Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Leszek Kiermaszek (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Łucja Franiczek,, Sędzia WSA Rafał Wolnik, Protokolant Bartosz Otorowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 września 2010 r. sprawy ze skargi R.B. na akt Starosty [...] z dnia [...]r. nr [...] w przedmiocie opłaty za wydanie karty pojazdu 1. uchyla zaskarżony akt i orzeka, że nie podlega on wykonaniu w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, 2. zasądza od Starosty [...] na rzecz skarżącego kwotę 100 ( sto ) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Pismem z dnia [...]r. R. B. zwrócił się do Starosty [...] o zwrot nadpłaconej opłaty za wydaną w dniu [...]r. kartę pojazdu marki [...], o numerze rejestracyjnym [...], w kwocie 425 zł.

Pismem z dnia [...]r., nr [...] Naczelnik Wydziału Komunikacji i Transportu Starostwa Powiatowego w K., działając na podstawie upoważnienia Starosty K., poinformował, że obowiązek pobrania opłaty za wydanie przedmiotowej karty pojazdu został na organ nałożony przez § 1 ust 1 pkt 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdów do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (Dz. U. Nr 192, poz. 1878 ze zm.), zaś wysokość tej opłaty została określona w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu ( Dz.U. Nr 137, poz. 1310). Zwrócił także uwagę, że rola organu rejestrującego nie polega na ocenie konstytucyjności stosowanych przepisów, lecz na ich zastosowaniu.

Pismem z dnia [...]r. R. B. wezwał Starostę K. do usunięcia naruszenia prawa ponawiając żądanie zwrotu kwoty 425 zł tytułem nadpłaty za wydanie karty pojazdu. W piśmie tym nawiązał do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt U 6/04 stwierdzającego niekonstytucyjność przepisu rozporządzenia, na który powołuje się organ administracji.

W odpowiedzi na wezwanie organ powołując się na argumentację zawartą w piśmie z dnia [...]r. podtrzymał dotychczasowe stanowisko, jednocześnie pouczył wnioskodawcę o możliwości zainicjowania postępowania przed sądem administracyjnym bądź sądem powszechnym.

Pismem z dnia [...]r., zatytułowanym "pozew o zapłatę", R. B. wystąpił za pośrednictwem Starosty [...] do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach wnosząc o zasądzenie od tegoż Starosty kwoty 425 zł tytułem zwrotu nienależnie pobranej opłaty za wydanie karty pojazdu oraz zwrot kosztów postępowania. W uzasadnieniu swego żądania wskazał na uiszczoną na mocy powołanego wyżej § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, opłatę w kwocie 500 zł oraz na niekonstytucyjność tej regulacji , co stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r.

Starosta Kłobucki potraktował pismo R. B. jako skargę do sądu administracyjnego, a przekazując ją do Sądu wraz z aktami administracyjnymi i odpowiedzią na skargę wniósł o jej oddalenie. Nie znajdując podstaw prawnych do zwrotu wnioskowanej kwoty organ podniósł, że pobrana opłata za kartę pojazdu w wysokości 500 zł była zgodna z porządkiem prawnym obowiązującym w dacie rejestracji pojazdu i pobrania opłaty za jej wydanie. Natomiast wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r. stwierdzający niekonstytucyjność § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu wyznaczył datę utraty mocy obowiązującej tego przepisu na dzień 1 maja 2006 r. Dopiero późniejsza zmiana przepisów – wejście w życie rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu dała organowi uprawnienie do pobory opłaty w nowej, niższej wysokości.

W piśmie z dnia [...]r. złożonym przed rozprawą skarżący złożył spis kosztów poniesionych w związku z przedmiotową sprawą w łącznej kwocie 755 zł ("wartość przedmiotu sporu - 425 zł, opłata na konto sądu - 100 zł, koszt dojazdu do K. 4 x po 20 zł - 80 zł, koszt dojazdu na sprawę – 150 zł"). Na rozprawie skarżący sprecyzował, że jego pismo nazwane "pozew o zapłatę" stanowi w istocie skargę do sądu administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie należy wskazać, że w myśl art. 1 § 1 i 2ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, dokonywanej pod względem zgodności z prawem. Stosownie zaś do treści art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej zwanej P.p.s.a., powyższa kontrola obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1-3 tego przepisu akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu siedmiu z dnia 4 lutego 2008 r., sygn. akt I OPS 3/07 (ONSAiWSA 2008 r. Nr 2, poz. 21) skierowane do organu administracji żądanie zwrotu części opłaty za kartę pojazdu, uiszczonej na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, jest sprawą administracyjną, którą organ załatwia w drodze aktu administracyjnego lub czynności, na które przysługuje skarga do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a.

W świetle powyższego pismo z upoważnienia Starosty [...] z dnia [...]r., nr [...] jest zatem aktem administracyjnym indywidualnym, w odniesieniu do którego dopuszczalna jest skarga do sądu administracyjnego. Wniesione do Sądu przez R. B. pismo zatytułowane "pozew o zapłatę" stanowi w rzeczy samej taką skargę. Przemawia za tym przebieg procedury przed organem administracji po złożeniu wniosku i argumentacja skarżącego, potraktowanie tego pisma przez organ administracji jako skargi, a przede wszystkim sprecyzowanie przez skarżącego żądania na rozprawie.

Jednocześnie Sąd stwierdza, że skarżący przed wniesieniem skargi wyczerpał na drodze administracyjnej przysługujący mu środek zaskarżenia, a skargę wniósł w ustawowym terminie, zatem dochował wszelkich wymogów wynikających z przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej zwanej P.p.s.a., co pozwala uznać skargę za dopuszczalną.

Przechodząc do merytorycznej oceny zaskarżonego aktu należy wskazać, że zgodnie z art. 77 ust. 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym

(Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 ze zm.) kartę pojazdu dla pojazdu samochodowego, innego niż określony w ust. 1 tego przepisu, wydaje za opłatą, przy pierwszej rejestracji pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, właściwy w sprawach starosta. Stosownie do art. 77 ust. 4 powyższej ustawy minister właściwy do spraw transportu został upoważniony m.in. do określenia w drodze rozporządzenia wysokości opłat za kartę pojazdu. Jednakże w ust. 5 tego przepisu ograniczona została autonomia ministra, gdyż ustalając wysokość przedmiotowej opłaty obowiązany jest on uwzględnić znaczenie tego dokumentu dla rejestracji pojazdu oraz wysokość kosztów związanych z drukiem i dystrybucją kart pojazdów. W oparciu o powyższą delegację Minister Infrastruktury wydał rozporządzenie z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu ( Dz.U. Nr 137, poz. 1310). Zgodnie z § 1 ust. 1 tego rozporządzenia za wydanie karty pojazdu przy pierwszej rejestracji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organ rejestrujący pobierał opłatę w wysokości 500 zł.

Taką też opłatę za wydanie karty pojazdu uiścił skarżący, albowiem w dacie rejestracji samochodu marki [...] w [...] r. obowiązywało powyższe rozporządzenie Ministra Infrastruktury. Zgodzić się trzeba z twierdzeniem organu, którego działanie zaskarżono, że opłata została pobrana w wysokości obowiązującej w dacie rejestracji pojazdu.

Jednakże Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt U 6/04 orzekł o niezgodności powyższego § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji RP (Dz. U. Nr 15, poz. 119, OTK – A 2006 r. nr 3, poz. 3). W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał wskazał, że określona w § 1 ust. 1 rozporządzenia wysokość opłaty za wydanie karty pojazdu w kwocie 500 zł jest zawyżona, albowiem nie uwzględnia ustawowych wytycznych do określenia tej opłaty zawartych w art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Organ wydający rozporządzenie nie jest bowiem umocowany do działania poza granicami upoważnienia, dla realizacji założeń w ustawie przemilczanych. Ustalając wysokość opłaty Minister Infrastruktury nie ograniczył się do uwzględnienia rzeczywistego znaczenia karty pojazdu dla rejestracji pojazdu oraz kosztów związanych z jej drukiem i dystrybucją, lecz uwzględnił w tej opłacie dodatkowo koszty innych zadań administracji publicznej, których ustawodawca w udzielonej delegacji nie przewidział. Trybunał wskazał też, że § 1 ust. 1 rozporządzenia ze względu na niewspółmierność ustalonej opłaty do rzeczywistych kosztów świadczonej usługi, kreuje nową daninę publiczną o charakterze podatkowym, Nałożenie takiej daniny w drodze aktu wykonawczego narusza natomiast przepis art. 217 Konstytucji.

Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne (art. 190 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Skutkiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego orzekającego o niekonstytucyjności przepisu jest utrata jego mocy obowiązującej. Zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej przez akt normatywny. Taka sytuacja miała miejsce w rozpatrywanej sprawie, gdyż orzekając o niezgodności kwestionowanego przepisu rozporządzenia z ustawą i Konstytucją, Trybunał odroczył w czasie utratę jego mocy obowiązującej na dzień 1 maja 2006 r.

Odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisu nie oznacza jednak, że w okresie jego pozostawania w obrocie prawnym był on zgodny z Konstytucją lub innym aktem nadrzędnym. Skutkiem odroczenia w czasie momentu utraty przez akt mocy obowiązującej jest zatem sytuacja, w której obowiązują przepisy sprzeczne w swej treści z Konstytucją lub ustawą. Odroczenie tej daty ma natomiast na celu umożliwienie odpowiedniemu organowi stosowną zmianę tegoż przepisu, tak aby był on zgodny z Konstytucją lub innym aktem nadrzędnym (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 maja 2009 r., sygn. akt II OSK 290/09 oraz z dnia

25 sierpnia 2009 r., sygn. akt I OSK 1242/08, opublikowane na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Odroczenie wejścia w życie powyższego orzeczenia nie stanowi w rozpatrywanej sprawie przeszkody dla Sądu do odmowy zastosowania zakwestionowanego przez Trybunał przepisu aktu podustawowego (rozporządzenia ministra), stanowiącego podstawę prawną rozstrzygnięcia administracyjnego. To uprawnienie wypływa wprost z Konstytucji. Zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli o podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Oznacza to, że sędziowie orzekający w danej sprawie związani są jedynie aktami rangi ustawowej i Konstytucją, brak jest natomiast takiego związania aktami prawa powszechnie obowiązującego o charakterze podustawowym. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że sąd może w toku rozpoznawania sprawy ocenić, czy przepisy rozporządzenia są zgodne z przepisami ustawy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 sierpnia 2009 r., sygn. akt I OSK 1270/08, wydany w sprawie o odmowie zwrotu części opłaty za wydanie karty pojazdu – publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Zatem nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, że Trybunał Konstytucyjny określił późniejszy niż ogłoszenie wyroku termin utraty mocy obowiązującej przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu.

Wobec treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt U 6/04 nie ulega wątpliwości, że przepis ten stanowił od chwili jego wydania przepis niekonstytucyjny, wykraczający poza zakres delegacji ustawowej. Upoważnienie zawarte w art. 77 ust. 6 w związku z ust. 4 pkt 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, nie uprawniało Ministra Infrastruktury do określenia w rozporządzeniu wysokości opłaty za kartę pojazdu w wysokości przewyższającej koszt związany z drukiem i dystrybucją takiej karty. Jeżeli zatem unormowanie zawarte w § 1 pkt 1 powyższego rozporządzenia wykraczało poza zakres regulacji ustawowej, to kwota 500 zł uiszczona przez skarżącego w części, w jakiej przekraczała koszty wynikające z druku i dystrybucji karty, była kwotą nienależnie uiszczoną.

Konsekwencją uznania przez Sąd omawianego przepisu za niekonstytucyjny w dacie jego zastosowania przez organ administracji publicznej jest ustalenie, że zaskarżony akt Starosty [...] z dnia [...]r. został wydany z naruszeniem prawa. Organ odmówił bowiem skarżącemu zwrotu części opłaty uiszczonej przy rejestracji pojazdu w 2004 r. pomimo faktu, że jej pobranie w wysokości 500 zł nastąpiło na podstawie regulacji wykraczającej poza zakres udzielonego Ministrowi Infrastruktury upoważnienia zawartego w art. 77 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach na podstawie art. 146 § 1 P.p.s.a. uchylił zaskarżony akt i jednocześnie orzekł o jego niewykonalności do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku stosownie do art. 152 P.p.s.a.

W przedmiocie zwrotu kosztów postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 200 P.p.s.a. Zgodnie z treścią tego przepisu w razie uwzględnienia skargi przysługuje skarżącemu od organu zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Do kosztów tych zalicza się poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w Sądzie (art. 205 § 1 P.p.s.a.). Wobec uwzględnienia skargi Sąd zasądził więc od organu na rzecz skarżącego kwotę 100 zł tytułem uiszczonego wpisu od skargi, obliczonego zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193 ze zm.).

Skarżący w piśmie procesowym z dnia [...]r. przedstawił jednak spis kosztów poniesionych w związku z przedmiotową sprawą w łącznej kwocie 755 zł. Odnosząc się zatem do żądania skarżącego wskazać trzeba, że stosownie do treści art. 4 ust. 1 w związku z art. 13 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz.U. Nr 49, poz. 445 ze zm.), które to przepisy stosuje się w postępowaniu sądowoadministracyjnym na mocy art. 205 § 3 P.p.s.a., za koszty podróży uznaje się koszty przejazdu środkiem transportu masowego (koleją, autobusem itp.), w klasie najniższej, w braku zaś takiego środka koszty przejazdu najtańszym z dostępnych środków lokomocji. Jak wynika z wyjaśnień złożonych przez skarżącego na rozprawie przyjechał on do Sądu samochodem, albowiem z powodu znacznej odległości dojazd środkami lokomocji publicznej nie był możliwy, a koszt dojazdu środkiem komunikacji publicznej nie jest mu znany. Okoliczność ta w świetle przedstawionej regulacji i niewykazania, że przejazd środkiem transportu masowego do siedziby Sądu nie był możliwy spowodowała, że wniosek w tym zakresie nie został uwzględniony. Dalsze żądanie zasądzenia od organu zwrotu kosztów "dojazdu do K." nie mogło także wywołać skutku procesowego, albowiem dotyczy ono kosztów poniesionych w toku postępowania administracyjnego, nie zaś sądowego. Tymczasem jak wynika z regulacji zawartej w art. 205 § 1 P.p.s.a. koszty przejazdu obejmują jedynie przejazd strony do sądu.

Natomiast w odniesieniu do uiszczonej przez skarżącego kwoty 425 zł tytułem nadpłaty za wydanie karty pojazdu należy zwrócić uwagę, że sądy administracyjne nie rozstrzygają spraw administracyjnych, lecz kontrolują akty wydane przez organ, co oznacza, że w zakresie kompetencji sądu nie mieści się orzekanie o zwrocie żądanej kwoty. W niniejszej sprawie do zwrotu części opłaty za wydanie karty pojazdu obowiązany będzie organ administracji, kierując się oceną prawną zawartą w niniejszym wyroku i wypływającymi z niej wskazaniami co do dalszego postępowania. Ponownie więc rozpatrując sprawę Starosta K. uwzględniając powyższe wskazania oraz normatywną treść art. 77 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym ustali, w jakiej wysokości skarżący winien był uiścić opłatę za wydanie karty pojazdu, a następnie zwróci skarżącemu część uiszczonej opłaty w kwocie przekraczającej tę wartość.

Należy jeszcze stwierdzić, że nie jest wykluczone dochodzenie przez skarżącego w postępowaniu przed sądem powszechnym odszkodowania za poniesioną szkodę (por. m.in. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 r., sygn. akt III CZP 35/07 ( OSNC z 2008 r. Nr 7-8. poz. 72).