Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Łukaszewska-Macioch Sędziowie WSA Monika Nowicka (spr.) WSA Jolanta Rudnicka Protokolant Joanna Grzyb po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2007 r. sprawy ze skargi J. S. na decyzję Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przedstawienia do tytułu naukowego oddala skargę.

I SA/Wa 1067/07

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] Centralna Komisja Do Spraw Stopni i Tytułów, po ponownym rozpatrzeniu wniosku Rady Wydziału Humanistycznego Akademii [...] w K. z dnia 25 maja 2001 r., postanowiła utrzymać w mocy swą decyzję z dnia [...] grudnia 2001 r. o odmowie przedstawienia dr hab. J. S. do tytułu naukowego profesora.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następujących okolicznościach sprawy:

Wyrokiem z dnia 26 maja 2003 r. sygn. akt I SA 1896/02 Naczelny Sąd Administracyjnego uchylił decyzję Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych z dnia [...] czerwca 2002 r. nr [...] utrzymującą w mocy decyzję tego samego organu z dnia [...] grudnia 2001 r.

Uchylając powyższą decyzję Sąd w uzasadnieniu wyroku podniósł, że Centralna Komisja nie wyjaśniła w przedmiotowej sprawie wszystkich wątpliwości, które nasuwały się po analizie przedstawionych przez recenzentów opinii. Bezsporne bowiem było, iż wszystkie recenzje, uzyskane w toku postępowania przed Radą Wydziału, były pozytywne i prezentowały pogląd, że skarżący spełnia warunki do nadania mu tytułu naukowego. Niejednolitość poglądów wystąpiła na etapie postępowania przed Komisją. Opinia jednego z recenzentów była negatywna, natomiast druga pozytywna, przy czym recenzent, opiniujący pozytywnie, przyznał, że nie zagłębiał się tak szczegółowo w prace skarżącego, jak to uczynił recenzent wydający negatywną ocenę. W takiej sytuacji Komisja – zdaniem Sądu - zobligowana była do zobowiązania recenzenta do uzupełnienia swojej opinii, albo powinna powołać kolejnego recenzenta. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku trzeciej recenzji uzyskanej na etapie ponownego rozpatrzenia sprawy. Bardzo niekorzystna opinia, zakończona została pozytywnym wnioskiem dla skarżącego a nie wyjaśniono przy tym przyczyn takiego stanu rzeczy.

Reasumując, Sąd stwierdził, iż przy takiej liczbie opinii prezentujących pogląd, że dorobek naukowy i dydaktyczny skarżącego uzasadniał nadanie mu tytułu naukowego, Komisja bez wyjaśnienia wszystkich wątpliwości, nie mogła uznać, że dorobek ten i osiągnięcia dydaktyczne skarżącego, nie spełniają wymagań określonych w ustawie.

Rozpatrując ponownie sprawę Komisja powołała nowego recenzenta, którym został prof. dr hab. Z. Ż. Nowy opiniujący opowiedział się za uwzględnieniem wniosku Rady Wydziału Humanistycznego Akademii [...] w K. o nadaniu J. S. tytułu profesora nauk humanistycznych.

Jednocześnie recenzent, w osobie prof. dr hab. J. W., który w poprzednim postępowaniu przed Komisją wydał recenzję krytyczną o kandydacie, ale zawierającą wniosek pozytywny, zmienił stanowisko i - w uzupełnieniu swojej pierwotnej opinii - negatywnie ocenił przedmiotowy wniosek.

Decyzją z dnia [...] lutego 2004 r. nr [...] organ utrzymał w mocy swoją poprzednią ( odmowną ) decyzję z dnia [...] grudnia 2001 r.

Wyrokiem z dnia 28 lipca 2005 r. sygn. akt I SA/Wa 658/04 Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił w/w decyzję Komisji z dnia [...] lutego 2004 r. podnosząc m. in, że Komisja, rozpatrując ponownie sprawę nie zrealizowała wytycznych zawartych we wspomnianym na wstępie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Powołany bowiem przez Komisję nowy recenzent ( prof. dr hab. Z. Ż. ) wydał opinię, która zawierała kolejny wniosek pozytywny dla skarżącego a pomimo tego rodzaju stanowiska nowego recenzenta, Komisja jednak orzekła o utrzymaniu w mocy jej pierwotnej decyzji negatywnej.

Wprawdzie recenzent prof. dr hab. J. W., który w poprzednim postępowaniu wydał recenzję krytyczną o kandydacie, ale zawierającą wniosek pozytywny, obecnie zmienił – jak wspomniano – swoje stanowisko, ale trudno było uznać, że oświadczenie jego - nadesłane do Komisji przy piśmie z dnia 23 stycznia 2004 r.- zawierało merytoryczne i rzetelne uzasadnienie tego rodzaju stanowiska. Pismo to zawierało raczej wyjaśnianie motywów i intencji, jakie przyświecały recenzentowi przy wydawaniu opinii, aniżeli konkretne treści merytoryczne.

Ponadto wypowiedź ta zawierała negatywną ocenę dorobku skarżącego, ale odnoszącą się głównie do okresu sprzed habilitacji. Z tego powodu Sąd uznał, że kwestia ta nie mogła być podstawą do formułowania poglądów, odnoszących się do innego okresu działalności naukowej kandydata.

Uchylając zatem – jak wspomniano – decyzję Komisji z dnia [...] lutego 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zalecił, aby przy ponownym rozpatrzeniu sprawy, Komisja ponownie wszechstronnie oceniła zgromadzony materiał dowodowy, rozważając przy tym możliwość zlecenia sporządzenia innych recenzji.

W związku z oddaleniem przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi kasacyjnej Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów (wyrok z dnia 26 kwietnia 2006 r. sygn. akt I OSK 1364/05) powyższy wyrok Sądu I instancji stal się prawomocny.

Rozpatrując po raz kolejny wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, organ zasięgnął stanowiska poprzedniego recenzenta prof. dr hab. J. W. a także nowych recenzentów tj. prof. dr hab. J. D. oraz prof. dr hab. B. W. – P. Nowi recenzenci wydali przy tym opinie dla kandydata negatywne, a prof. J. W. stwierdził, że ponieważ wydając poprzednio opinię, miał trudności z wypracowaniem jednoznacznego stanowiska, to przedstawił argumenty pozytywne i negatywne po to, aby Komisja mogła wyrobić sobie opinię własną. W aktualnie jednak przedłożonym stanowisku, opiniujący zawarł jednoznacznie negatywną opinię, po przedstawieniu mu – jak stwierdził - pełnego dowodu na popełnienie przez skarżącego cyt. " posthabilitacyjnego autoplagiatu".

Następnie, po zapoznaniu się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy i wysłuchaniu opinii recenzentów a także po przeprowadzeniu dyskusji z udziałem recenzentów Rady Wydziału, odbyło się tajne glosowanie na posiedzeniu Sekcji Nauk Humanistycznych i Społecznych. W jego wyniku zdecydowana większość głosów wypowiedziała się przeciw uchyleniu poprzedniej decyzji Komisji (wynik głosowania: za uchyleniem poprzedniej decyzji 5 głosów, przeciw 34 głosy, wstrzymujących się 2 głosy).

Z kolei po zapoznaniu się ze stanowiskiem Sekcji, Prezydium Centralnej Komisji, postanowiło w głosowaniu tajnym jednomyślnie utrzymać w mocy poprzednią decyzję Centralnej Komisji, odmawiającą przedstawienia w/w Kandydata do tytułu naukowego profesora (za utrzymaniem decyzji opowiedziało się: 11 głosów, przeciw - 0 głosów, wstrzymujących się - 0 głosów).

W uzasadnieniu swego stanowiska Prezydium Komisji podniosło, iż ocena dokonana przez Sekcję wskazywała, że argumenty podniesione w wystąpieniu o ponowne rozpatrzenie sprawy nie pozwalały na uznanie, że kandydat ma osiągnięcia naukowe znaczenie przekraczające wymagania stawiane w przewodzie habilitacyjnym, czego wymaga art. 26 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki ( Dz. U. Nr 65, poz. 595 ze zm. ).

Organ zaznaczył przy tym, że – mając na uwadze zalecenia zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 lipca 2005 r. - przeanalizował ponownie dorobek Kandydata, uzupełniając postępowanie opiniodawcze. Centralna Komisja powołała bowiem – jak wspomniano - dodatkowo dwóch kolejnych recenzentów, którzy przedłożyli jednoznacznie negatywne opinie w kwestii zasadności przedstawienia Kandydata do tytułu naukowego profesora.

Z analizy ocen przedstawionych w całym postępowaniu w omawianej sprawie, w tym z ocen recenzentów powołanych dodatkowo – zdaniem Komisji - wynikało, że dr hab. J. S. nie spełnił ustawowych wymogów stawianych osobom ubiegającym się o tytuł, gdyż w szczególności jego dorobek naukowy nie spełnia standardów naukowych pod względem jakościowym. Ponadto nie ma on wymaganych osiągnięć w kształceniu kadry naukowej.

Centralna Komisja stwierdziła też, że Kandydat do tytułu przygotował bardzo nierzetelnie i niedbale dokumentację wniosku profesorskiego, co utrudniało recenzentom ogarnięcie jego dorobku. W wykazie publikacji pomieszane zostały oryginalne prace twórcze oraz popularnonaukowe, publicystyczne i dydaktyczne, opublikowane i złożone do druku, pierwotne i wtórne (autoplagiaty). Większość w tym wykazie stanowiły drobne teksty o charakterze nienaukowym. Do właściwych natomiast opracowań naukowych mogły pretendować jedynie dwie rozprawki i dwie książki: "[...]" oraz "[...]".

Obie książki reprezentują jednak – jak zauważono - bardzo niski poziom naukowy. Pierwsza jest zlepkiem opisów kilku księgozbiorów i biografii ich właścicieli. Zawiera liczne i poważne błędy, na co zwraca uwagę m.in. recenzja w " [...]" (2002, nr [...], s. [...]). Druga - to ilustratywny zbiór surowych materiałów źródłowych, czekających na szerszą interpretację i uogólnienia. Komisja zaznaczyła, iż nie odmawiając obu książkom wartości informacyjnej, dostrzega się słabość warstwy interpretacyjnej.

W dorobku dr hab. J. S. nie stwierdzono istnienia znaczących śladów recepcji światowego bibliotekoznawstwa czy bibliologii.

Kandydat nie ma poważnych osiągnięć w zakresie kształcenia kadr naukowych. Tylko raz był recenzentem w przewodzie doktorskim, nie pełnił też w takim przewodzie funkcji promotora, nie ma żadnych ekwiwalentnych osiągnięć w omawianym zakresie.

Przedstawienie dr hab. J. S. do tytułu naukowego profesora na podstawie dokonań z lat 1996-2001 i wniosku z 2001 r. uznano zatem za bezzasadne.

Powyższe rozstrzygnięcie stało się przedmiotem kolejnej skargi J. S. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Skarżący, domagając się uchylenia decyzji Komisji z dnia [...] kwietnia 2007 r., zarzucił organowi centralnemu naruszenie art. 7, 8, 9, 10, 77, 80, 84, 107 § 3, 153, 154, 155 k.p.a. a także naruszenie art.26 ust. 1 i art. 34 i 35 ust. 5 cytowanej wyżej ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki.

Skarżący w szczególności twierdził, że niedokładnie zbadano jego dorobek naukowy, oraz ocena całokształtu materiału dowodowego nie była rzetelna bo opierała się na negatywnym stanowisku Sekcji i dwóch recenzentów. Komisja nie określiła kryteriów jakimi kierowała się nie biorąc pod uwagę opinii pozytywnych.

Skarżący zakwestionował przy tym przydatność recenzji negatywnych zauważając, iż nie spełniają one warunków opinii biegłego - w rozumieniu procedury administracyjnej.

Ponadto w skardze twierdzono, że organ nie wykonał zaleceń Sądu, bo nie dokonał analizy recenzji pod kątem ich wiarygodności, nie wskazał którym dokładnie recenzjom dal wiarę a którym jej odmówił.

Podniesiono także, że Centralna Komisja nie ma umocowania statutowego do rozpatrywania i rozstrzygania spraw na podstawie aktualnie obowiązującej ustawy z 2003 r.

Ponadto przedstawiono również w skardze dotychczasowy przebieg postępowania oraz poddano obszernej krytyce negatywne dla kandydata recenzje.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko, podkreślając jednocześnie, że w opiniach pozytywnych, recenzenci w większości znacznie więcej uwagi poświęcali dorobkowi kandydata uzyskanemu do momentu habilitacji niż po habilitacji a krytyka recenzentów negatywnie opiniujących kandydata miała wyłącznie charakter subiektywny.

Ponadto organ wyjaśnił, że do procedury przed Centralną Komisją, przepisy kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się jedynie odpowiednio a nie wprost.

Odnosząc się natomiast do umocowania Komisji do podejmowania decyzji, stwierdzono, że obowiązujące w tej mierze przepisy nie zostały naruszone zaś Komisja nie pełni funkcji rozjemcy pomiędzy kandydatem a recenzentem negatywnej opinii i postępowanie przed nią nie nosi cech charakteru kontradyktoryjności. Oceny – w ramach Komisji – nie dokonuje też urzędnik państwowy lecz przedstawiciele środowiska naukowego z tytułem Profesora, co zapewnia obiektywizm podejmowanych uchwał.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny sprawuje, w zakresie swojej właściwości, kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonych aktów lub czynności organów administracji publicznej. Kontrola Sądu sprowadza się zatem do zbadania, czy organy administracji w toku rozpoznawania sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. W związku z powyższym, ponieważ dokonując oceny legalności zaskarżonej decyzji Sąd uznał, że nie narusza ona prawa, skutkowało to oddaleniem skargi.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w skardze, należy stwierdzić, że – zgodnie z przepisem art. 29 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki w postępowaniu dotyczącym nadania stopni i tytułu naukowego stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego jedynie odpowiednio. Stąd, jak to powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie sądowo administracyjnym oraz literaturze przedmiotu – postępowanie w tego rodzaju sprawach cechuje pewna odrębność w stosunku do postępowania prowadzonego wprost na podstawie w/w kodeksu. Odrębność owa polega zwłaszcza na sposobie podejmowania przez Prezydium Centralnej Komisji, będącej organem Kolegialnym, decyzji kończącej ostatecznie sprawę nadania tytułu naukowego. Decyzje te są wynikiem tajnego głosowania, które jest pewną wypadkową poglądów osób, które brały udział w glosowaniu.

Powyższe w żaden sposób nie może być oczywiście dotknięte wadą dowolności, czego wyrazem były, zapadle uprzednio w tej sprawie, wyroki sądów. Tym niemniej uzasadnienie rozstrzygnięcia musi siłą rzeczy w tym przypadku cechować pewne uogólnienia, co z kolei może wywoływać niedosyt konkretów u osoby zainteresowanej. Ponadto uzasadnienie decyzji organu, choć odnosi się do kwestii związanych z szeroko rozumianą nauką, musi przy tym spełniać wymagania przewidziane dla uzasadnienia decyzji administracyjnej a nie stanowić rozprawy naukowej. Odnosi się to w szczególności do rozmiarów uzasadnienia decyzji jak i użytej w nim argumentacji.

Trzeba również zaakcentować, iż decyzje podejmowane przez Centralna Komisję są wynikiem samodzielnej oceny całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie, przy czym ocena ta musi mieć odzwierciedlenie w tym materiale. Jest rzeczą zatem ewidentną, że jeżeli ocena dokonana przez Komisję nie ma oparcia w materiale dowodowym, to decyzja taka musi być uznana za dowolną. Sytuacja zmienia się jednak w przypadku, gdy materiał dowodowy pozwala organowi na obiektywne umotywowanie dokonanej oceny.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy Sąd stwierdził, że w przedmiotowym postępowaniu wydano przed Centralną Komisją aż sześć recenzji opiniujących dorobek Kandydata przy czym dwie z nich okazały się dla skarżącego pozytywne (opinie prof. dr hab. J. K. i prof. dr hab. Z. Ż. ).

W tym miejscu należy podnieść, że Sąd administracyjny nie jest organem powołanym do merytorycznej kontroli recenzji, stanowiących podstawę decyzji Centralnej Komisji, gdyż wymaga to wiedzy specjalistycznej. Nadmienić wypada jednak, że w jednym z wyroków, zapadłym w sprawie, w której Centralna Komisja w uzasadnieniu swej decyzji nie uwzględniła opinii pozytywnych, Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, że w takim wypadku sąd wojewódzki winien poddać koniecznej kontroli treść wydanych recenzji, zwłaszcza pozytywnych (vide: wyrok z dnia 27 października 2006 r. sygn. akt I OSK 192/06 nie publ.).

Biorąc powyższe pod uwagę i nie wnikając przy tym w prawidłowość merytoryczną wydanych w tej sprawie przez recenzentów recenzji, można stwierdzić, iż obie w/w recenzje pozytywne cechuje istotnie spora doza ogólnych sformułowań i (w przypadku jednej opinii ) w zasadzie odesłanie do stanowiska zawartego we wniosku Rady Wydziału i stanowisk recenzentów powołanych przez Radę. Treść zatem tych opinii będąc dość ogólną istotnie nie zawiera dogłębnej oceny dorobku kandydata, co Komisja kilkakrotnie już sugerowała.

Do tej pory jednak, negatywna ocena Kandydata w postępowaniu przed Komisją, nie znajdowała oparcia w materiale dowodowym.

Ta sytuacja aktualnie zmieniła się po sporządzeniu nowych recenzji, które - w porównaniu do w/w opinii pozytywnych – zdecydowanie głębiej analizują zarówno dorobek skarżącego jak jego udział w kształceniu kadr. W recenzjach tych wskazuje się na błędy zainteresowanego, wadliwość przygotowania przez niego dokumentacji, co mogło wprowadzać w błąd poprzednich recenzentów, a także akcentuje się brak poważnych osiągnięć naukowych.

Trudno odmówić skarżącemu prawa do krytyki negatywnych w stosunku do jego osoby recenzji, zwraca jednak uwagę okoliczność, że recenzjom prof. J. D. i prof. B. W. – P. skarżący zarzucił: ogólnikowość, niedokładność, brak bezstronności, rzetelności i "nie spełnianie elementarnych wymogów dla tego rodzaju dokumentów" podczas, gdy wspomniane wyżej opinie pozytywne, które – jak wcześniej zostało to podkreślone – nie zawierają tak pogłębionych treści jak decyzje wydane obecnie, były w pełni akceptowane przez skarżącego i skarżący nie stwierdzał w ich przypadku uchybień, co do wymogów jakim winna odpowiadać opinia biegłego.

Z tego powodu zarzuty skarżącego odnośnie obecnie sporządzonych opinii Sąd uznał za wyraz wyłącznie jego subiektywnych odczuć.

Jak wspomniano wyżej Sąd nie ma prawa wnikać w prawdziwość powyższych ocen i z tego powodu nie mógł zając stanowiska odnośnie polemiki zawartej w skardze z poglądami recenzentów, którzy wydali recenzje negatywne.

Z całą pewnością może jednak stwierdzić, że obecnie zaskarżona decyzja Centralnej Komisji została tym razem umotywowana – z punktu widzenia formalno - prawnego – prawidłowo. Aktualnie zatem nie można postawić rozstrzygnięciu organu zarzutu braku legalności.

W uzasadnieniu organ powołał się na wymogi ustawowe, które winien spełniać kandydat ubiegający się o uzyskanie tytułu profesora (art. 26 cytowanej ustawy), stwierdził, że przeanalizował po raz kolejny cały zebrany materiał dowodowy, w tym zwłaszcza aktualnie sporządzone recenzje i wskazując na konkretne przykłady, doszedł do przekonania, że w tym wypadku, powyższe przesłanki nie zostały spełnione.

Odnosząc się do zarzutu braku posiadania przez Centralną Komisję właściwego, aktualnego statutu, Sąd doszedł do przekonania, że zarzut ten nie był trafny.

Choć istotnie statut, jakim posługuje się Centralna Komisja, został uchwalony na podstawie art.34 ust. 5 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o tytule i stopniach naukowych ( Dz. U. Nr 65, poz. 386 ), którą to ustawę zastąpiła obecnie obowiązująca ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki, zwrócić trzeba jednak uwagę, iż w myśl przepisu art. 52 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. z dniem wejścia w życie nowych przepisów Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych stała się (z mocy prawa) Centralną Komisją Do Spraw Stopni i Tytułów. Powyższa regulacja oznacza zatem ciągłość organu centralnego a co za tym idzie także ciągłość zasad na jakich on funkcjonuje. Wprowadzając tego rodzaju regulację ustawodawca niejako założył, że Centralna Komisja Do Spraw Stopni i Tytułów, która powstała niejako "z dnia na dzień" będzie funkcjonowała w oparciu o dotychczasowy statut.

Powyższą ciągłość potwierdza również m. in. okoliczność, że przewody doktorskie i habilitacyjne wszczęte pod rządami dawnej ustawy, winny być prowadzone nadal, na zasadzie przepisów dawnych, ale prowadzone one przecież były i będą przed organem nowym. Z tych względów zatem funkcjonowanie organu na podstawie statutu uchwalonego na podstawie przepisów ustaw z dnia 12 września 1990 r. nie dowodzi niemożności działania Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów.

W tych warunkach, biorąc powyższe pod uwagę Sąd – z mocy przepisu art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. ) – uznając skargę za nieuzasadnioną, orzekł jak w sentencji.