Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Stahl Sędziowie NSA Małgorzata Pocztarek (spr.) del. NSA Janusz Furmanek Protokolant Michał Zawadzki po rozpoznaniu w dniu 10 września 2008r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 14 listopada 2007 r. sygn. akt III SA/Kr 772/07 w sprawie ze skargi A. L. na decyzję Rektora Politechniki [...] z dnia [...]. nr [...] w przedmiocie nadania tytułu zawodowego oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 14 listopada 2007 r., sygn. akt III SA/Kr 772/07 oddalił skargę A. L. na decyzję Rektora Politechniki [...] z dnia [...], nr [...] w przedmiocie nadania tytułu zawodowego.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że decyzją z dnia [...], nr [...] Rektor Politechniki [...] im. [...], po rozpoznaniu wniosku A. L. o ponowne rozpatrzenie sprawy na podstawie art. 207 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm., zwanej dalej "ustawą") utrzymał w mocy decyzję z dnia [...] w przedmiocie nadania tytułu zawodowego magister inżynier.

W uzasadnieniu decyzji Rektor wskazał, że w dniu [...] sporządzony został dyplom stwierdzający odbycie przez A. L. studentkę Politechniki [...] na Wydziale [...], na kierunku [...], studiów i uzyskanie w dniu [...] tytułu zawodowego magistra inżyniera. W dniu [...] studentka potwierdziła odbiór oryginału dyplomu podpisanego m.in. przez Rektora Politechniki zarówno w jego części A i części B - suplementu. Pismem z dnia [...] absolwentka zwróciła się do Rektora Politechniki o wznowienie postępowania w przedmiocie nadania tytułu zawodowego połączonym z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia takiego wniosku o wznowienie postępowania. W piśmie podnosiła, że w czasie naboru i rozpoczęcia studiów była informowana, iż ukończenie studiów na kierunku [...] uprawnia do uzyskania tytułu zawodowego magistra inżyniera [...]. Pismo zatytułowane jako wniosek o wznowienie postępowania Rektor uznał jako wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w trybie art. 207 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia.

Rektor stwierdził, że obowiązujące w czasie rozpoczęcia (w [...] r.) studiów na Politechnice, przepisy zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 kwietnia 1992 r. w sprawie określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie ("Monitor Polski" z 1992 r. Nr 12, poz. 85 ze zm., zwanym dalej "zarządzeniem z dnia 9 kwietnia 1992 r.") nie przewidywały tytułu zawodowego magistra inżyniera [...] dla absolwentów kierunku [...].

Wskazał, że obowiązujące w czasie ukończenia studiów przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie (Dz.U. Nr 182, poz. 1881 ze zm., zwanego dalej "rozporządzeniem z dnia 23 lipca 2004 r.") przewidują, iż tytuł zawodowy magistra inżyniera [,,,] nadawany jest absolwentom studiów magisterskich na kierunku [...]. W ocenie organu nie ma zatem podstaw prawnych do nadania absolwentom magisterskich studiów na kierunku [...] tego tytułu zawodowego, przy czym przepisy rozporządzenia stosuje się do tytułów nadawanych absolwentom kończącym studia w czasie jego obowiązywania.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi A. L. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie.

W odpowiedzi na skargę Rektor Politechniki [...] wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W powołanym na wstępie wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, mimo dostrzeżonych uchybień przepisom postępowania, które nie mogły mieć jednak istotnego wpływu na wynik sprawy. Sąd podniósł, że w zaskarżonej decyzji Rektora jako datę decyzji utrzymanej w mocy w trybie art. 207 ust. 2 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym (w domyśle tego samego organu), wskazano - dzień [...], tj. dzień obrony pracy dyplomowej przed Komisją Obrony Pracy Dyplomowej stwierdzającą w protokole ukończenie studiów i nadanie tytułu zawodowego magistra inżyniera. W odpowiedzi zaś na skargę, za datę utrzymanej w mocy decyzji Rektor przyjął dzień [...], tj. datę wystawienia przez Uczelnię, podpisanego przez Rektora Politechniki, dyplomu stwierdzającego ukończenie studiów i uzyskanie tytułu zawodowego.

Sąd wskazał, że pod rządem przepisów poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.), w sądownictwie administracyjnym ukształtowało się stanowisko, że akt komisji egzaminacyjnej szkoły wyższej stwierdzający złożenie egzaminu magisterskiego, i postanawiający o nadaniu tytułu zawodowego jest decyzją administracyjną (por. np. postanowienie NSA z 12 czerwca 1992 r., sygn. akt SAB/Po 41/91, OSP 1994/4/69, uzasadnienie wyroku NSA z dnia 22 grudnia 1999 r., sygn. akt I SA 841/99, Lex Nr 46272). Ponadto komisja egzaminacyjna, przed którą następuje złożenie egzaminu stwierdzającego ukończenie studiów i uzyskanie tytułu zawodowego ma charakter kolegialnego organu uczelni, powołanego ad hoc w trybie i na zasadach uchwalonego Regulaminu studiów do załatwienia indywidualnej sprawy studenckiej (por. wyrok NSA - 0Z w Krakowie z dnia 3 grudnia 2002 r., sygn. akt II SA/Kr 1581/01, niepubl.). Stanowisko to zachowało walor aktualności na tle przepisów obowiązującej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.

Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym poza wyjątkami określonymi w art. 277 pkt 1-3, weszła w życie z dniem 1 września 2005 r. Z mocy tej ustawy (art. 258 ust. 1) prowadzone w dniu jej wejścia w życie studia dzienne stały się studiami stacjonarnymi, kontynuowanymi w uczelniach akademickich (arg. z art. 257 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 22 i 23) na zasadach przewidzianych w ustawie. W myśl art. 167 ust. 1 ustawy absolwenci studiów otrzymują dyplomy państwowe ukończenia studiów wyższych, potwierdzające uzyskanie odpowiedniego tytułu zawodowego. Według art. 167 ust. 2 datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego. Zatem dyplom ukończenia studiów i uzyskania tytułu zawodowego jest tylko aktem potwierdzającym, a więc zaświadczającym o określonych zdarzeniach faktycznych. Zarazem z art. 207 ust. 3 ustawy wynika, że ustawa, akt wydania dyplomu - jako dokumentu potwierdzającego ukończenie studiów i nadanie tytułu zawodowego, traktuje jako samoistną decyzję.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 i 2 Rektor m.in. reprezentuje uczelnię na zewnątrz i podejmuje decyzje w sprawach dotyczących uczelni. Należy zatem rozróżnić pomiędzy decyzją Rektora - aktem wydania dyplomu jako dokumentu, który potwierdza ukończenie studiów w konkretnej uczelni i uzyskanie tytułu zawodowego, a pomiędzy aktem, który nadaje tytuł zawodowy absolwentowi wobec skończenia studiów. Ten drugi akt podejmowany jest przez organ inny niż Rektor, a określony Regulaminem Studiów. W niniejszej sprawie organem tym była Komisja Obrony Pracy Dyplomowej.

Zdaniem Sądu organem, który stwierdził ukończenie przez skarżącą studiów i nadał jej tytuł zawodowy magistra inżyniera - była komisja egzaminacyjna - Komisja Obrony Pracy Dyplomowej, a datą uzyskania tytułu zawodowego, była data uchwały tej Komisji (tj. dzień [...]), mającej charakter decyzji administracyjnej. Zatem Rektor Politechniki nie mógł w trybie art. 207 ust. 2 ustawy zastosować odpowiednio art. 127 § 3 K.p.a. Wydana bowiem dnia [...] decyzja stwierdzająca ukończenie studiów i nadająca tytuł zawodowy absolwentowi nie była decyzją tego organu - Rektora, a tym bardziej nie była decyzją tego organu wydaną w pierwszej instancji. Nie miała zatem przymiotu ostateczności, a więc takiej decyzji, od której odwołanie w toku instancji nie służy.

Do wydanej w dniu [...] decyzji Komisji Obrony Pracy Dyplomowej jako organu pierwszej instancji, zastosowanie z mocy art. 207 ust. 1 ustawy miały natomiast odpowiednio przepisy K.p.a., a w szczególności przepisy dotyczące odwołań od decyzji. Przy odpowiednim stosowaniu przepisów K.p.a., organem wyższego stopnia w rozumieniu art. 127 § 2 K.p.a. względem Komisji Obrony Pracy Dyplomowej jest w świetle 66 ust. 1 i 2 Rektor Politechniki i do tego organu służyło skarżącej odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji w przedmiocie nadania tytułu zawodowego. Data wydania dyplomu, była tylko datą doręczenia decyzji, od której biegł czternastodniowy termin do wniesienia odwołania do Rektora Politechniki.

Z akt sprawy wynika, że skarżąca mimo braku pouczenia przy doręczeniu decyzji o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia odwołania (art. 107 § 1 w zw. z art. 129 § 1 i 2 K.p.a.), wniosła dnia [...] datowane na [...] pismo nazwane odwołaniem. Odwołanie skarżącej, zostało w piśmie Rektora z dnia [...], potraktowane jednak "jako wniosek o wznowienie postępowania w trybie art. 127 ust. 3 K.p.a.", pozostawione bez rozpoznania z powodu "niezastosowania 14 dniowego ustawowego terminu do wniesienia wniosku o wznowienie" i braku wniosku o jego przywrócenie. Mylna w tym zakresie informacja, spowodowała wniesienie przez skarżącą kolejnego pisma z dnia [...], w którym "wnosząc o wznowienie postępowania... i składając odwołanie", od krzywdzącej decyzji w sprawie nadania tytułu zawodowego, wnosiła zarazem o przywrócenie terminu, z powodu braku pouczenia o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.

Rektor jako organ odwoławczy nie wydał w trybie art. 134 K.p.a. postanowienia o stwierdzeniu wniesienia z uchybieniem terminu odwołania pismem z dnia [...], do czego był obowiązany, gdyż pismo nie zawierało wniosku o przywrócenie terminu do jego wniesienia. Wobec złożenia wniosku o przywrócenie terminu winien postanowieniem wydanym w trybie art. 58 i 59 K.p.a. rozstrzygnąć o wniosku skarżącej w przedmiocie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, przed merytorycznym rozpoznaniem odwołania. Tylko bowiem przywrócenie terminu do wniesienia odwołania dawało organowi podstawę do merytorycznego rozpoznania odwołania. Postanowienie takie ma charakter ostateczny (art. 59 § 2) a od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu służyła skarga do sądu administracyjnego (art. 3 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., zwanej dalej P.p.s.a. w zw. z art. 59 § 1 K.p.a.).

Rektor przystępując zatem do merytorycznego rozpatrzenia odwołania naruszył art. 134 i 58 K.p.a., co nie miało jednak istotnego wpływu na wynik sprawy. Opóźnienie złożenia odwołania znajdowało bowiem usprawiedliwienie w braku stosownego pouczenia, o rodzaju, terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego. Ponadto potraktowanie przez Rektora odwołania od decyzji organu pierwszej instancji, jako podania o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Rektora, aczkolwiek stanowiło wyżej opisane uchybienie przepisom postępowania, nie wpłynęło istotnie na wynik sprawy. Nie zachodzi też podstawa nieważności z art. 156 § 1 pkt 1 K.p.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 3 P.p.s.a., gdyż zaskarżoną decyzję wydał Rektor a zatem organ właściwy do rozpatrzenia odwołania.

Sąd podniósł, że obowiązująca w chwili rozpoczęcia przez skarżącą studiów ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym w art. 4 ust. 4, przewidywała, iż uczelnia ma prawo nadawania absolwentom tytułów zawodowych magistra, lekarza, inżyniera, magistra inżyniera i innych określonych na podstawie art. 149 ust. 2. Tytuł zawodowy magistra inżyniera [...] nie był więc tytułem wymienionym wprost w ustawie. Natomiast art. 149 ust. 2 poza wcześniejszymi zmianami dotyczącymi określenia organu umocowanego do wydania aktu, stanowił w brzmieniu obowiązującym od dnia 30 marca 2001 r., że Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, określi w drodze rozporządzenia, rodzaje dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzory dyplomów wydawanych przez uczelnie, uwzględniając rodzaje i kierunki studiów. Już taka redakcja wskazuje, że rodzaje dyplomów i tytułów zawodowych mają z założenia charakter następczy względem rodzajów czy kierunków studiów.

Początkowo, kwestię określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych regulowało zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 kwietnia 1992 r. w sprawie określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie. Pierwotnie akt ten przewidywał, że absolwenci magisterskich wyższych studiów technicznych uzyskują tytuł zawodowy magistra inżyniera. Zarządzeniem z dnia 14 września 1993 r. ("Monitor Polski" z 1993 r. Nr 57, poz. 525), z mocą od dnia 15 listopada 1993 r., wprowadzono zmianę, że absolwentom magisterskich wyższych studiów technicznych nadal nadawany był tytuł magistra inżyniera, za wyjątkiem absolwentów wyższych studiów [...], którym przysługiwał tytuł zawodowy magistra inżyniera [...].

Z dniem 1 stycznia 2005 r. zarządzenie z dnia 9 kwietnia 1992 r., utraciło moc i zostało zastąpione rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie. Rozporządzenie to również oparto na przepisie art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym. Przepis § 3 pkt 3 powyższego rozporządzenia stanowił, że tytuł zawodowy magistra inżyniera [...] - nadawany jest absolwentom studiów magisterskich na kierunku [...]. Stosownie do przepisu § 3 pkt 2 absolwenci studiów magisterskich na kierunkach technicznych innych niż [...], otrzymywali tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2004 r. absolwenci wszystkich rodzajów i kierunków studiów otrzymują dyplom ukończenia studiów według wzoru obowiązującego na podstawie obowiązujących przepisów. Z przepisu § 6 wynika zaś, że obowiązek wydawania absolwentom dyplomów składających się z części A i B powstał od dnia 1 stycznia 2005 r. i dotyczył wszystkich absolwentów, którzy po tej dacie otrzymują dyplom ukończenia studiów. Taka regulacja wskazuje, że przepisy rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r. w zakresie, w jakim określało ono tytuły zawodowe miały zastosowanie do wszystkich studentów, którzy w dacie wejścia tych przepisów w życie nie mieli przymiotu absolwentów. Wbrew zarzutom skargi rozporządzenie to nie naruszało zasady zakazu retroakcji, wyrażonej zdaniem skarżącej w art. 2 Konstytucji RP, gdyż właśnie było przejawem zasady odmiennej -działania przepisu z mocą natychmiastową.

Przepisy rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r., utrzymane zostały w mocy art. 275 ust. 3 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym. Wynika z nich w sposób niebudzący wątpliwości, że absolwentowi jednolitych studiów magisterskich Wydziału [...] Politechniki [...], na kierunku [...] od dnia 1 stycznia 2005 r. może być nadany tylko tytuł zawodowy magistra inżyniera. Z dniem 1 września 2001 r. do ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, dodany został art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 85, poz. 924 ze zm.) art. 4a. Przepis ten wprowadził zasadę (art. 4a ust. 1), że nauczanie w uczelni odbywa się w ramach kierunków studiów, zgodnie z ustalonymi standardami nauczania.

Natomiast ust. 2 pkt 2 i 3 obligował Ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego do określenia w drodze rozporządzenia m.in. nazwy kierunków studiów oraz standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia, przy uwzględnieniu tzw. sylwetki absolwenta, ramowych treści nauczania dla poszczególnych przedmiotów, zarówno w grupie przedmiotów ogólnych, podstawowych jak i kierunkowych. W oparciu o powyższy przepis wydane zostało rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz.U. Nr 116, poz. 1004 ze zm.), które weszło w życie dnia 9 sierpnia 2002 r. Rozporządzenie to w załączniku nr 2 określiło m.in. standardy nauczania na studiach magisterskich dla kierunku [...], w tym liczbę lat i semestrów studiów, łączną liczbę godzin w tym [...] godzin wymaganych w standardach nauczania z rozbiciem na przedmioty kształcenia ogólnego, przedmioty podstawowe i przedmioty kierunkowe.

Z mocą od dnia 9 września 2003 r. powyższe rozporządzenie zmienione zostało rozporządzeniem z dnia 13 czerwca 2003 r. (Dz.U. Nr 144, poz. 1401) m.in. przez dodanie standardów nauczania dla kierunku [...] zawartych w załączniku Nr 10 (później zmienionym co do numeracji). Standardy nauczania na studiach magisterskich na kierunku [...] przewidywały taką samą liczbę lat i semestrów, ale łączna liczba godzin w czasie studiów wynosiła ok. 3700 (kier. [...] 3400), w tym 2670 ([...] 1730) godzin określonych w standardach nauczania. Kreśląc sylwetkę absolwenta kierunku [...] stwierdzono (czego nie czyniły standardy dla kierunku [...]), że absolwent studiów magisterskich na kierunku [...] otrzymuje tytuł zawodowy magistra inżyniera [...]. Standardy podkreślają, że absolwent kierunku [...] winien być twórcą zdolnym do samodzielnego projektowania [...] i [...].

Rozporządzeniem z dnia 13 maja 2005 r. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z mocą od dnia 21 czerwca 2005 r. (Dz.U. Nr 98, poz. 824) zmieniono rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków i poziomów kształcenia z dnia 18 kwietnia 2002 r. m.in. w ten sposób (zał. nr 1), że w odniesieniu do standardów nauczania dla kierunku studiów [...] na studiach magisterskich, przy zachowaniu dotychczasowych wymagań ogólnych, sylwetki absolwenta oraz grup przedmiotów i minimalnych obciążeń godzinowych wyraźnie potwierdzono, że absolwent tego kierunku uzyskuje tytuł zawodowy magistra inżyniera.

Powyższe rozporządzenie uchylone zostało dopiero z dniem 1 października 2007 r. przepisem § 17 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki (Dz.U. Nr 164, poz. 1166).

W ocenie Sądu niezasadny jest zarzut skargi, że rozporządzenie z dnia 23 lipca 2004 r. obowiązujące w czasie złożenia egzaminu dyplomowego i stanowiące podstawę nadania skarżącej tytułu zawodowego magistra inżyniera jest sprzeczne z Konstytucją RP, zwłaszcza jej art. 2. Określona w art. 2 Konstytucji RP zasada ujmująca Rzeczpospolitą Polską jako demokratyczne państwo prawne, urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej jest zasadą ustroju politycznego państwa jako opartego na przepisach prawa i sytuującą Konstytucję jako najwyższy rangą akt w systemie źródeł prawa. Zarzut naruszenia takiej zasady może być rozpatrywany w istocie przez pryzmat naruszenia konkretnego przepisu niższej rangi, którego zgodność z Konstytucją nie jest kwestionowana. Skarżąca nie kwestionuje zgodności z Konstytucją art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, a wydane na jej podstawie rozporządzenie mieści się w delegacji ustawowej.

Ponadto Sąd wskazał, że z dokonanych ustaleń co do stanu prawnego regulującego, w czasie odbywania przez skarżącą studiów, standardy nauczania na kierunkach [...] oraz na kierunku [...] wynika, że odbywane na jednym Wydziale studia różnią się w istotny sposób, co do przedmiotu i sposobu przygotowania do wykonywania zawodu.

Od powyższego wyroku skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosła A. L., zaskarżając go w całości. W ramach pierwszej podstawy kasacyjnej określonej w art. 174 pkt 1 P.p.s.a. skarżąca zarzuciła naruszenie prawa materialnego, polegające na niewłaściwym zastosowaniu § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie, będącego przepisem niezgodnym z art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym oraz z art. 2, art. 70 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, a także z art. 3 ust. 1 pkt c/ i art. 49 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz z pkt 19 i 27 preambuły dyrektywy Unii Europejskiej nr 2005/36/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, z art. 13 ust. 1 i art. 46 ust. 1 tej dyrektywy oraz załącznikiem VI do tej dyrektywy.

W ramach drugiej z podstaw kasacyjnych określonych w art. 174 pkt 2 P.p.s.a. skarżąca zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1) art. 141 § 4 P.p.s.a. polegające na braku ustosunkowania się w uzasadnieniu wyroku do wszystkich argumentów skarżącej w przedmiocie niezgodności § 3 pkt 3 rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r.,

2) art. 134 § 1 P.p.s.a. polegające na nierozpoznaniu sprawy w jej granicach, wykraczających poza zakres zarzutów zawartych w skardze.

Ponadto skarżąca wniosła o przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego co do zgodności § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie z art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym oraz z art. 2, art. 70 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, a także z art. 3 ust. 1 pkt c/ i art. 49 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz z pkt 19 i 27 preambuły, art. 13 ust. 1, art. 46 ust. 1 i załącznikiem VI do dyrektywy Unii Europejskiej nr 2005/36/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, bowiem od odpowiedzi na ww. pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżąca wskazała, że zgodnie z zarządzeniem z dnia 9 kwietnia 1992 r. (obowiązującym w dniu rozpoczęcia przez nią studiów na kierunku [...]) tytuł "magister inżynier [...]" nadawany był absolwentom wyższych studiów [...], bez różnicowania na poszczególnie kierunki tych studiów. Natomiast w myśl § 3 pkt 3 rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r. (obowiązującego w dniu ukończenia przez skarżącą studiów) tytuł zawodowy "magister inżynier [...]" nadawany jest absolwentom studiów magisterskich na kierunku [...].

Skarżąca zarzuciła, że Sąd nie ustosunkował się do wszystkich zarzutów w przedmiocie niekonstytucyjności rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r. W szczególności Sąd nie wskazał, dlaczego przyznał prymat zasadzie działania przepisu z mocą natychmiastową, uznając, że ma ona pierwszeństwo przed zakazem nieretroakcji przepisów prawa. Nowe rozporządzenie nie zawierało przepisów przejściowych, a przewidziane w nim vacatio legis nie uwzględniało w żaden sposób sytuacji prawnej osób, które już są studentami kierunków [...]. W tych okolicznościach niewątpliwie nastąpiło uchwalenie aktu normatywnego mającego de facto moc wsteczną, czym naruszono zasadę demokratycznego państwa prawa i wywodzoną z niej zasadę ochrony praw nabytych, wyrażoną w art. 2 Konstytucji. Odstąpienie od zakazu wstecznego działania nastąpiło bez uzasadnienia konstytucyjnego. Nie można bowiem uznać, że rozwiązanie to zostało wprowadzone w celu ochrony praw studentów. Odebranie studentom kierunku Architektura Krajobrazu możliwości uzyskania tytułu zawodowego, dającego im prawo samodzielnego wykonywania zawodu i przystąpienia do organizacji samorządowej [,,,] niewątpliwie bowiem zmniejsza ich szansę w zakresie dalszej kariery.

Od rozpoczęcia studiów zarówno skarżąca, jak i inni studenci tego kierunku, byli przygotowywani w sposób dostosowany do wymagań egzaminu magisterskiego kończącego się nadaniem tytułu "magister inżynier [...]". Zmiana tych wymagań na ostatnim etapie przygotowań (na IV roku studiów) była dla nich zaskoczeniem i nawet powszechnie znana zapowiedź takich zmian nie może być przy tym traktowana jako wystarczająca dla zabezpieczenia interesów w toku (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 stycznia 2007 r., sygn. akt U 5/06). Z dniem wejścia w życie nowego rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r. doszło do naruszenia art. 2 i art. 70 ust. 4 Konstytucji, bowiem naruszono zasadę pewności prawa i zasadę powszechnego i równego dostępu do wykształcenia, co przejawiło się tym, że odebrano możliwość uzyskania tytułu zawodowego "[...]" wszystkim absolwentom kierunków [...], a przyznano ją jedynie absolwentom kierunku [...]. Ponadto rozporządzenie to naruszyło art. 91 ust. 2 Konstytucji, bowiem delegacja ustawowa zawarta w art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym upoważniała ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego do określenia w drodze rozporządzenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie, przy uwzględnieniu rodzajów i kierunków studiów. Treść rozporządzenia wskazuje tymczasem, że Minister Edukacji Narodowej i Sportu pominął w treści rozporządzenia kierunek Architektura Krajobrazu, w nieuprawniony sposób różnicując sytuację prawną studentów studiujących na kierunkach [...]. Przedmiot i treść stosunków regulowanych rozporządzeniem powinien mieścić się w granicach upoważnienia ustawowego i mieć na celu wykonanie ustawy, a tymczasem w tym przypadku wykonanie ustawy nie nastąpiło. Z tego względu skarżąca kwestionuje zgodność § 3 pkt 3 rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r. z art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym.

Przepis rozporządzenia jest także niezgodny z art. 3 ust. 1 pkt c/ i art. 49 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, a także z pkt 19 i pkt 27 preambuły dyrektywy Unii Europejskiej nr 2005/36/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych oraz z art. 13 ust. 1 i art. 46 ust. 1 tej dyrektywy oraz załącznikiem VI do tej dyrektywy. Szczególne znaczenie mają przy tym uregulowania dyrektywy Unii Europejskiej nr 2005/36/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, która potwierdza, że w celu swobodnego świadczenia usług na terenie państw tworzących Unię Europejską, osoby, które uzyskały kwalifikacje zawodowe w jednym z Państw Członkowskich, mają gwarancje w zakresie dostępu do tego samego zawodu i jego wykonywania w innym Państwie Członkowskim na takich samych prawach jak obywatele tego drugiego Państwa Członkowskiego. Natomiast treść załącznika VI do ww. dyrektywy w części dotyczącej Polski pośrednio potwierdza, że absolwent studiów na Wydziale [...] Politechniki powinien otrzymać tytuł "magistra inżyniera [...]". Załącznik ten nie rozdziela bowiem studiów [...] na poszczególne kierunki, lecz stanowi, że dokumentami potwierdzającymi posiadanie kwalifikacji [...] w Polsce są dyplomy wydane przez Wydziały [...], w tym Wydział [...] na Politechnice [...]. W szczególności żaden z przepisów dyrektywy nie stwierdza wprost, że warunkiem nabycia prawa wykonywania zawodu [...] jest ukończenie studiów wyłącznie na kierunku [...]. Zdaniem skarżącej zawężenie tych możliwości w polskich przepisach stanowi nieuprawnione zawężenie możliwości wykonywania zawodu [,,,], sprzeczne z ww. dyrektywą i przepisami Traktatu ustanawiającymi swobodę prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Unii Europejskiej.

W konkluzji skargi kasacyjnej skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania.

Zarzuty skargi kasacyjnej należy uznać za nieusprawiedliwione. Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego, polegającego na niewłaściwym zastosowaniu przepisu § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz dyplomów wydawanych przez uczelnie (Dz.U. Nr 182, poz.1881 ze zm.) z uwagi na to, że jest on niezgodny z art. 149 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz.185 z zm.) oraz art. 2, art. 70 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 3 ust. 1 pkt c/ i art. 49 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz z pkt 19 i 27 preambuły dyrektywy Unii Europejskiej nr 2005/36/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, z art. 13 ust. 1 i art. 46 ust. 1 tej dyrektywy oraz z załącznikiem VI do tej dyrektywy - należy uznać go za niezasadny. Przepis art. 149 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym ulegał nowelizacjom. W tekście pierwotnym (Dz.U. z 1990 r. Nr 65, poz. 385) ust. 1 tego artykułu stanowił, że absolwent uczelni otrzymuje dyplom ukończenia studiów na określonym kierunku, a ust. 2 upoważniał Ministra Edukacji Narodowej, do określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów. W wyniku nowelizacji (Dz.U. z 2000 r. Nr 120, poz. 1268) ust. 2 otrzymał brzmienie dookreślające, zgodnie z wymogami konstytucyjnymi, upoważnienie ustawowe w ten sposób, że minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia rodzaje dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzory dyplomów wydawanych przez uczelnie, uwzględniając rodzaje i kierunki studiów. Kolejna nowelizacja w tym zakresie nie wprowadziła zmian (Dz.U. z 2002 r. Nr 150, poz. 1239). Przepis § 3 pkt 3 rozporządzenia MENiS z dnia 23 lipca 2004 r. stanowi, że określa się tytuły zawodowe nadawane absolwentom studiów wyższych - magister inżynier [...] - nadawany absolwentom studiów magisterskich na kierunku [...] a zgodnie z pkt 2 powołanego przepisu absolwentom studiów magisterskich na kierunkach technicznych, z wyjątkiem kierunku [...], nadaje się tytuł zawodowy magistra inżyniera. Nie można zatem uznać, że powołane rozporządzenie zostało wydane w tym zakresie z naruszeniem upoważnienia z art. 149 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym z 1990 r. co pozwoliłoby sądowi na odmowę jego zastosowania w tej konkretnej sprawie. Za niezasadny należało uznać także zarzut naruszenia wskazanym przepisem powołanego rozporządzenia - art. 2, art. 70 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Przepis art. 70 ust. 4 Konstytucji stanowi, że władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia, wiążąc ten obowiązek z zapewnianiem pomocy finansowej i organizacyjnej uczniom i studentom. W żaden sposób nie można uznać by w rozpoznawanej sprawie ten przepis został naruszony. Nie został naruszony także przepis art. 92 ust. 1 Konstytucji określający charakter prawny rozporządzeń wykonawczych, przepis art. 149 ust. 2 został przecież dostosowany do wymogów konstytucyjnych. Także zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji ustanawiający zasadę demokratycznego państwa prawnego, w tym przypadku zasadę zaufania do Państwa i ochronę praw nabytych nie jest usprawiedliwiony. Dyplom kwestionowany przez skarżącą został wydany pod rządem przepisów rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r., które w § 4 stanowiło, że do dnia 31 grudnia 2004 r. absolwenci wszystkich rodzajów i kierunków studiów otrzymują dyplom ukończenia studiów według wzoru obowiązującego na podstawie dotychczasowych przepisów a zgodnie z § 5 utraciło moc zarządzenie MEN z dnia 9 kwietnia 1992 r. w sprawie określenia rodzajów dyplomów i tytułów zawodowych oraz wzorów dyplomów wydawanych przez uczelnie ("Monitor Polski" Nr 12, poz.85 ze zm.). Konstytucyjność tych przepisów nie była w skardze kasacyjnej kwestionowana. W dacie uzyskania dyplomu przez skarżącą podstawę nadania tytułu zawodowego stanowiły zatem przepisy rozporządzenia wydanego w ramach i na podstawie upoważnienia wynikającego z art. 149 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym z 1990 r. Wprowadzona przepisem art. 2 Konstytucji zasada określająca Rzeczpospolitą jako demokratyczne państwo prawne, urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej jest, jak zasadnie podkreślił Sąd I instancji, zasadą ustroju politycznego państwa opartego na przepisach prawa z Konstytucją jako jego najwyższym prawem. W sytuacji gdy skarga kasacyjna nie kwestionuje sprzeczności z przepisami Konstytucji przepisu art. 149 ust. 2 pow. ustawy a niekonstytucyjność zarzuca przepisowi § 3 pkt 3 rozporządzenia wydanego zgodnie z upoważnieniem ustawowym to nie ma podstaw do uznania tego zarzutu za zasadny. Powołany przepis rozporządzenia nie narusza także zakazu działania prawa wstecz. Na mocy tego przepisu, obowiązującego w dacie egzaminu magisterskiego, skarżąca uzyskała dyplom zgodnie ze wskazanym przepisem i przepisami przejściowymi i końcowymi zawartymi w powoływanym rozporządzeniu.

Nie można uznać za zasadny także zarzutu niewłaściwego zastosowania § 3 pkt 3 rozporządzenia MENiS z dnia 23 lipca 2004 r. z uwagi na jego niezgodność z powołanymi przepisami art. 3 ust. 1 pkt c i art. 49 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz z przepisami pkt 19 i pkt 27 preambuły Dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. Przepis art. 3 ust. 1 pkt c Traktatu ma charakter kierunkowy, stanowi, iż w celu realizacji zadań określonych w art. 2 działalność Wspólnoty obejmuje... rynek wewnętrzny, charakteryzujący się zniesieniem między Państwami Członkowskimi przeszkód w swobodnym przepływie towarów, osób, usług i kapitału a przepis art. 49 Traktatu w zdaniu pierwszym stanowi, że w ramach poniższych postanowień ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Wspólnoty są zakazane w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swoje przedsiębiorstwo w państwie Wspólnoty innym niż Państwo odbiorcy świadczenia. Uzyskany dyplom, wydany w oparciu o przepisy zgodnego z ustawą rozporządzenia, nie może ograniczać i nie ogranicza tej swobody. Skarżąca uzyskała dyplom w oparciu o studia na Wydziale [...] spełniające odmienne niż na kierunku [...] czy [...] standardy i z dyplomu tego wynika, jaki kierunek studiów ukończyła. Powołany jako naruszony poprzez niewłaściwe zastosowanie przepis § 3 pkt 3 powołanego rozporządzenia, określony w skardze kasacyjnej jako niezgodny z powołanymi przepisami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, przepisów tych i określonych w nich zasad nie narusza i z uwagi na swą treść naruszać nie może.

Nie jest usprawiedliwiony także zarzut niezgodności przepisu § 3 pkt 3 rozporządzenia MENiS z dnia 23 lipca 2004 r., w konsekwencji niewłaściwego zastosowania go przez Sąd I instancji, z postanowieniami pkt 19 i 27 preambuły Dyrektywy 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Przede wszystkim powołany przepis rozporządzenia w żadnym razie nie stoi na przeszkodzie uznawania określonych kwalifikacji zawodowych. W punkcie 19 ustanowiono zasadę, iż swoboda przemieszczania się i wzajemne uznawanie dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji lekarzy, pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, lekarzy dentystów, lekarzy weterynarii, położnych, farmaceutów i [,,,], muszą opierać się na ogólnej zasadzie automatycznego uznawania kwalifikacji na podstawie skoordynowanych minimalnych wymogów w zakresie wykształcenia. Skarżąca ukończyła kierunek [...], spełniający - co wyraźnie wykazał Wojewódzki Sąd Administracyjny - inne standardy niż obowiązujące na kierunku [...]. Z kolei w punkcie 27 preambuły mówi się o tym, że "projekt [...], jakość obiektów budowlanych, ich harmonijne wkomponowanie w otoczenie, poszanowanie charakteru krajobrazu naturalnego i miejskiego oraz zbiorowego i prywatnego dziedzictwa należą do kwestii o znaczeniu publicznym. Dlatego też wzajemne uznawanie kwalifikacji powinno być oparte na kryteriach jakościowych i ilościowych gwarantujących, że osoby posiadające uznane kwalifikacje potrafią zrozumieć i wyrazić potrzeby jednostek, grup społecznych i władz w zakresie planowania przestrzennego, projektowania, organizacji i konstrukcji budynków, konserwacji i wykorzystywania dziedzictwa architektonicznego oraz ochrony naturalnej równowagi". Te ogólne stwierdzenia nie były przez Sąd I instancji ani stosowane, ani kwestionowane i w żadnym razie nie jest z nimi niezgodny powoływany przepis § 3 pkt 3 rozporządzenia MENiS z 2004 r. Wątpliwości skarżącej co do ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług z uwagi na uzyskany tytuł zawodowy w pewnym zakresie rozstrzyga niewskazany w skardze kasacyjnej pkt 28 powoływanej Preambuły. Stanowi on, że krajowe regulacje w dziedzinie [,,,] oraz podejmowania i wykonywania działalności zawodowej [,,,] mają bardzo zróżnicowany zakres. W większości Państw Członkowskich działalność w dziedzinie [,,,] prowadzona jest de iure bądź de facto przez osoby posiadające wyłącznie tytuł [,,,] lub dodatkowo także inny tytuł. Działalność ta bądź tylko niektóre jej rodzaje może być wykonywana także przez przedstawicieli innych zawodów, w szczególności przez inżynierów, którzy uzyskali specjalistyczne wykształcenie w dziedzinie budownictwa lub sztuki budowania. W celu uproszczenia niniejszej dyrektywy należy odnieść się do pojęcia "architekt" aby wyznaczyć zakres stosowania przepisów dotyczących automatycznego uznawania kwalifikacji w dziedzinie [,,,], bez uszczerbku dla odrębności występujących w przepisach krajowych regulujących tę działalność.

Z kolei art. 13 ust. 1 powołanej Dyrektywy dotyczy warunków uznawania kwalifikacji a jego treść nie potwierdza zarzutu niezgodności przepisu § 3 pkt 3 powoływanego rozporządzenia z postanowieniami w nim zawartymi. Przepis art. 46 ust. 1 Dyrektywy określa warunki jakim powinno odpowiadać kształcenie [,,,] i również nie pozwala uznać za uzasadniony zarzut naruszenia § 3 pkt 3 rozporządzenia poprzez jego niewłaściwe zastosowanie z uwagi na niezgodność z tym artykułem Dyrektywy, który dotyczy tylko zakresu kształcenia [,,,], a w powołanym wyżej punkcie 28 preambuły wskazuje na potrzebę ustalania zakresu pojęcia [,,,] i dopuszczalność wykonywania działalności z tego zakresu w szczególnych sytuacjach także przez inżynierów.

Zarzutów naruszenia prawa materialnego nie potwierdza także odnoszący się do Polski załącznik VI Dyrektywy określający prawa nabyte właściwe dla zawodów, które podlegają systemowi uznawania na podstawie koordynacji minimalnych wymogów w zakresie kształcenia. O prawach nabytych można mówić w odniesieniu do praw nabytych pod rządem określonych przepisów. W sytuacji gdy prawa wynikają z dyplomu wydanego na podstawie powoływanego rozporządzenia dopiero te prawa mogłyby być ewentualnie uznane za nabyte i podlegające ochronie w oznaczonym zakresie.

Przechodząc do zarzutów skargi kasacyjnej dotyczących naruszenia przepisów postępowania należy stwierdzić, że także te zarzuty nie są uzasadnione. Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 141 § 4 P.p.s.a. polegający na nieustosunkowaniu się w uzasadnieniu wyroku do wszystkich zarzutów skarżącej w przedmiocie niezgodności przepisu § 3 pkt 3 pow. rozporządzenia z art. 2 Konstytucji nie jest uzasadniony, w sytuacji gdy Sąd nie jest powołany do badania konstytucyjności przepisów rozporządzenia i to w kontekście przepisu Konstytucji ustanawiającego zasadę mającą charakter klauzuli generalnej, z której można wyprowadzić wiele zasad szczegółowych. Sąd administracyjny może nie zastosować konkretnego rozporządzenia, gdy wydanie go z naruszeniem zakresu upoważnienia ustawowego uzna za oczywiste, czym innym jest jednak dokonywanie dogłębnej analizy postanowień rozporządzenia w kontekście ewentualnego naruszenia konstytucyjnej zasady generalnej i to w sytuacji gdy nie jest kwestionowany przepis ustawy to upoważnienie zawierający. Zamieszczone w uzasadnieniu wyroku wyjaśnienie stanowiska Sądu w kwestii zarzutu niekonstytucyjności przepisu § 3 pkt 3 pow. rozporządzenia z dnia 23 lipca 2004 r. należy uznać za wystarczające, nienaruszające przepisu art. 141 § 4 P.p.s.a.

Nie jest usprawiedliwiony także kolejny zarzut procesowy - naruszenia przepisu art. 134 § 1 P.p.s.a. polegający na nierozpoznaniu sprawy w jej granicach wykraczających poza zakres zarzutów zawartych w skardze. Powołany przepis stanowi, że sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Jest to zatem przepis określający kompetencje sądu administracyjnego i wynikających z niego granic orzekania Wojewódzki Sąd Administracyjny nie przekroczył. O rozpoznawaniu sprawy w jej granicach, bez ograniczenia się do zarzutów i wniosków skargi świadczy m.in. dokonane przez ten Sąd wnikliwe porównanie standardów nauczania na kierunku [...] i na kierunku [...] oraz wynikające z tej analizy istotne dla rozstrzygnięcia sprawy wnioski o ich znaczącym zróżnicowaniu.

O wystąpieniu do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności określonego przepisu decyduje Sąd, w sytuacji gdy uzna, że od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem (art. 193 Konstytucji RP). W rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie zachodzi, a tym samym brak było podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącej. Takie stanowisko Sądu nie zamyka skarżącej drogi kontroli TK poprzez wniesienie skargi konstytucyjnej.

Zważywszy zatem, że skarga kasacyjna nie miała usprawiedliwionych podstaw, w oparciu o przepis art. 184 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należało skargę kasacyjną oddalić.