Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Miernik Sędziowie WSA Gabriela Nowak (spr) WSA Emilia Lewandowska Protokolant specjalista Aleksandra Borkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 września 2016 r. sprawy ze skarg M. Z., B. R., A. R., A. R., K. P., K. C., J. M., G. M., Z. G., J. L., J. W., T. W., J. K., L. A., J. A., M. S., E. B., W. B., J. M., W. M., W. R., M. M., Z. M., S. K., M. K., S. K., A. S., P. S., S. C., K. C., E. J., E. J., P. Z., L. L., U. B., T. W., W. D., W. D., O. M., K. M., E. M., Skarbu Państwa – Starosty [...], D. K., [...] Komitetu [...], M. L., M. K., D. K., S. M., J. M., Gminy M., A. R., S. R., H. M., T. M., M. G., J. M., M. M., T. B., M. B., A. G., S. J., E. B., G. B., J. C., A. G., M. G., G. U., R. K., S. K., J. R., J. R., S. F., M. P., M. W., E. W., B. C., P. C., E. T., L. T., L. B., Z. B., S. H., M. W., P. S., C. R., W. R., I. T., S. J., A. O., W. Ł., T. Ł., B. K., E. R., T. T., C. C., K. C., I. K., L. G., W. W., D. W., Gminy R., K. W., S. T., A. S., E. S., J. C., E. K., P. S.A., Z. T., M. G., N. G., B. G., M. S., E. W., M. K., W. K., E. K., M. K., S. M., U. P., T. B., N. B., W. P., E. A., T. Ł., B. C., H. T., C. W., M. P., I. P., R. P., J. A., L. A., E. K., L. S., M. S., U. B., J. C., K. C., T. R., E. R., W. O., R. O., M. B., R. B., M. W., R. Z., R. M., A. M., J. R., H. R., J. P., D. P., I. S., M. B., J. M., D. M., A. R., M. K., M. L., M. S., J. P., E. Z., E. B., M. B., M. K., M. K., A. W., K. D., E. W., P. D., J. D., T. A., B. O., M. K., W. L., W. D., M. J., M. J., H. P., R. P., M. P., A. P., M. P., A. B., J. K., Ł. S., C. S., E. S., B. B., J. Z., A. Z., B. Z., D. Z., I. P., W. P., W. N., J. P., T. P., C. P., K. K., P. B., J. S., I. O., W. O., D. K., A. K., M. O., J. H. i M. H. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] grudnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej oddala skargi.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z [...] grudnia 2013 r. nr [...] uchylił pkt 1 i 2 własnej decyzji z [...] kwietnia 2010 r. nr [...] (pkt 1) i stwierdził nieważność orzeczenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z [...] października 1948 r. nr [...] oraz utrzymanego nim w mocy orzeczenia Wojewody [...] z [...] marca 1948 r. nr [...] w części dotyczącej nieruchomości ziemskiej "X" oraz "Y" (pkt 2) oraz umorzył postępowanie z wniosku Gminy R. o ponowne rozpatrzenie sprawy w zakresie obejmującym pkt 3 decyzji z [...] kwietnia 2010 r. (pkt 3).

Decyzję wydano w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Wojewoda [...] orzeczeniem z [...] marca 1948 r., działając na podstawie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. R.P. Nr 10, poz. 51), powoływanego dalej jako "rozporządzenie", uznał, że nieruchomość ziemska "Dobra Ziemskie [...]", położona w gminie S., powiat [...], uregulowana w księdze hipotecznej pod nazwą 1) "X", 2) "Y", 3) "Z", o ogólnym obszarze [...] ha, stanowiąca własność B. G., podpada pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. R.P. z 1945 r. Nr 3 poz. 13), powoływanego dalej jako "dekret".

Minister Rolnictwa i Reform Rolnych, na skutek odwołania B. G., orzeczeniem z [...] października 1948 r. utrzymał powyższe orzeczenie w mocy.

W. G. (następca prawny byłej właścicielki) wnioskiem z 27 lutego 2001 r., powołując się na art. 156 § 1 pkt 2 i 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), powoływanej dalej jako "K.p.a.", wystąpił o stwierdzenie nieważności ww. orzeczeń i wskazał, że przejęte nieruchomości, tj. "X" o pow. [...] ha, "Y" o pow. [...] ha i "Z", o pow. [...] ha, wyodrębnione hipotecznie, błędnie potraktowane zostały jako jedna nieruchomość i zakwalifikowane jako dobra ziemskie podlegające nacjonalizacji na podstawie dekretu. Wnioskodawca podał, że nieruchomości "X" i "Y", zgodnie ze szczegółowym planem zagospodarowania, przeznaczone były pod budownictwo mieszkaniowe, obiekty użyteczności publicznej oraz drogi i w chwili wejścia w życie dekretu podzielone zostały na parcele budowlane, z których część została sprzedana. Z kolei "Z" przygotowany miał plan parcelacji na działki budowlane, zgodnie z ww. planem zagospodarowania. Z powyższego wynika, że przedmiotowe nieruchomości nie miały charakteru nieruchomości ziemskiej, a tym samym nie można było stosować do nich przepisów dekretu.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z [...] maja 2002 r. nr [...], utrzymaną w mocy decyzją z [...] września 2002 r. nr [...], odmówił stwierdzenia nieważności orzeczeń z [...] marca 1948 r. i [...] października 1948 r. uznając, że brak jest podstaw do przyjęcia, że zostały one wydane z rażącym naruszeniem prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 18 marca 2004 r. sygn. akt IV SA 4290/02, po rozpoznaniu skargi A. G., uchylił ww. decyzje i wskazał, że organ nadzoru, mimo konkretnych zarzutów wniosku o stwierdzenie nieważności, nie wyjaśnił na jakiej podstawie i z jakich przyczyn uznano, że parcele budowlane podlegały przejęciu na własność Państwa w trybie dekretu.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z [...] kwietnia 2010 r. nr [...]:

1. stwierdził nieważność orzeczenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z [...] października 1948 r. oraz utrzymanego nim w mocy orzeczenia Wojewody [...] z [...] marca 1948 r. w części obejmującej działki:

a) z dawnej nieruchomości ziemskiej pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanej w księdze hipotecznej "X" o łącznej pow. [...] ha, oznaczone aktualnie w ewidencji gruntów gminy M. w obrębie [...] i [...] numerami wskazanymi w pkt 1a decyzji;

b) z dawnej nieruchomości ziemskiej pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanej w księdze hipotecznej "Y" o łącznej pow. [...] ha, oznaczone aktualnie w ewidencji gruntów gminy R. w obrębie [...] numerami wskazanymi w pkt 1b decyzji;

2. stwierdził, że orzeczenia z [...] października 1948 r. i [...] marca 1948 r. z uwagi na zaistniałe nieodwracalne skutki prawne zostały wydane z naruszeniem prawa w części obejmującej działki:

a) z dawnej nieruchomości ziemskiej pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanej w księdze hipotecznej "X" o łącznej pow. [...] ha, oznaczone aktualnie w ewidencji gruntów gminy M. w obrębie [...] i [...] numerami wskazanymi w pkt 2a decyzji,

b) z dawnej nieruchomości ziemskiej pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanej w księdze hipotecznej "Y" o łącznej pow. [...] ha, oznaczone aktualnie w ewidencji gruntów numerami wskazanymi w pkt 2b decyzji;

3. odmówił stwierdzenia nieważności orzeczeń z [...] października 1948 r. i [...] marca 1948 r. w części obejmującej dawną nieruchomość ziemską pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowaną w księdze hipotecznej "Z" o pow. [...] ha.

Minister wskazał, że z uzasadnień kontrolowanych orzeczeń wynika, że wobec nieruchomości ziemskiej pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanej w księgach hipotecznych "X" i "Y" zatwierdzone były projekty parcelacji z przeznaczeniem na działki budowlane, jednak parcelacja nie została zakończona przed dniem 13 września 1944 r., tj. przed wejściem w życie dekretu. Powyższe doprowadziło organy dekretowe do uznania, że cała nieruchomość podpada pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu. W ocenie organu nadzoru powyższe stanowisko było błędne. Skoro bowiem część nieruchomości ziemskiej pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowana w księgach hipotecznych "X" oraz "Y" miała zatwierdzone projekty parcelacji z przeznaczeniem na działki budowlane, to tym samym nie stanowiła ona nieruchomości ziemskiej w rozumieniu dekretu i nie podlegała przejęciu na cele tej reformy. Przedmiotowe orzeczenia zostały zatem wydane z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a., w części dotyczącej nieruchomości uregulowanej w księgach hipotecznych "X" oraz "Y". W pozostałej części, tj. względem nieruchomości uregulowanej w księdze hipotecznej "Z" orzeczenia te są zgodne z przepisami stanowiącymi podstawę ich wydania. Majątek "Z" posiadał bowiem [...] ha powierzchni, w tym [...] ha użytków rolnych, a więc spełniał przesłanki z art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu. Organ wyjaśnił jednocześnie, że w celu ustalenia ogólnego obszaru dawnej nieruchomości pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanej w księgach hipotecznych "X" oraz "X" na dzień 13 września 1944 r., tj. dzień wejścia w życie dekretu oraz na dzień 27 marca 1948 r., tj. dzień wydania orzeczenia Wojewody [...], jak również w celu ustalenia aktualnego stanu prawnego tych nieruchomości, zlecono wykonanie stosownej ekspertyzy geodecie uprawnionemu - mgr inż. [...]. Z opinii tej wynika, że dotycząca nieruchomości "X" różnica powierzchni nieruchomości pomiędzy uwzględnioną w orzeczeniach dekretowych ([...] ha), a rzeczywiście przejętą ([...] ha), może wynikać z niedokładności dokonanych wówczas pomiarów lub faktu zapisów w zakresie stanu prawnego nieruchomości zbywanych sukcesywnie przez dawną właścicielkę. Mimo jednak uwzględnienia w ww. orzeczeniach powierzchni nieruchomości "X" na poziomie [...] ha, w rzeczywistości przejęto [...] ha, co potwierdza protokół z [...] kwietnia 1949 r. w sprawie przejęcia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości ziemskich pn. "X" i "Y" oraz plan parcelacyjny "X" sporządzony w 1932 r. przez mierniczego przysięgłego [...], zatwierdzony przez Starostę [...] w 1933 r. Ustalenia aktualnego stanu prawnego nieruchomości odnoszą się zatem do granic nieruchomości uregulowanej w księdze hipotecznej "X" o pow. [...] ha. Aktualnie łączna powierzchnia działek odpowiadających tej nieruchomości wynosi [...] ha. Z kolei z dawnej nieruchomości "Y" kontrolowanymi orzeczeniami przejęto [...] ha, podczas gdy aktualnie powierzchnia działek odpowiadających tej nieruchomości wynosi [...] ha. Wobec tego organ stwierdził nieważność kontrolowanych orzeczeń w odniesieniu do działek określonych w pkt 1 decyzji, natomiast w odniesieniu do działek określonych w pkt 2 stwierdził ich wydanie z naruszeniem prawa. Organ podał ponadto, że odstąpił od zawiadamiania o prowadzonym postępowaniu tych podmiotów, które w chwili obecnej są właścicielami lub użytkownikami wieczystymi działek wchodzących w skład dawnej nieruchomości uregulowanej w księgach hipotecznych "X" i "Y", bowiem ich sytuacja faktyczna i prawna nie ulegnie zmianie z uwagi na nieodwracalne skutki prawne wywołane badanymi rozstrzygnięciami.

Wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej powyższą decyzją wniosły Gmina M. i Gmina R. Gmina M. wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej pkt 1 i 2 ww. decyzji, natomiast Gmina R. zaskarżyła powyższą decyzję w całości.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, po rozpoznaniu wskazanych wniosków, decyzją z [...] września 2010 r. nr [...] uchylił decyzję z [...] kwietnia 2010 r. w całości i w pkt 1 stwierdził nieważność orzeczeń z [...] marca 1948 r. i [...] października 1948 r. w części obejmującej działki wskazane w pkt 1 a i b; w pkt 2 stwierdził, że ww. orzeczenia z uwagi na zaistnienie nieodwracalnych skutków prawnych wydane zostały z naruszeniem prawa w części obejmującej działki określone w pkt 2 a i b; w pkt 3 odmówił stwierdzenia nieważności ww. orzeczeń w części obejmującej dawną nieruchomość ziemską pn. "Dobra Ziemskie [...]", uregulowaną w księdze hipotecznej "Z" o pow. [...] ha. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że po ponownym zbadaniu materiału dowodowego, w tym dokumentacji geodezyjno-prawnej, jak również po porównaniu tej dokumentacji z wypisem z ewidencji gruntów, uwzględniono część zarzutów wniosków o ponowne rozpatrzenie sprawy, w tym zarzut dotyczący błędnego wskazania gminy, na terenie której leżą działki wyszczególnione w pkt 1b zaskarżonej decyzji, oraz zarzut błędnej numeracji i powierzchni niektórych działek. Powyższe skutkowało uchyleniem zaskarżonej decyzji. Poza tym organ w całości podzielił stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu decyzji z [...] kwietnia 2010 r., odnośnie do rażącego naruszenia prawa przy wydawaniu orzeczeń z 1948 r. w odniesieniu do nieruchomości oznaczonej "X" i "Y". W części dotyczącej nieruchomości "Z" organ uznał, że orzeczenia te odpowiadają prawu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi Gminy R. i Gminy M., wyrokiem z 22 lutego 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 2137/10 uchylił decyzję z [...] września 2010 r. W ocenie Sądu, decyzja ta obarczona jest wadą stanowiącą przesłankę do wznowienia postępowania, bowiem w postępowaniu nie brali udziału aktualni właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości, których sprawa dotyczy. Choć w uzasadnieniu decyzji wskazano, że odstąpienie od wymogu zawiadomienia wszystkich stron jest dopuszczalne wobec tych podmiotów, co do których jest oczywiste, że ewentualne wzruszenie decyzji ostatecznej nie może w żadnej mierze dotknąć ich interesów, to jednak w ocenie Sądu, nie jest to wyjaśnienie wystarczające dla zaniechania ustalenia pełnego kręgu stron postępowania nadzwyczajnego, a do tego nie odzwierciedla stanowiska Sądu zawartego w wyroku z 18 marca 2004 r. Sąd wskazał ponadto, że organ skupił się na ustaleniu i wykazaniu w decyzji aktualnej powierzchni spornych działek, ich granicy i stanu prawnego, w efekcie czego komparycja zaskarżonej decyzji liczy 17 stron. Tymczasem przedmiotem kontrolowanych orzeczeń była nieruchomość ziemska, w skład której wchodziły konkretne działki. W tej sytuacji organ winien rozstrzygać w przedmiocie działek oznaczonych dawnymi numerami hipotecznymi. Zdaniem Sądu jest to o tyle istotne, że ewentualne nieścisłości, czy błędy przy dokonaniu ustaleń mogą skutkować wydaniem orzeczenia w stosunku do działki nie będącej w istocie częścią dawnego majątku "Dobra Ziemskie [...]". Rozstrzygnięcie organu powinno odnosić się do nieruchomości o dawnych numerach hipotecznych, z ewentualnym wskazaniem obok nich obecnych odpowiedników działek ewidencyjnych. W ocenie Sądu, organ nie wyjaśnił również, co legło u podstaw uznania, że określone nieruchomości uznano za spełniające cele reformy rolnej ("Z"), ograniczając się jedynie do wskazania powierzchni majątku. Uzasadnienie Ministra sprowadza się do wykazania, że nieruchomości przeznaczone na parcele budowlane ("X" i "Y") nie mogły podlegać przejęciu, milczy natomiast o nieruchomościach, które jego zdaniem mogły być na ten cel przejęte. Nie wiadomo zatem na jakiej podstawie podjęto rozstrzygnięcie wskazane w pkt 3 zaskarżonej decyzji, oraz na jakiej podstawie przyjęto, że w stosunku do nieruchomości określonych w pkt 2 decyzji, orzeczenia z 1948 r. wywołały nieodwracalne skutki prawne, zwłaszcza że Gmina M. wywodziła, że nieodwracalne skutki prawne zaszły także w stosunku do niektórych z działek objętych tą częścią orzeczeń, w stosunku do której stwierdzono nieważność. Wskazanie, że nieruchomości zostały rozdysponowane na rzecz osób trzecich i na cele użyteczności publicznej i niemożliwym jest przywrócenie stanu prawnego z dnia ich wydania, nie jest wystarczającym wyjaśnieniem. Z decyzji nie wynika, kto jest aktualnym właścicielem (użytkownikiem wieczystym) poszczególnych działek wchodzących w skład majątku i co było podstawą uzyskania tytułu prawnego do danej nieruchomości. Powyższe dowodzi, że organ nie ustalił prawidłowo, jaki charakter miały grunty wchodzące w skład omawianego majątku i czy charakter tych gruntów dawał możliwość przeznaczenia ich na cele reformy rolnej.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z [...] grudnia 2013 r. nr [...]:

1. uchylił pkt 1 i 2 decyzji z [...] kwietnia 2010 r.;

2. stwierdził nieważność orzeczenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z [...] października 1948 r. oraz utrzymanego nim w mocy orzeczenia Wojewody [...] z [...] marca 1948 r. w części dotyczącej nieruchomości ziemskiej "X" (tj. parcel oznaczonych dawnymi numerami kolejno od [...] do [...] oraz kolejnymi literami alfabetu od [...] do [...]) oraz "Y" (tj. parcel oznaczonych dawnymi numerami od [...],[...],[...],[...],[...],[...]);

3. umorzył postępowanie z wniosku Gminy R. o ponowne rozpatrzenie sprawy w zakresie obejmującym pkt 3 zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że kontrolowanymi orzeczeniami uznano, że pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit. e dekretu podpada majątek "Dobra Ziemskie [...]", w skład którego wchodzą trzy jednostki uregulowane w odrębnych księgach wieczystych, tj. "X" (pow. [...] ha), "Y" (pow. [...] ha) oraz majątek "Z" (pow. [...] ha). Organ zwrócił uwagę na problemy z określeniem powierzchni przejmowanego majątku już w latach 1948-1949. Bazując na planie sytuacyjnym szczegółowego zabudowania osiedla M. z 1932 r. podającego powierzchnię ogólną [...] ha, od której odjęte zostały grunty włościańskie oraz parcele wchodzące w skład majątku "Z", inspektor Wydziału Urządzeń Rolnych Urzędu Wojewódzkiego [...][...] ustalił powierzchnię X na [...] ha (sprawozdanie z wyjazdu służbowego do Gminy S. z [...] marca 1948 r.). Taką też powierzchnię X przyjęto w orzeczeniu Wojewody [...]. Tymczasem w protokole z [...] kwietnia 1949 r. "w sprawie przejęcia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości ziemskich pod nazwą X i Y" stwierdzono, że część X opisana w orzeczeniu jako grunty w posiadaniu drobnych dzierżawców o pow. [...] ha, nie wchodzi w skład ww. Osiedla. Wspomniane [...] ha to, zdaniem komisji dokonującej na miejscu przejęcia nieruchomości, "grunty w posiadaniu drobnych dzierżawców rolnych podpadających pod ustawę o ochronie drob. dzierż, rol". Komisja powołała się na plany znajdujące się w aktach Urzędu Wojewódzkiego i uznała, że tylko obszar [...] ha z X "z dniem dzisiejszym zostaje przejęte na Skarb Państwa i oddane pod opiekę i administrację ob. Wójtowi Gminy S. (...) i sołtysowi gromady [...] (...)". Organ nadzoru stwierdził, że pow. [...] ha w istocie odpowiada tej, o której orzekł Wojewoda [...] oraz Minister Rolnictwa i Reform Rolnych. Kontrolowane orzeczenie Urzędu Wojewódzkiego nie pozostawia przy tym wątpliwości, że za przedmiot ma X, jako tę część Dóbr Ziemskich [...], w stosunku do której prowadzona była przed wybuchem II wojny światowej parcelacja na podstawie zezwolenia władz II RP. Bezsporne jest również, że parcelacja ta w odniesieniu do X objęła powierzchnię właśnie [...] ha (plany parcelacji, sekcje I, II i III) i takiej powierzchni dotyczyło przejęcie X w trybie dekretu.

Organ wskazał dalej, że dla rozstrzygnięcia sprawy, konieczne było ustalenie definicji nieruchomości ziemskiej, co wymagało odwołania się do uchwały Trybunału Konstytucyjnego z 19 września 1990 r. sygn. akt 3/89 (OTK 1990/1/26), w której przyjęto, że zakres przedmiotowy art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu nie obejmuje tych nieruchomości lub ich części, które przed dniem 1 września 1939 r. zostały rozparcelowane z przeznaczeniem na działki budowlane po uprzednim zatwierdzeniu projektu parcelacji przez właściwy organ administracji państwowej Rzeczypospolitej Polskiej, bowiem z datą takiego zatwierdzenia nieruchomości utraciły charakter nieruchomości ziemskich bez względu na to, kiedy w następstwie parcelacji własność tych działek została prawnie przeniesiona na ich nabywców. Minister podał dalej, że w sprawie bezsporne jest, że w stosunku do części majątku pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanego w księgach hipotecznych "X" i "Y" zostały przed 1 września 1939 r. zatwierdzone projekty parcelacji, z przeznaczeniem obu osiedli na działki budowlane. Sporządzony przez mierniczego przysięgłego [...] plan parcelacyjny części "Dóbr Ziemskich [...]" pod nazwą hipoteczną "Y" o pow. [...] ha został zatwierdzony przez Starostę [...] w dniu [...] kwietnia 1932 r., zaś sporządzony przez tego samego mierniczego plan parcelacyjny dla X o pow. [...] ha zatwierdzony został przez Starostę [...] w dniu [...] listopada 1933 r. Nie ulega również wątpliwości, że wchodzące w skład ww. nieruchomości działki w dużej części zostały zbyte przez dawną właścicielkę przed wybuchem II wojny światowej. Tak ustalony stan sprawy potwierdza już sama treść kontrolowanych orzeczeń, w szczególności treść uzasadnienia orzeczenia z [...] marca 1948 r., w którym wprost stwierdza się, że przed wojną prowadzona była parcelacja budowlana obu osiedli, w wyniku której X zostało podzielone na [...] parcel budowlanych, a Y - na [...] takich parcel. Z uzasadnień tych orzeczeń wynika również, że fakt zatwierdzenia projektu parcelacji nie został poczytany za istotny dla oceny podpadania określonych działek pod działanie przepisów dekretu, bowiem parcelacja ta nie została zakończona przed 13 września 1944 r., tj. przed wejściem w życie dekretu i nie wszystkie parcele zostały rozsprzedane. W efekcie wyłączono spod przejęcia część parcel tylko w takim zakresie, w jakim przedwojennym nabywcom udało się potwierdzić swój tytuł prawny aktem kupna. Ustalono wówczas, że parcel takich jest [...] o łącznej pow. [...] ha, stąd z ogólnej powierzchni Y wynoszącej [...] ha, przejęto [...] ha. Organ zauważył, że odmienny stan faktyczny podaje powoływany wyżej protokół w sprawie przejęcia nieruchomości z [...] kwietnia 1949 r. W odniesieniu do X stwierdza się w nim, że większość działek rozsprzedana została przez właścicielkę majątku B. G. na podstawie aktów notarialnych, względnie umów przyrzeczenia kupna-sprzedaży, natomiast w Y większość użytkowników działek posiada jedynie umowy przyrzeczenia kupna-sprzedaży. Zestawienie powyższych danych świadczy o tym, że dokonana w orzeczeniu Wojewody [...] ocena zakresu, w jakim parcelacja została rzeczywiście przeprowadzona, była pobieżna i nie odpowiadała wymogom wynikającym z art. 44 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz.U. Nr 35, poz. 341). Potwierdza to również informacja ze sprawozdania z wyjazdu służbowego do Gminy S. z 9 marca 1948 r., w której sporządzający ją inspektor przyznaje, że poza [...] zgłoszonymi aktami kupna (przedwojennymi) reszta nabywców nie zgłosiła się, względnie jak zainteresowani oświadczyli - są nieobecni lub że mieli za krótki termin do zgłoszenia.

Organ wskazał ponadto, że orzeczenie Wojewody [...] opisuje charakter przejmowanych nieruchomości Y oraz zdecydowanej większości X jako place budowlane, tereny użyteczności publicznej oraz drogi (ulice). O tak scharakteryzowanych obszarach nie sposób orzec, że stanowią nieruchomość ziemską o charakterze rolniczym w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, tj. nieruchomość nadającą się do produkcji zwierzęcej lub roślinnej. Choć z orzeczenia Wojewody [...] wynika, że [...] ha X stanowią także rezerwaty rolne, to jednak prawidłowość zakwalifikowania tego obszaru do terenów rolniczych nie znajduje potwierdzenia w innych dokumentach. Wręcz przeciwnie, zaświadczenie Zarządu Gminy S. w C. z 17 marca 1948 r. stwierdza, że tereny położone w X, Y, objęte są prawomocnym planem zabudowania i przed 1 września 1939 r. nie były użytkowane rolniczo. W rezultacie organ nadzoru stwierdził, że również grunty opisane w ww. orzeczeniu jako rezerwat rolniczy nie miały w dacie przejęcia charakteru rolniczego. Nie jest wprawdzie pewne, czy nie mogły nadawać się potencjalnie do działalności wytwórczej w rolnictwie, niemniej jednak okoliczność ta pozostaje bez znaczenia dla oceny prawidłowości ich przejęcia badanymi orzeczeniami. Przesądzająca jest bowiem okoliczność, że X oraz Y objęte były zatwierdzonymi przed 1 września 1939 r. projektami parcelacji na działki budowlane. Z chwilą zatwierdzenia projektu parcelacji nieruchomości te utraciły charakter nieruchomości ziemskich i jako takie nie mogły zostać objęte zakresem działania dekretu, nawet jeżeli w odniesieniu do części tych nieruchomości faktyczna parcelacja nie została przed wojną zakończona i jeżeli z racji niezabudowania części nieruchomości mogły one nadawać się do działalności rolniczej.

W ocenie organu powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że kontrolowane orzeczenia wydane zostały z rażącym naruszeniem art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu w takim zakresie, w jakim orzekają o przejęciu na rzecz Państwa części "Dóbr Ziemskich [...]" oznaczonych jako "X" oraz "Y", co skutkowało stwierdzeniem ich nieważności (art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a.). Organ uznał jednocześnie, że powyższe orzeczenia nie wywołały nieodwracalnych skutków prawnych, a więc takich, które wywołane zostały bezpośrednio decyzją nieważną. Kontrolowane orzeczenia w sposób deklaratywny jedynie potwierdzały, że określone nieruchomości podpadały pod działanie przepisów dekretu, a tym samym skutkiem tych orzeczeń nie było przeniesienie prawa własności nieruchomości na Skarb Państwa - ten bowiem skutek następował z mocy prawa. W tej sytuacji w decyzji z [...] kwietnia 2010 r. niezasadnie wyróżniono te grunty, które zostały rozdysponowane (po ich przejęciu przez Państwo) na rzecz osób trzecich. Wszelkie późniejsze rozporządzenia przejętym przez Państwo majątkiem nie mogą być wiązane z badanymi orzeczeniami, lecz z aktem prawnym, który przejście na rzecz Państwa tego majątku spowodował. Bez znaczenia w kontekście problematyki nieodwracalnych skutków prawnych jest więc kwestia sposobu rozdysponowania przez Państwo przejętego mienia i aktualny stan prawny poszczególnych części dawnej nieruchomości ziemskiej (tj. czyją stanowią dziś własność oraz czy zostały oddane w użytkowanie wieczyste). Organ wyjaśnił, że stwierdzenie nieważności kwestionowanych orzeczeń nie oznacza automatycznej zmiany stanu prawnego gruntów objętych niniejszą decyzją. Decyzja ta oznacza jedynie, że zastosowanie przepisów dekretu w stosunku do nieruchomości pn. "X" oraz "Y" było wadliwe. Nie oznacza natomiast, że nieruchomości te w całości, czy w części przechodzą na własność spadkobierców B. G.

Organ podał dalej, że stosownie do wskazań zawartych w wyroku z 22 lutego 2011 r. w decyzji wskazano parcele, zgodnie z ich dawnymi oznaczeniami, tj. z Y parcele oznaczone dawnymi numerami kolejnymi: [...]-[...], [...]-[...], [...]-[...], [...]-[...], [...], [...]-[...], natomiast z X parcele oznaczone dawnymi numerami kolejnymi od [...] do [...] oraz kolejnymi literami alfabetu od b do I. Organ podał jednocześnie, zgodnie z wytycznymi Sądu, jakie parcele odpowiadają aktualnym działkom ewidencyjnym (lub ich częściom), tj.:

- na terenie Y: [...];

- na terenie X: [...].

Odnosząc się do pkt 3 decyzji z [...] kwietnia 2010 r., którym odmówiono stwierdzenia nieważności kontrolowanych orzeczeń w części, w jakiej orzekają o przejęciu na rzecz Państwa majątku "Z", organ wskazał, że punkt ten zaskarżony został jedynie przez Gminę R. Wniosek Gminy R. o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej tym punktem nie może jednak wywołać skutków prawnych, bowiem gmina ta nie jest właścicielem terenów wchodzących w skład dawnego majątku "Z" (teren ten nie leży w ogóle na terenie tej gminy), a tym samym Gminie R. nie przysługuje uprawnienie do kwestionowania tego punktu. W efekcie, wniesienie środka zaskarżenia w odniesieniu do tej części orzeczenia, nie może być uznane za skuteczne. Postępowanie odwoławcze w takim zakresie należało w rezultacie umorzyć.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi postanowieniem z [...] stycznia 2014 r. nr [...], działając na podstawie art. 111 § 1a K.p.a., uzupełnił własną decyzję z [...] grudnia 2013 r., nadając pkt 2 tej decyzji następujące brzmienie: 2) stwierdzam nieważność orzeczenia z [...] października 1948 r. oraz utrzymanego nim w mocy orzeczenia z [...] marca 1948 r. - w części dotyczącej nieruchomości ziemskiej "X" (tj. parcel oznaczonych dawnymi numerami kolejnymi od [...] do [...] oraz kolejnymi literami alfabetu od [...] do [...], a także parcel przeznaczonych pod ulice i nieposiadających dawnych oznaczeń) oraz "Y" (tj. parcel oznaczonych dawnymi numerami kolejnymi: [...]-[...], [...]-[...], [...]-[...], [...]-[...],[...], [...]-[...], a także parcel przeznaczonych pod ulice i nieposiadających dawnych oznaczeń). W uzasadnieniu postanowienia organ wskazał, że poza wymienionymi w decyzji parcelami wchodzącymi w skład dawnych nieruchomości ziemskich, wchodziły również parcele przeznaczone pod ulice, które nie posiadały samoistnych dawnych oznaczeń. Parcele przeznaczone pod ulice i nieposiadające dawnych oznaczeń odpowiadają obecnie działkom (lub częściom) ewidencyjnym: na terenie Y: [...]; na terenie X: [...].

Na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z [...] grudnia 2013 r., uzupełnioną postanowieniem z [...] stycznia 2014 r., skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, których braki formalne uzupełnione zostały w terminie, wnieśli M. Z., B. R., A. R., A. R., K. P., K. C., J. M., G. M., Z. G., J. L., J. W., T. W., J. K., L. A., J. A., M. S., E. B., W. B., J. M., W. M., W. R., M. M., Z. M., S. K., M. K., S. K., A. S., P. S., S. C., K. C., E. J., E. J., P. Z., L. L., U. B., T. W., W. D., W. D., O. M., K. M., E. M., S. P., D. K., [...] Komitet [...], M. L., M. K., D. K., S. M., J. M., Gmina M., A. R., S. R., H. M., T. M., M. G., J. M., M. M., T. B., M. B., A. G., S. J., E. B., G. B., J. C., A. G., M. G., G. U., R. K., S. K., J. R., J. R., S. F., M. P., M. W., E. W., B. C., P. C., E. T., L. T., L. B., Z. B., S. H., M. W., P. S., C. R., W. R., I. T., S. J., A. O., W. Ł., T. Ł., B. K., E. R., T. T., C. C., K. C., I. K., L. G., W. W., D. W., Gmina R., K. W., S. T., A. S., E. S., J. C., E. K., P. S.A., Z. T., M. G., N. G., B. G., M. S., E. W., M. K., W. K., E. K., M. K., S. M., U. P., T. B., N. B., W. P., E. A., T. Ł., B. C., M. T., H. T., C. W., M. P., I. P., R. P., J. A., L. A., E. K., L. S., M. S., U. B., J. C., K. C., T. R., E. R., W. O., R. O., M. B., R. B., M. W., R. Z., R. M., A. M., J. R., H. R., J. P., D. P., I. S., M. B., J. M., D. M., A. R., M. K., M. L., M. S., J. P., E. Z., E. B., M. B., M. K., M. K., A. W., K. D., E. W., P. D., J. D., T. A., B. O., M. K., W. L., W. D., M. J., M. J., H. P., R. P., M. P., A. P., M. P., A. B., J. K., Ł. S., C. S., E. S., B. B., J. Z., A. Z., B. Z., D. Z., I. P., W. P., W. N., J. P., T. P., C. P., K. K., P. B., J. S., I. O., W. O., D. K., A. K., M. O., J. H. i M. H.

W powyższych skargach skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonej decyzji, ewentualnie stwierdzenie jej nieważności, zarzucając organowi naruszenie:

1. art. 7, art. 8, art. 11, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 3 K.p.a. poprzez:

a) niezebranie i nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący zebranego w sprawie materiału dowodowego, nierozpoznanie istoty sprawy i nieujęcie w decyzji w sposób wyczerpujący przesłanek, którymi kierował się organ wydając tę decyzję;

b) błędne oznaczenie numeracji niektórych działek ewidencyjnych, w tym tych, które podlegały podziałom;

c) dopuszczenie dowodu z opinii, którego prawidłowości organ nie zweryfikował, a co należało do jego kompetencji;

2. art. 61 § 4 K.p.a. w zw. z art. 78 § 1 K.p.a., art. 28 i art. 10 § 1 K.p.a. poprzez niepowiadomienie niektórych skarżących o toczącym się postępowaniu, a tym samym uniemożliwienie zgłaszania wniosków dowodowych, w tym odpisu z księgi wieczystej, co może stanowić przesłankę wznowienia postępowania, o której mowa w art. 145 § 1 pkt 4 K.p.a.;

3. art. 111a § 2 K.p.a. poprzez uzupełnienie decyzji w zakresie zmiany brzmienia jej pkt 2 co do zakresu rozstrzygnięcia, jak również zmiany ustaleń stanu faktycznego i treści uzasadniania, podczas gdy przepis ten nie pozwala na uzupełnienie decyzji o takie elementy;

4. art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. poprzez przyjęcie, że przedmiotowe orzeczenia wydane zostały z rażącym naruszeniem art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, bez dokładnego wyjaśnienia, na czym miałoby polegać rażące naruszenie tego przepisu; oparcie się jedynie na twierdzeniu, że w dacie przejęcia, nieruchomości nie miały charakteru rolnego, podczas gdy brak jest stosownej dokumentacji w tym zakresie;

5. art. 156 § 1 pkt 4 K.p.a. poprzez skierowanie decyzji do osoby nie będącej stroną w sprawie, tj. osoby zmarłej M. C.;

6. art. 156 § 2 K.p.a. poprzez jego niezastosowanie;

7. art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że sam zatwierdzony plan parcelacji jest wystarczający do wyłączenia nieruchomości spod działania przepisów dekretu;

8. art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2013 r. poz. 707), powoływanej dalej jako "u.k.w.h.", poprzez jego niezastosowanie, gdy tymczasem wynikająca z tych przepisów rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych chroni każdego właściciela nieruchomości, który nabył nieruchomość w dobrej wierze od osoby wpisanej w tej księdze jako właściciel, co miało wpływ na wynik sprawy, bowiem treść większości ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości objętych zaskarżoną decyzją świadczy na korzyść skarżących;

9. art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), poprzez uchylenie się od obowiązku podporządkowania się ocenie prawnej wyrażonej w wyrokach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 marca 2004 r. i 22 lutego 2011 r., mimo braku zmiany stanu prawnego lub faktycznego, co spowodowało zaniechanie ustalenia charakteru gruntów jakie miały wchodzić w skład przejętego majątku i czy charakter tych gruntów dawał możliwość ich przeznaczenia na cele reformy rolnej oraz zaniechanie w zakresie ustalenia prawidłowego kręgu stron postępowania, jak również brak wyjaśnienia kryteriów, według których orzeczono o nieodwracalnych skutkach prawnych;

10. art. 239 ust. 3 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), powoływanej dalej jako "Konstytucja", poprzez jego niezastosowanie polegające na oparciu zaskarżonej decyzji na wykładni dokonanej przez Trybunał Konstytucyjny w uchwale z 19 września 1990 r. sygn. akt 3/89 w zakresie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, tj. w zakresie istotnych i kluczowych dla sprawy pojęć, mimo że powyższa uchwała straciła moc powszechnie obowiązującą z dniem wejścia w życie Konstytucji.

W uzasadnieniach skarg skarżący przywoływali szereg okoliczności na poparcie przywołanych zarzutów. W uzasadnieniu zarzutu nr 1 skarżący wskazywali, że organ zawarł szczegółowe wyliczenie działek według dawnych parceli i odpowiadające im aktualne oznaczenia nieruchomości. Nie dokonał jednak wyczerpującego wyjaśnienia okoliczności sprawy, gdyż nie ustalił, które z dawnych parceli odpowiadają aktualnym numeracjom działek. Brak jest również jakiegokolwiek podziału nieruchomości objętych decyzją w kwestii kategorii poszczególnych rodzajów nieruchomości, w celu oceny ewentualnej nieodwracalności skutków prawnych. Organ nie wskazał konkretnie, które nieruchomości zostały sprzedane przez byłą właścicielkę, a tym samym które z nich zostały faktycznie przejęte (według starych oznaczeń), a które według nowych oznaczeń odpowiadają przejętym parcelom. W ocenie skarżących dopiero taka ocena w decyzji pozwoliłaby na trafne porównanie i odniesienie się do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego będącego podstawą wydania decyzji. Bez tego trudno ocenić, czy organ nie pominął niektórych nieruchomości. Ponadto brak wskazania dokładnego położenia działek, tj. niepodanie obrębu, w którym są położone, a ograniczenie się do wskazania wyłącznie ich numeracji, prowadzi do braku jednoznaczności, które działki objęte zostały decyzją. W odniesieniu do zarzutu nr 6 skarżący wskazywali, że w odniesieniu do nieruchomości stanowiących ich własność zaistniała tzw. wtórna legalność, tj. zaszły nieodwracalne skutki prawne. W tej sytuacji organ stwierdzając, że kontrolowane w trybie nadzoru orzeczenia wydane zostały z rażącym naruszeniem prawa, nie powinien stwierdzać ich nieważności w części odnoszącej się do działek, w stosunku do których nastąpiło przejście własności na inne podmioty, ale stwierdzić jedynie, że wydane zostały one z naruszeniem prawa, na podstawie art. 156 § 2 K.p.a. Działki stanowiące własność skarżących zostały przez nich nabyte legalnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Chroni ich zatem rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Z kolei posiadacze samoistni wskazali, że nieruchomości nabyli w dobrej wierze i do dnia dzisiejszego płacą za nie podatki, stąd zaskarżona decyzja jest dla nich bardzo krzywdząca. Skarżący wskazywali również, że organ dopuścił się naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu (zarzut nr 7), będącą skutkiem zastosowania błędnej definicji dóbr ziemskich, co skutkowało przyjęciem, że dekret nie obejmował swym zakresem parceli, w stosunku do których zatwierdzony został plan parcelacji, mimo że parcelacji takiej nie wykonano. W ocenie skarżących dekret dotyczył nieruchomości, które mogły być przeznaczone do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej i sadowniczej, a zatem to sama możliwość przeznaczenia nieruchomości na cele rolnicze pozwalała uznać ją za nieruchomość podlegającą działaniu dekretu. W niniejszej sprawie niewykonanie i nieprzystąpienie do parcelacji świadczyć może, że parcele swojego rolniczego charakteru nie utraciły, a zatem mogły zostać przejęte na cele reformy rolnej. W tej sytuacji stanowisko organu w zakresie przyjęcia, że sam zatwierdzony plan parcelacji jest wystarczający do wyłączenia nieruchomości sod działania przepisów dekretu jest nieprawidłowe. Nie bez znaczenia jest fakt, że zastosowana przez organ definicja skonstruowana została o kryteria, które nie wynikają z treści art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu.

Skarżący wystąpili jednocześnie o przeprowadzenie przez Sąd szeregu dowodów, przede wszystkim dowodu z dokumentów wskazujących na prawidłowość nabycia przez nich działek objętych zakresem zaskarżonej decyzji, tj. odpisów z ksiąg wieczystych, umów sprzedaży itp. W skardze z 6 lutego 2014 r. J. A. i L. A. wnieśli o wystąpienie do Archiwum Państwowego w W. o nadesłanie zdjęcia lotniczego z czerwca 1945 r. obszaru Y i przeprowadzenie z niego dowodu na okoliczność rolniczego charakteru tej nieruchomości. Z kolei w skardze z 20 stycznia 2014 r. M. S. i L. S. wnieśli o sprawdzenie, czy następcy prawni B. G. nie otrzymali odszkodowań związanych z zaskarżoną przez nich decyzją, a jeśli tak to kiedy i w jakiej wysokości.

W skardze z 27 stycznia 2014 r. Gmina M. wniosła ponadto o zawieszenie przedmiotowego postępowania z uwagi na śmierć strony – R. W. – właściciela dz. nr [...] i [...]. Postanowieniem z 22 kwietnia 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 571/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił zawieszenia postępowania sądowego.

Wszystkie wskazane wyżej skargi postanowieniami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26 marca 2015 r. połączone zostały na podstawie art. 111 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt I SA/Wa 493/14. Sąd postanowił jednocześnie, aby sprawy te prowadzić pod sygn. akt I SA/Wa 493/14.

W odpowiedzi na skargi organ wniósł o ich oddalenie i podtrzymał argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazał jednocześnie, że zarzuty skarg koncentrują się na dwóch rodzajach zagadnień: prawidłowości stwierdzenia, że w sprawie nie zachodzą nieodwracalne skutki prawne oraz prawidłowości objęcia decyzja szeregu działek. Odnosząc się do pierwszej grupy zarzutów organ wskazał, że choć część z działek objętych zaskarżoną decyzją zostało legalnie nabytych, niekiedy nawet przed wojną od dawnej właścicielki, to jednak w postępowaniu nieważnościowym bada się wyłącznie legalność określonego aktu administracyjnego w takiej formie, w jakiej został on wydany. Skoro zatem orzeczenia z 1948 r. objęły swoim zakresem taki a nie inny obszar, to taki sam obszar winien być objęty decyzją nadzorczą. W tym kontekście nie ma żadnego znaczenia aktualny stan własności danego obszaru, bowiem organ nadzoru nie bada, ani nie kwestionuje żadnych transakcji przenoszących własność. Nie ma więc znaczenia, czy pewne tereny zostały poddane parcelacji, ponieważ decydującym kryterium jest samo zatwierdzenie przedwojennego planu parcelacji. Odnosząc się do problematyki nieodwracalności skutków prawnych orzeczeń z 1948 r. oraz zarzutu naruszenia przepisu art. 153 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, organ wskazał, że w wydanych w sprawie wyrokach Sądy wcale nie przesądziły, że nieodwracalne skutki prawne wystąpiły, lecz zakwestionowały jedynie wcześniejszy sposób ujęcia tego problemu przez Ministra. Punktem wyjścia przy ocenie spełnienia przesłanki z art. 156 § 2 K.p.a. musi być ustalenie, jakie skutki dane orzeczenie wywołało, a następnie, czy skutki te są odwracalne. Skoro zatem orzeczenia z 1948 r. nie wywołały skutku w postaci przeniesienia prawa własności tych dóbr nawet na Skarb Państwa, to nie można twierdzić, że rozdysponowanie Dóbr Ziemskich przez Skarb Państwa w drodze dalszych czynności prawnych jest bezpośrednim skutkiem kontrolowanych orzeczeń.

Pozostałe skargi wniesione przez obecnych właścicieli, użytkowników wieczystych i posiadaczy samoistnych działek wchodzących uprzednio w skład przedmiotowej nieruchomości ziemskiej, odrzucone zostały przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z uwagi na nieuzupełnienie ich braków formalnych.

W odpowiedzi na skargi uczestniczka postępowania E. Z. wniosła o ich uwzględnienie i wskazała, że organ nieprawidłowo przyjął, że w sprawie nie zaistniały nieodwracalne skutki prawne, o których mowa w art. 156 § 2 K.p.a.

W piśmie procesowym z 19 września 2016 r. Gmina M. wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie ze sporządzonym spisem poniesionych wydatków.

Sąd na rozprawie w dniu 21 września 2016 r. oddalił zawarte w skargach wnioski dowodowe, jako nieprzydatne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości w sprawie.

Obecni na rozprawie skarżący, uczestniczy i pełnomocnicy stron poparli wniesione skargi, natomiast pełnomocnik organu wniósł o ich oddalenie. Pełnomocnik [...] Ośrodka [...] w W. oświadczył ponadto, że za uchyleniem zaskarżonej decyzji przemawia dodatkowo okoliczność, że o jego mocodawca o prowadzonym postępowaniu dowiedział się dopiero z zawiadomienia przez Sąd o terminie rozprawy. Z kolei pełnomocnik uczestnika postępowania – D. G. wniósł o umorzenie postępowania, ewentualnie uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania administracyjnego w stosunku do swojego mocodawcy wskazując, że działka stanowiąca jego własność w dacie wydania kontrolowanych w trybie nadzoru orzeczeń dekretowych nie stanowiła już własności B. G., bowiem została przez nią zbyta w 1942 r. Do powyższego stanowiska przyłączyli się również, każdy w odniesieniu do działki stanowiącej jego własność, skarżąca J. M., skarżący G. B., uczestnik postępowania D. S., uczestnik postępowania K. H. i uczestnik postępowania D. Z.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1647 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik.

Kontrolowaną decyzją z [...] grudnia 2013 r., uzupełnioną postanowieniem z [...] stycznia 2014 r., Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

1. uchylił pkt 1 i 2 własnej decyzji z [...] kwietnia 2010 r.;

2. stwierdził nieważność orzeczenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z [...] października 1948 r. oraz utrzymanego nim w mocy orzeczenia Wojewody [...] z [...] marca 1948 r. w części dotyczącej nieruchomości ziemskiej "X" (tj. parcel oznaczonych dawnymi numerami kolejnymi od [...] do [...] oraz kolejnymi literami alfabetu od [...] do [...], a także parcel przeznaczonych pod ulice i nieposiadających dawnych oznaczeń) oraz "Y" (tj. parcel oznaczonych dawnymi numerami kolejnymi: [...]-[...], [...]-[...], [...]-[...], [...]-[...], [...], [...]-[...], a także parcel przeznaczonych pod ulice i nieposiadających dawnych oznaczeń);

3. umorzył postępowanie z wniosku Gminy R. o ponowne rozpatrzenie sprawy w zakresie obejmującym pkt 3 zaskarżonej decyzji.

Przed dokonaniem merytorycznej kontroli powyższej decyzji wskazać należy, że zgodnie z art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.), powoływanej dalej jako "P.p.s.a.", uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.

Z cytowanego przepisu wynika, że podmiot wnoszący skargę musi wykazać istnienie po jego stronie interesu prawnego, czyli osobistego, konkretnego i aktualnego prawnie chronionego interesu, którym może być realizowany na gruncie określonego przepisu prawa, najczęściej materialnego (rzadziej procesowego, czy ustrojowego), bezpośrednio wiążącego zaskarżoną decyzję z indywidualną i prawnie chronioną sytuacją strony. Inaczej mówiąc uprawnienie do złożenia skargi zależy od wykazania związku między chronionym przez przepisy prawa interesem prawnym a aktem lub czynnością organu administracji publicznej.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że interesu prawnego w zaskarżeniu decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z [...] grudnia 2013 r. nie wykazało część skarżących, tj. B. R., A. R., A. R., Z. G., J. W., T. W., E. B., W. B., S. K., M. K., S. K., E. J., E. J., K. M., E. M., A. R., S. R., T. B., M. B., S. H., M. W., C. R., W. R., W. Ł., T. Ł., B. K., J. C., E. K., Z. T., M. K., W. K., T. Ł., H. T., J. A., L. A., W. O., R. O., A. R., W. D., J. K., J. Z., A. Z., B. Z., D. Z. i J. S.

Choć zaskarżona decyzja została ww. skarżącym doręczona, to jednak w ocenie Sądu, nie oznacza to automatycznie istnienia po ich stronie interesu prawnego w zaskarżeniu tej decyzji, która w żaden sposób nie dotyczy sfery ich praw. Legitymacja procesowa strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie jest bowiem tożsama z legitymacją procesową strony w postępowaniu administracyjnym. O istnieniu legitymacji procesowej strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie decyduje zarzut naruszenia interesu prawnego skarżącego, lecz interes prawny, którego istotę stanowi żądanie oceny przez właściwy sąd administracyjny zgodności zaskarżonego aktu lub czynności z obiektywnym stanem prawnym. Musi jednak istnieć związek między sferą indywidualnych praw i obowiązków skarżącego a zaskarżonym aktem lub czynnością (por. wyrok NSA z 17 marca 2015 r. sygn. akt II OSK 1955/13; LEX nr 1665729).

W sprawie jest niesporne, że ww. skarżący nie legitymują się jakimkolwiek tytułem prawno-rzeczowym lub obligacyjnym do nieruchomości wchodzących w skład dóbr ziemskich "X", "Y", czy "Z", których dotyczy zaskarżona decyzja. Wbrew stanowisku skarżących fakt wieloletniego użytkowania, czy zamieszkiwania na wskazanych gruntach, jak również opłacania podatków od nieruchomości, nie spowodował powstania po ich stronie interesu prawnego. Interesu prawnego w kwestionowaniu przedmiotowej decyzji nie powoduje również okoliczność, że z wniosku części skarżących Sąd Rejonowy w P. prowadzi postępowania o zasiedzenie (większość tych postępowań, jak wynika z oświadczeń skarżących, jest zawieszonych). Interes prawny powinien być bowiem realny (aktualny), tj. rzeczywiście powiązany z danym postępowaniem. Nie jest zatem legitymowany w postępowaniu administracyjnym w charakterze strony ten, kto uzasadnia swój interes prawny zdarzeniami i okolicznościami przewidywanymi, takimi, które według jego zamiarów wystąpią dopiero w przyszłości (por. wyrok NSA z 25 października 2006 r. sygn. akt II OSK 163/06, LEX nr 174855). Oczekiwanie zatem przez skarżących na uregulowanie w przyszłości statusu użytkowanych przez nich działek poprzez zasiedzenie, nie może być brane pod uwagę przez organ, a w konsekwencji i Sąd - jako zdarzenie przyszłe i niepewne.

Sąd ma świadomość, że ww. skarżący są bezpośrednio zainteresowani rozstrzygnięciem niniejszej sprawy, to jako posiadacze samoistni, mają oni jedynie interes faktyczny w toczącym się postępowaniu. Interes taki na chwilę obecną, nie poparty żadnymi przepisami prawa, nie czyni ich jednak stroną postępowania sądowoadmistracyjnego, a tym samym osoby te nie są uprawnione do kwestionowania zaskarżonej decyzji.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że ww. osoby z uwagi na brak interesu prawnego, nie posiadają legitymacji skargowej w niniejszym postępowaniu, co skutkowało oddaleniem ich skarg na podstawie art. 151 P.p.s.a.

Wskazane wyżej okoliczności skutkowały również brakiem zawieszenia przez Sąd postępowania i zaniechaniem ustalania następców prawnych zmarłego po wniesieniu skargi M. T. (żona zmarłego jest również jedną ze skarżących). Osoba ta bowiem, jako posiadacz samoistny, nie posiadała przymiotu strony w niniejszym postępowaniu wobec braku interesu prawnego, a tym samym brak było podstaw do zastosowania przepisu art. 124 § 1 pkt 1 P.p.s.a., zgodnie z którym sąd zawiesza postępowanie w razie śmierci strony (...).

Z powyższych przyczyn niezasadny okazał się również zarzut jednej ze skarg dotyczący naruszenia przez organ art. 156 § 1 pkt 4 K.p.a., poprzez skierowanie decyzji do osoby nie będącej stroną w sprawie, tj. osoby zmarłej M. C. Jak wynika z akt niniejszej sprawy M. C. była posiadaczem samoistnym dz. nr [...] i [...] i do dnia dzisiejszego nie zakończyło się postępowanie o zasiedzenie tego gruntu (z oświadczenia następców prawnych ww. osoby – skarżących J. C. i E. K. wynika, że postępowanie to prowadzone jest pod sygn. akt [...] i jest obecnie zawieszone). Podjęcie zatem przez organ próby doręczenia ww. osobie zaskarżonej decyzji, nie skutkuje nieważnością postępowania prowadzonego przez organ.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, interesu prawnego w niniejszym postępowaniu nie posiadają również M. Z., K. P., J. C., U. P., I. P., R. P., C. S., E. S., J. P., T. P. i K. K. Jak wynika bowiem z ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości stanowiących uprzednio własność skarżących, ww. osoby po wniesieniu swoich skarg na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z [...] grudnia 2013 r. zbyły te nieruchomości (w drodze umów sprzedaży i darowizny). Skutkiem natomiast utraty uprawnień o charakterze materialnoprawnym (wynikających z prawa własności działek) jest utrata legitymacji skargowej, o której mowa w art. 50 § 1 P.p.s.a., czyli prawa żądania oceny zaskarżonej decyzji w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Powyższa okoliczność skutkowała oddaleniem skarg również tych osób na podstawie art. 151 P.p.s.a. Na marginesie jedynie wskazać należy, że następcy prawni byłych właścicieli zostali przez Sąd zawiadomieni o terminie rozprawy.

Przechodząc do merytorycznego rozpoznania sprawy wskazać należy, że w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, również pozostałe skargi nie zasługują na uwzględnienie, jednakże z innych przyczyn niż wymienione powyżej.

W sprawie kluczowym zagadnieniem było ustalenie, czy orzeczenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z [...] października 1948 r. nr [...] oraz utrzymane nim w mocy orzeczenie Wojewody [...] z [...] marca 1948 r. nr [...] uznające, że nieruchomość ziemska "Dobra Ziemskie [...]", położona w gminie S., powiat [...], uregulowana w księdze hipotecznej pod nazwą 1) "X", 2) "Y", 3) "Z", o ogólnym obszarze [...] ha, stanowiąca własność B. G., podpada pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, rażąco naruszało prawo.

Z przepisu art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu wynika, że na cele reformy rolnej przeznaczone zostały nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego i śląskiego - jeżeli ich rozmiar przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej niezależnie od wielkości użytków rolnych. Nieruchomości te przechodziły bezzwłocznie na własność Skarbu Państwa i przewłaszczenie ich następowało z mocy samego prawa, z chwilą wejścia w życie dekretu, tj. z dniem 13 września 1944 r.

Dekret nie dawał zatem żadnych podstaw do konfiskaty całego mienia osób fizycznych, w tym gruntów i zabudowań właścicieli ziemskich. Jednoznacznie odnosił się bowiem tylko do nieruchomości ziemskich wymienionych w art. 2 ust. 1. Zawarte w ww. przepisie wyliczenie jest przy tym pełne a nie przykładowe i podlegać musi wykładni ścisłej a nie rozszerzającej.

Omawiany dekret nie definiował przy tym pojęcia "nieruchomość ziemska". Takiej definicji nie zawierały również obowiązujące w dacie wejścia w życie dekretu, systemy prawne z zakresu prawa rzeczowego. W tej sytuacji wskazane pojęcie powinno zostać wyjaśnione z uwzględnieniem normatywnych celów reformy rolnej, a zwłaszcza w nawiązaniu do art. 1 ust. 2 dekretu, który ustala, dla realizacji jakich zamierzeń mają służyć grunty przejmowane na potrzeby reformy rolnej. W tej sytuacji, w ocenie składu orzekającego w niniejszej sprawie, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi prawidłowo odwołał się do interpretacji pojęcia "nieruchomość ziemska" przedstawionej w uchwale Trybunału Konstytucyjnego z 19 września 1990 r. sygn. akt W 3/89.

Nie można przy tym zgodzić się z zarzutem skarżących, dotyczącym naruszenia przez organ art. 239 ust. 3 Konstytucji, polegającego na oparciu zaskarżonej decyzji na wykładni dokonanej przez Trybunał Konstytucyjny w zakresie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu, tj. w zakresie istotnych i kluczowych dla sprawy pojęć, mimo że uchwała ta utraciła moc powszechnie obowiązującą z dniem wejścia w życie Konstytucji. Jeżeli nawet na mocy art. 239 ust. 3 Konstytucji uchwały Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni ustaw utraciły moc powszechnie obowiązującą, nie oznacza to, że utraciły walor poznawczy, czy też nie mogą być brane pod uwagę jako dyrektywy interpretacyjne w procesie stanowienia lub stosowania prawa. W ocenie Sądu, uchwały te zachowują aktualność mimo utraty mocy powszechnie obowiązującej, gdyż ich wartość i przydatność dla praktyki wynika z ich treści, nie zaś z formalnie nadanego im statusu prawnego. Omawiana uchwała znalazła ponadto aprobatę w orzecznictwie sądowym. Odwołują się do niej liczne orzeczenia Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. uchwała SN z 27 września 1991 r. sygn. akt III CZP 90/91, OSNC 1992/5/72; wyrok SN z 13 lutego 2003 r. sygn. akt III CKN 1492/00, LEX nr 78867; wyrok NSA z 18 października 2005 r. sygn. akt OSK 1518/04, LEX nr 201351; wyrok NSA z 22 kwietnia 2004 r. sygn. akt OSK 46/04, ONSAiWSA 2004/1/20; wyrok NSA z 8 czerwca 2001 r. sygn. akt IV SA 2724/98, LEX nr 75563).

W omawianej uchwale Trybunał Konstytucyjny wskazał, że poprzez określenie nieruchomości przymiotnikiem "ziemskie" prawodawca miał na względzie te obiekty mienia nieruchomego, które mają charakter rolniczy. Analizując przepisy dekretu, jak i rozporządzenia wykonawczego z dnia 1 marca 1945 r., Trybunał wywiódł, że intencją ustawodawcy było przeznaczenie na cele reformy rolnej tych nieruchomości lub ich części, które są lub mogą być wykorzystane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji rolniczej, zwierzęcej lub sadowniczej. "Zakres przedmiotowy art. 2 ust. 1 lit. e dekretu nie obejmuje natomiast tych nieruchomości ziemskich lub ich części, które przed dniem 1 września 1939 r. zostały rozparcelowane z przeznaczeniem na działki budowlane po uprzednim zatwierdzeniu projektu parcelacji przez właściwy organ administracji państwowej Rzeczypospolitej Polskiej, bowiem z datą takiego zatwierdzenia utraciły one charakter nieruchomości ziemskich bez względu na to, kiedy w następstwie parcelacji własność tych działek została prawnie przeniesiona na ich nabywców". Jak stwierdził Trybunał w podsumowaniu uzasadnienia cytowanej uchwały, działki takie stanowiły odrębne od nieruchomości ziemskich przedmioty własności, nie podlegające przejęciu przez Skarb Państwa na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu. Inaczej mówiąc, dekret nie miał zastosowania do nieruchomości, które nie były nieruchomościami o charakterze rolniczym.

Mimo, że cytowana uchwała utraciła moc powszechnie obowiązującą, to stanowisko w niej zawarte Sąd orzekający w niniejszym składzie w całości akceptuje. Uchwała ta ma bowiem zastosowanie ze względu na rangę Trybunału Konstytucyjnego w polskim porządku prawnym, wagę dla analogicznych spraw zawisłych przed sądami administracyjnymi oraz ze względu na treść rozważań zawartych w jej uzasadnieniu.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że kontrola w postępowaniu nieważnościowym orzeczeń z 1948 r. winna obejmować nie tylko ustalenie, czy przedmiotowa nieruchomość spełniała normy obszarowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, ale również to, czy nieruchomość ta była nieruchomością ziemską o charakterze rolniczym (w części bądź w całości). Skoro bowiem dekretem miały być objęte nieruchomości ziemskie, to nie można podciągać pod nie nieruchomości nieposiadających takiego charakteru.

Z akt sprawy, w tym uzasadnień orzeczeń kwestionowanych w trybie nadzoru, bezspornie wynika, że w stosunku do części majątku pn. "Dobra Ziemskie [...]" uregulowanego w księgach hipotecznych "X" i "Y" zostały przed 1 września 1939 r. zatwierdzone projekty parcelacji z przeznaczeniem obu osiedli na działki budowlane. Sporządzony przez mierniczego przysięgłego [...] plan parcelacyjny części "Dóbr Ziemskich [...]" pod nazwą hipoteczną "Y" o pow. [...] ha został zatwierdzony przez Starostę [...] w dniu [...] kwietnia 1932 r., zaś sporządzony przez ww. mierniczego plan parcelacyjny dla "X" o pow. [...] ha zatwierdzony został przez Starostę [...] w dniu [...] listopada 1933 r. Nie ulega również wątpliwości, że wchodzące w skład ww. nieruchomości działki w dużej części zostały zbyte przez dawną właścicielkę przed dniem 1 września 1939 r., a kolejne przed wejściem w życie dekretu, tj. przed 13 września 1944 r. Sam plenipotent B. G. oświadczył, że niesprzedanych pozostało jedynie 28 parcel z "X" i 10 parcel z "Y", o łącznym obszarze [...] ha. Już sama okoliczność przejęcia przez Państwo nieruchomości, które nie stanowiły w dniu wejścia w życie dekretu własności B. G. świadczy o wadliwości kontrolowanych orzeczeń z 1948 r., nie zaś o bezprzedmiotowości postępowania w odniesieniu do tych działek, które zostały nabyte przez poprzedników prawnych skarżących i uczestników postępowania przed 13 września 1944 r. Stąd za niezasadny Sąd uznał złożony na rozprawie wniosek części skarżących i uczestników postępowania o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania administracyjnego w odniesieniu do nieruchomości stanowiących ich własność.

Tak ustalony stan faktyczny potwierdza również treść kontrolowanych w trybie nadzoru orzeczeń, w szczególności uzasadnienie orzeczenia z [...] marca 1948 r., w którym Wojewoda [...] stwierdził, że przed wojną prowadzona była parcelacja budowlana osiedli "X" i "Y", w wyniku której "X" podzielone zostało na 446 parcel budowlanych, zaś "Y" - na 171 takich parcel. Mimo tego, tj. pomimo zatwierdzenia projektu parcelacji ww. gruntów przez właściwy organ administracji państwowej, organy orzekające w 1948 r. uznały, że skoro do dnia wejścia w życie dekretu parcelacja ta nie została zakończona (na podstawie szczegółowej kontroli aktów kupna i umów przedwstępnych ustalono, że zgłoszono 19 aktów kupna i 24 umowy przedwstępne), to tym samym cały obszar "Dóbr Ziemskich [...]" (po potrąceniu parcel odsprzedanych prawnie, tj. 19 parcel o łącznej pow. [...] ha), podpadał pod działanie dekretu. Dla kontroli kwestionowanych orzeczeń, nie bez znaczenia jest również fakt, że orzeczenie Wojewody [...] opisuje charakter przejmowanych nieruchomości "Y" oraz zdecydowanej większości "X" jako place budowlane, tereny użyteczności publicznej oraz projektowane ulice i place (jedynie [...] ha ze [...] ha ogólnego obszaru "X" opisanych było jako rezerwaty rolne).

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, mając na uwadze opisany wyżej charakter przejmowanych gruntów, nie sposób uznać, aby stanowiły one nieruchomość ziemską o charakterze rolniczym w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu. Dla oceny prawidłowości badanych w trybie nadzoru orzeczeń bez znaczenia jest również, czy grunty te mogły nadawać się potencjalnie do działalności wytwórczej w rolnictwie, stąd zarzuty skargi w tym zakresie uznać należało za niezasadne. Z tej samej przyczyny Sąd oddalił wniosek dowodowy zawarty w skardze J. A. i L. A. o wystąpienie do Archiwum Państwowego w [...] o nadesłanie zdjęcia lotniczego z czerwca 1945 r. obszaru "Y" i przeprowadzenie z niego dowodu na okoliczność rolniczego charakteru tej nieruchomości. Jeszcze raz podkreślić należy, że w sprawie przesądzająca jest okoliczność, że "X" oraz "Y" objęte były zatwierdzonymi przed 1 września 1939 r. projektami parcelacji na działki budowlane. Z chwilą natomiast zatwierdzenia projektu parcelacji, nieruchomości te utraciły charakter nieruchomości ziemskich i jako takie nie mogły zostać objęte zakresem działania dekretu, nawet jeżeli w odniesieniu do części tych nieruchomości faktyczna parcelacja nie została przed wojną zakończona i jeżeli z racji niezabudowania części nieruchomości, mogły one nadawać się do działalności rolniczej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd podziela stanowisko Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, że kontrolowane w trybie nadzoru orzeczenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z [...] października 1948 r. oraz utrzymane nim w mocy orzeczenie Wojewody [...] z [...] marca 1948 r., w części dotyczącej nieruchomości ziemskiej "X" oraz "Y", rażąco naruszają, w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a., przepis art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, z uwagi na to że odnoszą się do należących do B. G. parcel i działek budowlanych, jak również terenów użyteczności publicznej oraz dróg (ulic). Powołany przepis dekretu, jak już wskazano, nie obejmował swoim zakresem nieruchomości innych niż te, które miały charakter rolniczy (o czym szerzej wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu do uchwały z 10 stycznia 2011 r. sygn. akt I OPS 3/10 ONSAiWSA 2011/2/23). Przeprowadzony zaś w latach 30-tych ubiegłego wieku proces parcelacji części nieruchomości wchodzącej w skład majątku B. G. na działki (parcele) budowlane, charakteru rolnego tę część nieruchomości niewątpliwie pozbawił, co prawidłowo stwierdził Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Za niezasadne tym samym należało uznać zarzuty skarg dotyczące naruszenia art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. w związku z art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu.

Powyższe ustalenie skutkowało w konsekwencji oddaleniem przez Sąd, zawartego w skardze M. S. i L. S., wniosku o przeprowadzenie dowodu na okoliczność, czy następcy prawni B. G. otrzymali odszkodowanie za przedmiotowe nieruchomości. Wskazać należy, że kwestia przyznania ewentualnego odszkodowania nie ma żadnego wpływu na ustalenie, że orzeczenia z 1948 r. rażąco naruszały art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu. Zgodnie ponadto z art. 2 ust. 1 dekretu wszystkie nieruchomości ziemskie, wymienione w ppkt b, c, d i e, przechodziły bezzwłocznie na własność Skarbu Państwa bez żadnego wynagrodzenia w całości. W tej sytuacji Sąd uznał, że wskazane dowody nie były niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości w sprawie, o których mowa w art. 106 § 3 P.p.s.a.

Przechodząc do oceny, czy w niniejszej sprawie wystąpiły nieodwracalne skutki prawne, przypomnieć należy, że ustawodawca zarówno w samym dekrecie, jak i przepisach wykonawczych do niego, nie wprowadził uregulowań, które uzależniłyby przejście na własność Skarbu Państwa wymienionych w art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu nieruchomości ziemskich, od wydania aktów stosowania prawa o charakterze konstytutywnym. Nie zawarł również uregulowań, które odraczałyby skutek przejścia na własność Skarbu Państwa tych nieruchomości ziemskich w czasie. Dekret, z datą jego wejścia w życie, odnośnie do ww. nieruchomości ziemskich, wywoływał skutki rzeczowe w zakresie przejścia na własność Państwa tych nieruchomości ex lege. Zaistnienie tych skutków rzeczowych nie było uzależnione ani od wystawienia zaświadczenia wojewódzkiego urzędu ziemskiego stwierdzającego, że nieruchomość jest przeznaczona na cele reformy rolnej ani od dokonania na jego podstawie wpisu w księdze wieczystej na zasadach określonych w art. 1 dekretu z dnia 8 sierpnia 1946 r. o wpisywaniu w księgach hipotecznych prawa własności nieruchomości przejętych na cele reformy rolnej (Dz.U. Nr 39, poz. 233 ze zm.).

Przepisy wykonawcze do dekretu, tj. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r., w § 6 przewidywały dopuszczalność złożenia przez zainteresowaną stronę wniosku o uznanie, że nieruchomość jest wyłączona spod działania postanowień zawartych w art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu. Wniosek taki, w myśl § 5 rozporządzenia, rozpatrywany był w postępowaniu administracyjnym, a rozstrzygnięcie o tym, czy nieruchomość podpada pod działanie dekretu, zapadało w formie decyzji administracyjnej, od której przysługiwało odwołanie do organu wyższego stopnia. Dopiero zatem wydanie ostatecznej decyzji stwierdzającej, że nieruchomość ziemska nie podpada pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, wywoływało skutki rzeczowe wobec Skarbu Państwa i stanowiło podstawę wykreślenia Skarbu Państwa z księgi wieczystej, o ile został uprzednio do niej wpisany. Inaczej mówiąc, na zasadzie art. 2 ust. 1 dekretu przejście na rzecz Skarbu Państwa własności wszystkich nieruchomości określonych w ww. artykule, a więc również nieruchomości ziemskich o charakterze rolniczym należących do osób fizycznych lub prawnych, przekraczających określone normy obszarowe na cele reformy rolnej, następowało z mocy samego prawa.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zasadnie zatem organ nadzoru uznał, że w niniejszej sprawie nie zaistniały nieodwracalne skutki prawne.

"Nieodwracalne skutki prawne", o których mowa w art. 156 § 2 in fine K.p.a. to takie skutki, których organ administracji nie jest w stanie anulować swoimi działaniami z uwagi na niemożność kompetencyjną. Takimi są czynności cywilnoprawne, wywołujące skutki w sferze prawa cywilnego, których organ administracji nie ma możliwości znieść w postępowaniu administracyjnym. Innymi słowy skutkami, o których mowa w przywołanym wyżej przepisie są następstwa cywilne, które wywołało orzeczenie administracyjne ocenione w postępowaniu nadzorczym (por. wyrok NSA z 18 października 2012 r. sygn. akt I OSK 428/12, LEX nr 1233184; uchwała składu siedmiu sędziów SN z 28 maja 1992 r. sygn. akt III AZP 4/92, OSNC 1992/12/211; uchwały NSA: z 16 grudnia 1996 r. sygn. akt OPS 7/96, ONSA 1997/2/49; z 9 listopada 1998 r. sygn. akt OPK 4/98, ONSA 1999/1/13 i z 20 marca 2000 r. sygn. akt OPS 14/99, ONSA 2000/3/93).

W niniejszej sprawie, choć niewątpliwie nastąpiło szereg przekształceń własnościowych znacjonalizowanych nieruchomości, co było możliwe w warunkach pozostawania w obrocie prawnym przez prawie 70 lat kontrolowanych w trybie nieważnościowym orzeczeń Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z [...] października 1948 r. i Wojewody [...] z [...] marca 1948 r., to jednak nie orzeczenia te, a sam dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej, wywołał skutek w postaci zbycia przez Skarb Państwa części nieruchomości na rzecz osób trzecich, czy też oddania tych nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Kontrolowane orzeczenia miały bowiem przede wszystkim charakter deklaratoryjny – jak wszystkie decyzje, których materialnoprawną podstawę stanowił art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, gdyż skutek w postaci przejścia nieruchomości ziemskich objętych zakresem przedmiotowym dekretu na własność Skarbu Państwa, na co zwrócono już uwagę powyżej, następował ex lege, tj. z datą wejścia w życie w tego aktu normatywnego, niezależnie od podejmowanych w tym względzie indywidualnych aktów stosowania prawa. Inaczej rzecz ujmując, do przejścia prawa własności spornego gruntu nie doszło na podstawie obecnie wyeliminowanych z obrotu prawnego orzeczeń nacjonalizacyjnych, ale z mocy prawa.

Powyższe stanowisko potwierdza dodatkowo okoliczność, że po wyeliminowaniu z obrotu prawnego kwestionowanych w trybie nadzoru orzeczeń, dopiero wydanie przez właściwy organ decyzji deklaratoryjnej, na podstawie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. stwierdzającej, że dana nieruchomość nie podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, pozwalać będzie na przyjęcie, że w analizowanym stanie faktycznym nie doszło do przejścia prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa (por. ww. uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 10 stycznia 2011 r. sygn. akt I OPS 3/10; wyroki SN z 25 marca 1999 r. sygn. akt III RN 165/98, OSNAPU 2000/3/90 i z 15 października 2002 r. sygn. akt I ACa 423/02, Palestra 2004, nr 3-4, s. 469; wyroki NSA z 26 października 2011 r. sygn. akt I OSK 1119/11 i I OSK I OSK 748/11, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Oznacza to, że dopiero wydana w omawianym postępowaniu decyzja deklaratoryjna mogłaby stanowić dowód, że przedmiotowe nieruchomości należące do B. G., tj. nieruchomości uregulowane w księdze hipotecznej pod nazwą "X" i "Y", nie stały się własnością Skarbu Państwa.

Podsumowując wskazać należy, że wydanie kontrolowanych orzeczeń (oczywiście wadliwych, bo wydanych z rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a.) nie rozstrzygało wcale o nabyciu przez Skarb Państwa własności nieruchomości stanowiącej własność B. G. W konsekwencji orzeczenia te nie mogły wywołać nieodwracalnych skutków prawnych, stąd za niezasadne należało uznać wszystkie zarzuty skarg dotyczące naruszenia art. 156 § 2 K.p.a.

Powyższej oceny w żaden sposób nie zmieniają przywołane przez pełnomocników stron na rozprawie poglądy Naczelnego Sądu Administracyjnego w kwestii nieodwracalnych skutków prawnych, wyrażone w wyrokach wydanych w sprawach o sygn. akt I OSK 1480/12, I OSK 983/10, I OSK 1110/10 i I OSK 1665/11. Żadna bowiem ze wskazanych spraw nie dotyczyła orzeczeń wydanych w trybie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Wskazać również należy, że stwierdzenie nieważności orzeczeń administracyjnych z 1948 r. w żaden sposób nie ingeruje w prawa rzeczowe obecnych właścicieli (użytkowników wieczystych) działek ewidencyjnych, praw tych nie wygasza, ani ich nie ogranicza. Aktualni nabywcy praw rzeczowych mogą bronić swoich praw w postępowaniach cywilnych. Wówczas to mogą powoływać się oni na ochronę swoich praw wynikającą z tzw. zasady rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. W postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji stwierdzającej nacjonalizację nieruchomości, dokonywana jest jedynie ocena legalności decyzji z punktu widzenia wad nieważności, o których mowa w art. 156 § 1 K.p.a. i przeszkód do stwierdzenia nieważności wymienionych w art. 156 § 2 K.p.a. W postępowaniu nadzorczym organ administracji nie ma kompetencji do oceny, czy osoby będące właścicielami nieruchomości korzystają z ochrony przewidzianej w art. 5 u.k.w.h. Organ nadzoru nie orzeka bowiem o bycie praw rzeczowych obciążających aktualnie sporny grunt. Sąd zwraca uwagę, że rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych jest instytucją prawa cywilnego, a nie prawa administracyjnego. Organ orzekający o stwierdzeniu nieważności decyzji w postępowaniu administracyjnym nie jest uprawniony do oceny, czy w danym przypadku prawo rzeczowe jest chronione rękojmią z art. 5 u.k.w.h. Poza przedmiot sprawy nadzorczej wychodzą bowiem takie kwestie, jak istnienie po stronie nabywców dobrej wiary, ocena, czy rozporządzenia miały charakter odpłatny (art. 6 u.k.w.h.), czy przeciwko prawom ujawnionym w księdze wieczystej działa rękojmia (art. 7 u.k.w.h.), czy wystąpiły zdarzenia wyłączające rękojmię (art. 8 u.k.w.h.) (por. wyrok NSA z 6 maja 2016 r. sygn. akt I OSK 1887/15 i wyrok WSA w Warszawie z 28 stycznia 2015 r. sygn. akt I SA/Wa 1707/14; http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

W ocenie Sądu, nie było również powodów, jak wnosili skarżący, do stwierdzenia nieważności, czy uchylenia zaskarżonej decyzji z uwagi na skierowanie jej do osoby nie będącej stroną w sprawie, czy też pominięcie niektórych właścicieli działek wchodzących w skład gruntów objętych kontrolowanymi orzeczeniami. Niedoręczenie decyzji stronie postępowania jest bowiem ewentualną podstawą do wznowienia postępowania administracyjnego w oparciu o art. 145 § 1 pkt 4 K.p.a., która to okoliczność winna być podniesiona przez dany podmiot przed właściwym organem.

Prawdą jest, że w toku postępowania sądowego ustalono, że na skutek kolejnych przekształceń własnościowych dotyczących przedmiotowych nieruchomości, zmienili się właściciele niektórych działek, to jednak dowiadując się o wydanej w sprawie decyzji, osoby te wniosły do Sądu skargi, które są obecnie przedmiotem rozpoznania. Zauważyć przy tym należy, że większość ze skarżących widnieje w rozdzielniku decyzji przedłożonej przez organ, jednak decyzję tę przesłano im na nieaktualny adres. Trudno zatem przyjąć, że zostali oni w ogóle pominięci przez organ w toku prowadzonego postępowania administracyjnego. Za niezasadny należało również uznać przedstawiony na rozprawie przez pełnomocnika [...] Ośrodka [...] w W. zarzut, że jego mocodawca o prowadzonym postępowaniu dowiedział się dopiero z zawiadomienia przez Sąd o terminie rozprawy. W aktach administracyjnych znajdują się bowiem zwrotne potwierdzenia odbioru przez [...] Ośrodek [...] w W. zarówno zaskarżonej decyzji z [...] grudnia 2013 r. (skutecznie doręczonej w dniu 23 grudnia 2013 r.), jak i postanowienia z [...] stycznia 2014 r. uzupełniającego ww. decyzję (skutecznie doręczonego w dniu 30 stycznia 2014 r.). Z kolei osoby, odnośnie do których organ nadzoru nie miał wiedzy, że stali się obecnie właścicielami gruntów objętych zaskarżoną decyzją, zostały przez Sąd uznane za uczestników postępowania sądowego i zawiadomione o terminie rozprawy.

W konsekwencji również zarzut naruszenia art. 61 § 4 K.p.a. w zw. z art. 78 § 1 K.p.a., art. 28 i art. 10 § 1 K.p.a., poprzez niepowiadomienie wszystkich stron o toczącym się postępowaniu, a tym samym uniemożliwienie zgłaszania wniosków dowodowych, w tym odpisów z ksiąg wieczystych, nie może odnieść zamierzonego skutku. Nie bez znaczenia jest również okoliczność, że skarżący nie wykazali (prócz chęci przedłożenia organowi odpisów z ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości stanowiących ich własność), że uchybienia proceduralne spowodowane niezawiadomieniem ich o toczącym się postępowaniu nadzorczym uniemożliwiły im podjęcie działań, które miałyby wpływ na ustalenie stanu faktycznego, a tym samym miałyby wpływ na rozstrzygnięcie. Tylko takie natomiast uchybienia proceduralne, w tym naruszenie art. 10 § 1 K.p.a., które mają istotny wpływ na wynik sprawy, mogą prowadzić do uchylenia zaskarżonej decyzji. Takich skutków ewentualnych uchybień proceduralnych skarżący nie wykazali. Księgi wieczyste są ponadto jawne i ogólnie dostępne w elektronicznym rejestrze ksiąg wieczystych. Nie było zatem potrzeby przeprowadzania dowodu z ww. dokumentów. Z tych samych przyczyn Sąd oddalił, zawarte w skargach, wnioski o przeprowadzenie dowodu z dokumentów wskazujących na prawidłowość nabycia przez nich działek objętych zakresem zaskarżonej decyzji, tj. odpisów z ksiąg wieczystych, umów sprzedaży. Powyższe nie było bowiem niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości w sprawie (por. art. 106 § 3 P.p.s.a.).

Również zarzucany m.in. w skardze Gminy M. brak dostatecznego odwzorowania (synchronizacji) niektórych dawnych parcel katastralnych na "współczesne" działki ewidencyjne, w tym poprzez nieuwzględnienie dokonanych podziałów tych działek, w ocenie Sądu nie może mieć istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż ewentualne nieścisłości w tym zakresie mogą być usunięte we właściwym trybie cywilnym, jeśli będą miały znaczenie dla zakresu praw cywilnych poszczególnych podmiotów. Jak trafnie zauważył przy tym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wydanym w niniejszej sprawie wyroku z 22 lutego 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 2137/10, rozstrzygnięcie organu nadzoru powinno dotyczyć działek oznaczonych dawnymi numerami hipotecznymi (z ewentualnym wskazaniem obok nich obecnych odpowiedników działek ewidencyjnych), bowiem tylko wtedy nieścisłości, czy błędy przy dokonaniu ustaleń nie będą skutkować wydaniem orzeczenia w stosunku do działki nie będącej w istocie częścią dawnego majątku "Dobra Ziemskie [...]". Skoro zatem rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonej decyzji odnosi się do prawidłowo oznaczonych nieruchomości o dawnych numerach hipotecznych, natomiast obecne odpowiedniki tych działek wskazane są jedynie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, to tym samym ewentualne nieścisłości w ich numeracji, nie stanowią uchybienia skutkującego uchyleniem tej decyzji.

Nie sposób również podzielić zarzutów skargi Gminy M., że wadą zaskarżonej decyzji jest dopuszczenie jako dowodu w sprawie opinii biegłego, której organ nie zweryfikował. Skarżąca gmina nie przedstawiła bowiem żadnej kontropinii, wskazującej na wadliwość tej, którą dopuścił jako dowód organ nadzoru.

W ocenie Sądu, a wbrew zarzutom skarg, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie naruszył również art. 153 P.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. W tej sytuacji zarówno Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jak i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekający ponownie w sprawie, związany był uwzględnić ocenę prawną wyrażoną w wyrokach Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 marca 2004 r. sygn. akt IV SA 4290/02 oraz z 22 lutego 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 2137/10. W ocenie Sądu orzekającego obecnie, Minister wydał prawidłowe rozstrzygnięcie, uwzględniające wytyczne i ocenę prawną zawartą w uzasadnieniu ww. wyroków.

W pierwszym z powołanych wyroków z 18 marca 2004 r. Sąd, uchylając wydane w sprawie decyzje odmawiające stwierdzenia nieważności orzeczeń z 1948 r., zobowiązał organ do odniesienia się do zarzutów wniosku o stwierdzenie nieważności, tj. wyjaśnienia, na jakiej podstawie i z jakich przyczyn uznano, że parcele budowlane podlegały przejęciu na własność Państwa w trybie dekretu. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji organ, po przeanalizowaniu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wyjaśnił, kiedy zatwierdzona została parcelacja przedmiotowych gruntów i dlaczego uznał, że parcelacja taka wykluczała działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu. Organ ustalił zatem, zgodnie z wytycznymi Sądu (do czego zobowiązany został również wyrokiem z 22 lutego 2011 r.), jaki charakter miały grunty wchodzące w skład omawianego majątku i czy charakter tych gruntów dawał możliwość przeznaczenia ich na cele reformy rolnej.

Zdaniem Sądu, organ zastosował się również do wytycznych zawartych w kolejnym wyroku z 22 lutego 2011 r. W wyroku tym Sąd uznał po pierwsze, że wydana decyzja obarczona była wadą stanowiącą przesłankę do wznowienia postępowania, bowiem w postępowaniu nie brali udziału aktualni właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości, których sprawa dotyczy. Zgodnie z powyższym, organ dopuścił opinię biegłego, w której uwzględniono zachodzące w odniesieniu do przedmiotowego gruntu podziały geodezyjne, jak również ustalił obecnych właścicieli i użytkowników wieczystych tych gruntów. To, że do dnia wydania przez organ rozstrzygnięcia w sprawie zmieniały się numery kolejnych działek i ich właściciele, jak już wskazano powyżej, nie skutkuje naruszeniem przepisu art. 153 P.p.s.a.

We wskazanym wyroku Sąd wytknął również organowi, że w komparycji decyzji skupił się na aktualnej powierzchni spornych działek, ich granicy i stanie prawnym, w efekcie czego liczyła ona 17 stron. Sąd wskazał, że rozstrzygnięcie organu powinno odnosić się do nieruchomości o dawnych numerach hipotecznych, z ewentualnym wskazaniem obok nich obecnych odpowiedników działek ewidencyjnych. Tak też uczynił Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zaskarżonej decyzji, prawidłowo wskazując w jej komparycji dawne działki parcelacyjne, natomiast w jej uzasadnieniu zamieścił obszerny opis aktualnych numerów działek.

Trzecią kwestią poruszoną przez Sąd w wyroku z 22 lutego 2011 r. było niewyjaśnienie przez organ, na jakiej podstawie przyjęto, że w stosunku do nieruchomości określonych w pkt 2 decyzji, orzeczenia z 1948 r. wywołały nieodwracalne skutki prawne. W ocenie Sądu niewystarczającym było bowiem wskazanie, że nieruchomości zostały rozdysponowane na rzecz osób trzecich i na cele użyteczności publicznej i niemożliwym jest przywrócenie stanu prawnego z dnia ich wydania. Wbrew zatem zarzutom skarg, Sąd wcale nie przesądził o zaistnieniu w sprawie nieodwracalnych skutków prawnych, ale zobowiązał organ do szczegółowego wyjaśnienia tej kwestii, którą jak wskazano powyżej, organ rozstrzygnął uznając, że skutki takie w sprawie nie wystąpiły.

Sąd zarzucił ponadto organowi wydającemu kontrolowaną decyzję z [...] września 2010 r., że nie wyjaśnił, co legło u podstaw uznania, że określone nieruchomości uznano za spełniające cele reformy rolnej ("Z"), ograniczając się jedynie do wskazania powierzchni majątku. Uzasadnienie tej decyzji skupiało się bowiem na wykazaniu, że nieruchomości przeznaczone na parcele budowlane ("X" i "Y") nie mogły podlegać przejęciu, milczało natomiast na temat nieruchomości, które na ten cel mogły zostać przejęte. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ponownie rozpoznając sprawę po ww. wyroku, w pkt 3 decyzji z [...] grudnia 2013 r. umorzył postępowanie z wniosku Gminy R. o ponowne rozpatrzenie sprawy obejmującej pkt 3 decyzji z [...] kwietnia 2010 r. Punkt ten zaskarżony został bowiem jedynie przez ww. Gminę, a ta, jak zasadnie zauważył organ, nie jest właścicielem terenów wchodzących w skład dawnego majątku "Z" (teren ten nie leży w ogóle na terenie tej gminy), a tym samym Gminie R. nie przysługuje uprawnienie do kwestionowania tego punktu. W efekcie postępowanie odwoławcze w takim zakresie umorzono, a w obrocie prawnym pozostaje pkt 3 decyzji z [...] kwietnia 2010 r.

Sąd nie podzielił również zarzutów skarg dotyczących naruszenia przez organ nadzoru art. 111a § 2 K.p.a., poprzez uzupełnienie decyzji w zakresie zmiany brzmienia jej pkt 2 co do zakresu rozstrzygnięcia, jak również zmiany ustaleń stanu faktycznego i treści uzasadniania. Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że decyzja wymaga uzupełnienia m.in. wówczas, gdy jest niekompletna tj. zawiera rozstrzygnięcie, które jest rozstrzygnięciem niepełnym. Podstawą oceny kompletności rozstrzygnięcia zawartego w decyzji będzie w przypadku postępowania wszczętego na wniosek strony jej żądanie. Jak wynika z akt niniejszej sprawy, W. G. we wniosku z 27 lutego 2001 r. wystąpił o stwierdzenie nieważności orzeczeń z [...] października 1948 r. i z [...] marca 1948 r. w całości. Zarówno w uzasadnieniu kwestionowanych w trybie nadzoru orzeczeń, jak i w uzasadnieniu zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji wyszczególniono, jakie nieruchomości wchodziły w skład nieruchomości ziemskiej "Dobra Ziemskie [...]", jak i wskazano na charakter tych dóbr. I tak podano, że w obszar "X" wchodziły parcele budowlane, tereny użyteczności publicznej, projektowane ulice i place, rezerwaty rolne i grunty w posiadaniu drobnych dzierżawców, natomiast w obszar "Y" – place budowlane, grunty użyteczności publicznej oraz drogi. Skoro zatem w komparycji decyzji z [...] grudnia 2013 r. organ wskazał jakie nieruchomości objęte zostały kontrolowanymi orzeczeniami z podaniem ich dawnych oznaczeń, natomiast nie wyszczególnił parceli przeznaczonych pod ulice, które oznaczeń takich nie posiadały (a które niewątpliwie stanowiły przedmiot rozstrzygnięcia), to tym samym prawidłowo organ, działając na podstawie art. 111 a § 2 K.p.a., postanowieniem z [...] stycznia 2014 r., uzupełnił wydaną przez siebie decyzję w tym zakresie. Wbrew twierdzeniom skarg, powyższe działanie w żadnym razie nie spowodowało zmiany stanu faktycznego, a tym bardziej zmiany zakresu postępowania. Jak już wskazano powyżej, niekompletność rozstrzygnięcia sprawy była widoczna przy porównaniu go z materiałami zawartymi w aktach sprawy, a więc z żądaniami strony, zakresem postępowania wyjaśniającego i z zebranymi w sprawie materiałami i dowodami.

Mając na uwadze powyższe uznać należy, że analiza zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego i ocena podniesionych przez skarżących zarzutów prowadzą do przekonania, że brak jest podstaw do podważenia legalności zaskarżonej decyzji i wskazują na bezzasadność skarg. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wnikliwie i wszechstronnie rozpatrzył stan faktyczny sprawy (art. 7 i art. 77 § 1 K.p.a.), szczegółowo wyjaśniły motywy, jakimi kierował się przy jej rozstrzyganiu oraz uzasadnił swoje orzeczenie (art. 107 § 1 i 3 K.p.a.), stosując się przy tym do wytycznych zawartych w uzasadnieniach wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 18 marca 2004 r. sygn. akt IV SA 4290/02 oraz z 22 lutego 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 2137/10.

Z powyższych przyczyn, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, działając na podstawie art. 151 P.p.s.a., skargi oddalił.