyka otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera architekta. Standardy podkreślają, że absolwent kierunku architektura i urbanistyka winien być twórcą zdolnym do samodzielnego projektowania architektoniczno-budowlanego i urbanistycznego. Standardy wymieniając przykładowo dziedziny, w których magister inżynier architekt winien wykazywać odpowiednie umiejętności i wiedzę wskazywały m.in. na konieczność rozumienia problemów konstrukcyjnych, budowlanych i inżynierskich związanych z projektowaniem obiektów budowlanych, rozwiązywanie problemów z dziedziny fizyki budowlanej oraz funkcjonalnych i technologicznych wewnątrz budynków, znajomości przepisów techniczno budowlanych, zasad organizacji procesu budowlanego i procedur oraz integracji projektowania architektonicznego i urbanistycznego w procesie inwestycyjnym. Kanon przedmiotów kierunkowych przewidywał m.in. jako minimalne obciążenia godzinowe 360 godzin nauk inżynierskich, w tym 180 bud. ogólnego i materiałoznawstwa, 105 godz. konstrukcji budowlanych. Dla projektowania architektonicznego przewidziano 570 godzin, dla planowania urbanistycznego, regionalnego, ruralistyki 345 godzin. Treści programowe tych przedmiotów w ramach nauk inżynierskich wskazywały na naukę rozwiązywania zagadnień technicznych związanych z projektowaniem i realizacją obiektów budowlanych różnej skali i przeznaczenia.

Rozporządzeniem z dnia 13 maja 2005 r. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, z mocą od 21 czerwca 2005 r. (Dz.U. Nr 98, poz. 824) zmieniono rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków i poziomów kształcenia z 18 kwietnia 2002 r. m.in. w ten sposób (zał. Nr 1), że w odniesieniu do standardów nauczania dla kierunku studiów architektura krajobrazu na studiach magisterskich, przy zachowaniu dotychczasowych wymagań ogólnych, sylwetki absolwenta oraz grup przedmiotów i minimalnych obciążeń godzinowych wyraźnie potwierdzono, że absolwent tego kierunku uzyskuje tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Powyższe Rozporządzenie uchylone zostało dopiero z dniem 1 października 2007 r. przepisem § 17 Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki (Dz.U. Nr 164, poz. 1166). Rozporządzenie to nadal różnicuje pomiędzy standardami kształcenia na kierunkach architektury i urbanistyki a architektury krajobrazu, a nadto architektury wnętrz.

Na tle powyższych regulacji prawnych zarzut skargi, iż Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Dz.U. Nr 182, poz. 1881 z późn.zm.), obowiązujące w czasie złożenia egzaminu dyplomowego i stanowiące podstawę nadania skarżącej tytułu zawodowego magistra inżyniera w związku z ukończeniem studiów magisterskich na kierunku architektura krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki jest sprzeczne z Konstytucją RP, zwłaszcza jej art. 2, nie jest uzasadniony. Statuowana przepisem art. 2 Konstytucji RP zasada ujmująca Rzeczpospolitą Polską jako demokratyczne państwo prawne, urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej jest zasadą ustroju politycznego państwa jako opartego na przepisach prawa i sytuującą Konstytucję jako najwyższy rangą akt w systemie źródeł prawa (Por. np. W. Skrzydło-Konstytucja RP. Komentarz, Zakamycze 1998, str. 12). Zarzut naruszenia takiej zasady może być rozpatrywany w istocie przez pryzmat naruszenia konkretnego przepisu niższej rangi, którego zgodność z Konstytucją nie jest kwestionowana. Skarżąca nie kwestionuje zgodności z Konstytucją przepisu art. 149 ust. 2 ustawy z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, a wydane na jej podstawie Rozporządzenie mieści się w delegacji ustawowej.

Należy nadto wskazać, że wynikające z Konstytucji RP liczne zasady muszą być odczytywane w sposób niesprzeczny wzajemnie. Z dokonanych ustaleń co do stanu prawnego regulującego, w czasie odbywania przez skarżącą studiów, standardy nauczania na kierunkach architektury i urbanistyki oraz na kierunku architektury krajobrazu wynika, że odbywane na jednym Wydziale studia różnią się w istotny sposób, co do przedmiotu i sposobu przygotowania do wykonywania zawodu. Różnice w zakresie standardów nauczania są na tyle istotne, że w sprzeczności z inną zasadą Konstytucji RP - wyrażoną w art. 32 ust. 1 zasadą równości wobec prawa - pozostawało by przydanie absolwentom kierunku architektury krajobrazu tytułu magistra inżyniera architekta w sytuacji, gdy standardy nauczania na tym kierunku są wyraźnie odmienne od standardów nauczania na kierunku architektury i urbanistyki.

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji na podstawie 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn.zm.).